03

دی

1403


اجتماعی

28 فروردین 1401 08:12 0 کامنت
جزایر بوموسی، تنب بزرگ و کوچک، سیری و لاوان که تا پیش از این ماهیت نظامی داشتند و ورود برای عموم با محدودیت همراه بود قرار است به جزایر گردشگری تبدیل شوند. این خبری است که استاندار هرمزگان در نوروز 1401 اعلام کرد. اتفاقی که می‌تواند در کنار موهبت‌هایی که دارد چالش‌هایی نیز به دنبال داشته باشد. در مطلب پیشروبه بررسی این مهم می‌پردازیم.
 

رونق گردشگری برای مردم

هرمزگان در ایام نوروز {به جز دو سال همه گیری کرونا} غالبا در گروه پرسفرترین استان‌ها قرار داشته است. نوروز ۱۴۰۱ نیز بیش از ۵۲ میلیون و ۷۷۱ هزار تردد جاده‌ای خودرو بین استان‌ها ثبت شده که هرمزگان پس از چهار استان دیگر با ۷۱ درصد بیشترین رشد ترددهای بین‌استانی را داشته است. طبق آمار بیش از سه میلیون گردشگر در نوروز امسال، هرمزگان را برای تعطیلات خود انتخاب کردند و همانگونه که پیش بینی می‌شد جزایر قشم، کیش و هرمز در صدر بازدیدها قرار داشت. در همان ایام استاندار هرمزگان از موافقت و استقبال معاون اول رئیس جمهور برای افزایش جزایر گردشگری استان هرمزگان خبرداد و از سازمان بنادر و دریانوردی درخواست کرد که شرایط حمل و نقل دریایی به جزیره بوموسی، تنب بزرگ و کوچک، سیری و لاوان را فراهم کند. جزایری که تا پیش از این تنها جنبه نظامی و امنیتی داشتند یا هیچ فرد بومی در این جزایر زندگی نمی‌کرد یا تنها پرسنل شرکت‌های مستقر و خانوادهایشان امکان تردد داشتند، حال قرار است حضور عموم مردم را شاهد باشند. سوای از اهداف سیاسی که می‌تواند پشت این تصمیم باشد، هدف از نوشته حاضر بررسی چالش‌های مثبت و منفی است که رونق گردشگری برای جزایر ایجاد می‌کند. اغلب مسئولان کشوری و استانی توسعه جزایر را صرفا در رونق گردشگری خلاصه می‌کنند. سوال این است که آیا سبک فعلی جذب توریسم و رونق گردشگری در جزایر ما، برای عموم سودآوری داشته است یا خیر؟
در نگاه کلی حضور گردشگر در جزایری که اغلب مردم محلی تنها شغلشان صیادی است می‌تواند زمینه اشتغال در فعالیت‌هایی به غیر از صیادی را فراهم کند. اشتغال موقت یا دائم. یکی از کسب و کارهای متداول سال‌های اخیر که اغلب مردم جزایر به آن روی آورده‌اند اجاره اتاق یا خانه‌هایشان تحت عنوان خانه‌های بوم‌گردی به گردشگران است. در کنار این کار فروش غذاهای محلی و صنایع دستی هم انجام می‌شود. قایق سواری، رونق فروشگاه‌های محلی و کسب وکار ماهی‌فروشان از دیگر نکات مثبتی است که حضور گردشگر آن را رقم می‌زند. بجز در کیش و قشم می‌توان گفت در زمینه گردشگری این خط اصلی پیاده شده در جزایر بوده است. علاوه بر این رونق گردشگری به خودی خود سبب توجه بیشتر مسئولان و بهبود وضعیت خدمات‌دهی {هرچند با سرعت کُند} و عمران زیرساخت‌ها می‌شود. به طورکلی نمی‌توان منکر شد که حضور گردشگر در زندگی مردم محلی و رونق کسب و کار آن‌ها تاثیر ندارد. تعداد زیادی از اهالی جزیره هنگام و هرمز می‌گویند که از حضور گردشگران نفع می‌برند. طبیعتا در کنار موهبت‌هایی که حضور گردشگر دارد اگر بستر‌ مناسب وجود نداشته باشد آسیب‌هایی نیز در پی دارد.
   
  یک قدم تا بی‌هویتی
 

توسعه منهای مردم

با گردشگری شدن جزایر اولین چالشی که دیر یا زود گریبان مردم بومی را خواهد گرفت افزایش قیمت ملک و زمین است. اگر هر جزیره برای توسعه، الگوی منحصر به خود را نداشته باشد یا داشته باشد اما به آن عمل نشود، به مرور زمان مردم محلی که سال‌ها در این جزایر زندگی کرده‌اند به حاشیه رانده می‌‎شوند و مالکیت بالفعل جزیره به سرمایه‌دارانی می‌رسد که به ساخت هتل و اقامتگاه‌های رنگ و لعابدار پرداخته‌اند. اتفاقی که در کیش و قشم رخ داد و گریبان هرمز را هم گرفت. جزیره دو دسته می‌شود، یک بخش رونق می‌گیرد و بخش دیگر در امکانات اولیه نیز مشکلاتی دارد. یکی دیگر از چالش‌های قابل پیش‌بینی این است که جزیره شکل و بافت اصیل خود را به مرور و با ظهور اقامتگاه‌هایی که با معماری آن محل هم‌خوانی ندارد از دست می‌دهد. از طرفی روشن است که بدون حضور بخش خصوصی و مشوق‌هایی برای حضور سرمایه‌گذار روند توسعه جزایر لاک‌پشتی صورت می‌گیرد؛ بنابراین در قدم اول باید نقشه‌ی راهی طراحی شود که مشارکت و نفع عموم مردم هم در آن دیده شود. به عنوان مثال در جزایری مانند هنگام یا هرمز که مردم محلی به صورت خودجوش برای حضور گردشگران منازلشان را بهسازی می‌کنند و ابتکار به خرج می‌دهند صدور مجوز ساخت هتل یا سایر اقامتگاه‌ها، تصمیمی در جهت عکس منافع مردم است. این موضوع را می‌توان به سایر جزایر که در آن‌ها غالب شغل مردم صیادی است بسط داد.
یکی از نمودهای نبود برنامه و توسعه پایدار را در نوروز ۱۴۰۱ شاهد بودیم. آن هم زمانی که جزایری مانند هرمز و حتی قشم با چالش جدی کمبود آب، نان و حجم زباله تولید شده، مواجه شدند. اینکه در فصل وفور گردشگر امکانات و خدمات دچار اختلال شود به این معناست که گردشگری پایدار شکل نگرفته است و همین موضوع باعث می‌شود مسئولان اغلب به بهانه‌هایی چون «انتظار این حجم گردشگر را نداشتیم» روی بیاورند.
رونق گردشگری در کاهش مهاجرت از جزایر کوچک، افزایش مشارکت محلی و استانداردهای زندگی آن منطقه هم تاثیرگذار است. در کنار این مهم، تفاوت سبک زندگی گردشگرها و مردم محلی ممکن است ارزش‌های مبتنی بر مذهب و خانواده، مردم محلی را به چالش بکشد. ترویج رفتار و سبک‌های پوششی غیرمرسوم که در جوامع محلی هنجارشکنی محسوب می‌شود، از موضوعاتی است که نشان می‌دهد در زمینه فرهنگ گرشگری نیز ضعف داریم.
 
     یک قدم تا بی‌هویتی
  

اعتماد به نهادهای مردمی

در شرایط کنونی که اکثر مردم در تنگنای اقتصادی قرار دارند، حضور گردشگران روزنه‌ی امیدی برای بهبود شرایط است. در این بین یکی از نگرانی‌های اصلی در روند توسعه بدون برنامه این است که جزایر هویت خود را از دست بدهند. بندرعباس، یکی از نمودهای شهر بی‌هویت است. شهری ساخته شده برای خودروها. از همین رو ارائه الگوی توسعه‌ای مختص هر جزیره و تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط به طراحی منظر و محیط آن محل، می‌تواند تا درصد زیادی از این موضوع جلوگیری کند. حتی با تفویض اختیارات مشخص می‌توان روند نظارت و کنترل امور را به نهادهای مردمی سپرد. برای اینکه ساخت اقامتگاه کمترین آسیب را به چهره جزایر وارد کند می‌توان منطقه‌ای مشخص برای آن در نظر گرفت و احداث ویلا را ممنوع یا محدود کرد. در یک کلام اگر مطالعه و پژوهش بر روی چشم‌انداز جزایر در آینده صورت نگیرد، رونق گردشگری به صورت اسمی و با همین خط مشی فعلی اتفاق خواهد افتاد و توسعه جزایر صرفا به ساخت اقامتگاه، کافه و ویلا ختم می‌شود.
روزنامه صبح ساحل
دیدگاه ها (0)
img