اغلب کارشناسان معتقدند مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت خودرو در ۳سال گذشته کاهش تولید در شرکت‌های خودروساز داخلی است. آمارها نیز نشان می‌دهد تیراژ تولیدات خودروسازان داخلی فقط کفاف ۶۵درصد از تقاضای بازار را می‌دهد و بازار با کمبود ۳۵درصدی تولید مواجه است. پیش از این منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت نیز این موضوع را تأیید کرده و گفته بود: وقتی برای تقاضا عرضه کمی وجود دارد، به‌طور طبیعی قیمت بالا می‌رود و قیمت عرضه کارخانه با بازار، فاصله معناداری پیدا می‌کند. محاسبات انجام شده نشان می‌دهد با عرضه یک میلیون و ۴۰۰هزار دستگاه خودرو، روند عرضه و تقاضا در بازار خودرو به هم نزدیک می‌شود.
در عین حال برخی برآوردها نشان می‌دهد حذف پراید، به‌عنوان ارزان‌ترین خودروی داخلی، از چرخه تولید، با توجه به آنکه نرخ آن سازگاری زیادی با قدرت خرید بخش کم‌درآمد جامعه داشت، بازار خودرو را از چرخه تعادل خارج کرده است. در واقع بخش زیادی از تقاضای بازار مربوط به خودروهای ارزان‌قیمت بود که با حذف پراید از چرخه تولید امکان خرید خودرو برای بخش زیادی از جامعه از دست رفت و بازار با نوعی آشفتگی مواجه شد. گمان می‌رود این موضوع بر قیمت سایر خودروهای داخلی نیز تأثیر گذاشته باشد. در چنین شرایطی وزارت صنعت در تلاش است با محاسبه قدرت خرید جامعه، محصول استانداردی را به بازار ارائه کند که از نظر قیمت مشابه پراید باشد و بتواند بخش زیادی از نیازهای جامعه را مرتفع کند.
جایگزین پراید به بازار می‌آید
آنطور که عبدالله توکلی‌لاریجانی، سرپرست دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت خبر داده است: با هدایت وزارت صنعت و با همکاری سایپا و ایران خودرو طراحی پلتفرم مشترکی در حال انجام است که می‌توان محصولاتی را بر مبنای آن تولید کرد که مطابق با قدرت خرید بخش زیادی از جامعه باشد. او با بیان اینکه محصولات این پلتفرم مشترک، تا نیمه نخست سال ۱۴۰۲ به بازار می‌آید، افزود: طبق محاسبات انجام شده قرار است دست‌کم ۴خودروی مختلف روی این پلتفرم مشترک در شرکت‌های خودروساز داخلی تولید شود که میانگین قیمت آن رقمی بین ۱۵۰تا ۲۰۰میلیون تومان یا معادل ۵تا ۶هزار دلار است.
توکلی‌لاهیجانی با بیان اینکه تاکنون هیچ خودرویی نتوانسته در حوزه قیمت جایگزین پراید شود، تأکید کرد: یکی از موضوعات مهم در تولید خودروهای داخلی تیراژ تولید است، به‌طوری که اگر تیراژ تولید از یک محدوده پایین‌تر باشد تولید آن خودرو، صرفه اقتصادی ندارد، بر همین اساس قرار است روی پلتفرم اقتصادی در حال طراحی، سالانه ۳۰۰هزار دستگاه خودرو تولید شود تا هم صرفه اقتصادی داشته باشد و هم بتواند از نظر قیمت جایگزین پراید شود.
او تأکید کرد: با طراحی این پلتفرم هریک از ۲شرکت بزرگ خودروساز داخلی می‌توانند محصول خاص خود را متناسب با شرایط بازار با آپشن‌های مختلف و در عین حال متناسب با استانداردهای ۸۵گانه تولید کنند و نیاز بازار را به خودروهای ارزان‌قیمت و استاندارد و به‌روز، که هم‌اکنون حلقه مفقوده بازار است، رفع کنند. به‌گفته او این پلتفرم به‌گونه‌ای طراحی خواهد شد که بتواند در مسیر تولید خودروهای برقی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
چگونگی طراحی پلتفرم
آن طورکه سرپرست دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت خبر داده طراحی این پلتفرم در داخل در حال انجام است اما درصورت نیاز از مشاوران خارجی نیز کمک گرفته می‌شود. اطلاعات همشهری نشان می‌دهد در مسیر طراحی تا تولید این خودرو که احتمالا یک سال و نیم به طول می‌انجامد، برخی شرکت‌های بین‌المللی فعال در زمینه طراحی نیز مشارکت خواهند کرد، با این حال بخش اصلی طراحی این پلتفرم اقتصادی در داخل انجام خواهد شد و طراحان خارجی احتمالا در طول انجام کار ایرادات احتمالی پلتفرم را رفع خواهند کرد.
گمانه‌زنی‌ها حاکی است که محصولات نهایی این پلتفرم، محصولاتی با طراحی‌های به‌روز و با استانداردهای بالای ایمنی خواهد بود که کاربرد شهری دارد و می‌تواند در زمره خودروهای کوچک اندام دسته بندی شود.
قرعه کشی تا پنج ماه دیگر پابرجاست!
پس از آن نیز خودروسازان گفته اند قرعه کشی همچنان تا پنج ماه دیگر پابرجاست و در شرایطی قرعه کشی حذف خواهد شد که قیمت گذاری دستوری لغو شود تا خودروسازان بتوانند افزایش تولید دهند.
آقای بابک رحمانی سخنگوی گروه صنعتی ایران خودرو می‌گوید: به دو شرط افزایش عرضه ۷۵۰ هزار دستگاه در سال و حذف قیمت گذاری دستوری، قرعه کشی ایران خودرو حذف می‌شود.
نیاز بازار خودرو سالیانه یک میلیون ۲۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه است که ایران خودرویی‌ها برای تولید ۷۵۰ هزار دستگاه شامل ۲۵ هزار خودرو سنگین و ۷۲۵ هزار دستگاه سواری برنامه ریزی کرده اند، ولی افزایش عرضه، یک دلیل حذف قرعه کشی است که مسلما به تدریج در نیمه دوم سال اتفاق می‌افتد.
حالا طرح فروش فوق العاده شاهین را بدون قرعه کشی اعلام کردند بدون آنکه جزئیاتی از عرضه و ظرفیت آن گفته باشند؛ این درحالیست که در آخرین طرح فروش فوق العاده شاهین ۵ هزار و ۵۰۰ دستگاه خودرو ظرفیت در نظر گرفته شد.
حذف قرعه کشی در صورتی رخ خواهد داد که تیراژ خودرو افزایش یابد و حتی وزیر صمت گفته نگران این است که میزان تولید از تقاضا بیشتر شود؛ آقای فاطمی امین می‌گوید نیمه دوم سال ۱۴۰۱ تولید به قدری زیاد می‌شود که از تقاضا بیشتر خواهد شد.
بررسی ما از آمار‌های تولید ۲ خودروساز بزرگ کشور نشان می‌دهد روند تولید در سال گذشته نه تنها افزایش نبوده، بلکه نسبت به سال ۹۹ مقداری کاهش د اشته است به طوری که در سال ۱۴۰۰ میزان تولید خودروسازان ۷۷۷ هزار دستگاه بوده که نسبت به سال ۹۹، ۲۱ هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است.
آقای رضا شیوا رئیس سابق شورای رقابت گفته بود که نیاز بازار به خودرو یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه است و طی سه سال گذشته تولید کمتر ۸۰۰ هزار دستگاه بوده که این تولید نشان می دهد ۴۰ درصد کمتر از نیاز بازار خودرو تولید شده است.
