در سایه فراگیر شدن اپلیکیشنهای کتابخوانی، کتابهای اینترنتی یا صوتی هنوز هستند کسانی که سکوت کتابخانه و لمس کتاب را ترجیح دهند اما کتابخانههای شهر، انباشته از کتابهایی است که ارتباطی با ذائقه مخاطب ندارند. ماهیت امانت گرفتن کتاب کم رنگ و کتابخانهها اغلب محلی برای استفاده محصلین در ماههای آزمون و امتحان شده است. ارگانهای متعددی در استان کار فرهنگی انجام میدهند و بخشی از بودجه خود را صرف ایجاد زیرساختهای فرهنگی میکنند اما به دلیل موازی کاری و نبود یکپارچگی، هرمزگان ضعف اساسی در این بخش از جمله بخش ایجاد و تقویت کتابخانهها دارد. به عنوان نمونه کتابخانه مرکزی بندرعباس که قرار بود بزرگترین کتابخانه استان باشد پس از گذشت ۱۳ سال از آغاز عملیات اجرایی هنوز به اتمام نرسیده است و به نظر میرسد قرار نیست به این زودیها افتتاح شود. مدیرکل کتابخانههای عمومی استان هرمزگان میگوید کتابخانه مرکزی بندرعباس برای تکمیل حدود ۴۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. هنوز مشخص نیست این اعتبار از کدام محل و چه زمانی قرار است تامین شود. در همین رابطه با «امینه دریانورد» مدیرکل کتابخانههای عمومی استان هرمزگان گفت و گو کردیم که در ادامه میخوانید.
آخرین وضعیت کتابخانه مرکزی بندرعباس را تشریح کنید.
عملیات اجرایی پروژه
کتابخانه مرکزی بندرعباس از سال آغاز شده و تاکنون حدود ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. بیش از ۲۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان {۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان اعتبارات استانی و ۱۵ میلیارد تومان اعتبارات ملی} صرف این پروژه شده است. تکمیل کتابخانه مرکزی بندرعباس به ۴۰ میلیارد تومان هزینه نیاز دارد که پیگیری اعتبار از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی و نهاد کتابخانههای عمومی کشور و وزارت خانه در حال انجام است. در صورت تخصیص اعتبارات مورد نیاز ظرف مدت یک سال پروژه مذکور به بهرهبرداری خواهد رسید.
بیتوجهی مسئولان و عدم درک اهمیت وجود کتابخانهها را چه میزان در ناکام ماندن این پروژه دخیل میدانید؟
خوشبختانه مسئولین استانی نگاه فرهنگی خوبی نسبت به کتاب و کتابخوانی دارند. احتمالا طولانی شدن زمان بهرهبرداری این پروژه به علت کمبود بودجه و مشکلات مالی است.
کدام شهرها/شهرستانهای هرمزگان کتابخانه ندارند؟
در همه شهرستانهای استان، کتابخانه عمومی وجود دارد. تنها مرکز شهرستان که فاقد کتابخانه است، شهر سردشت بشاگرد است. به طور کلی اما ۴ کتابخانه شهری و روستایی در شهرستان بشاگرد فعال است.
آماری درباره سرانه مطالعه در استان دارید؟ کتابخوانی در هرمزگان را چگونه ارزیابی میکنید؟
مرجع سنجش سرانه مطالعه، شورای فرهنگ عمومی است. طبق آخرین آمار منتشر شده در سال ۱۳۹۹، سرانه مطالعه در استان ۵ ساعت و ۴۱ دقیقه گزارش شده است.
وضعیت کتابخانه در روستاهای استان به چه صورت است؟ آماری درباره تعداد روستاهای بدون کتابخانه دارید؟
روستاهایی که بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت دارند شرط احداث کتابخانه را دارا هستند. روستاهایی که جمعیت آنها کمتر از این تعداد است باید روستاهای اطراف آن فاقد کتابخانه باشند و این روستا مرکز ثقل جمعیت روستاهای اطراف باشد. تقریبا میتوان گفت در استان هرمزگان از نظر کتابخانههای روستایی، شرایط نسبتا خوبی را دارا هستیم و ۳۱ درصد از کتابخانههای عمومی استانها در روستاها قرار دارند.
برای ترویج کتابخوانی به خصوص در روستاها چه کارهایی انجام شده؟ و چه برنامههایی دارید؟
در بسیاری از روستاها، کتابخانه به عنوان پایگاه شاخص فرهنگی منطقه در حال فعالیت هستند و در سالهای گذشته، روستاهای گزیر بندرلنگه و ایسین بندرعباس به عنوان روستاهای دوستدار کتاب و روستای کهتوئیه بستک به عنوان روستای شایسته تقدیر دوستدار کتاب، انتخاب شدهاند. محوریت این برنامهها با کتابخانههای این روستاها بوده که نشان از رشد و توسعه کتابخانهها در مناطق روستایی است.
نبود کتابهای شاخص، بهروز، معتبر و متنوع، از عمده گلایههایی است که مراجعهکنندگان به کتابخانهها دارند. علت چیست؟ وچه کارهایی انجام شده؟
در کتابخانههای عمومی استان هرمزگان، بیش از ۷۸۵ هزار و ۷۷۷ نسخه و ۶۲۳ هزار و ۳۹۶ عنوان کتاب در موضوعات مختلف وجود دارد که بیانگر تنوع در حوزههای مختلف است. از سوی دیگر، منابع بسته به درجه کتابخانه به صورت مستمر به کتابخانهها، ارسال میشود. در سال گذشته بیش از دو هزار نسخه کتاب از نویسندگان بومی خریداری شده و در کتابخانههای عمومی جهت استفاده اعضا قرار گرفته است.
مشارکت خیرین در این حوزه را چگونه ارزیابی میکنید؟
از سال ۱۳۹۲ تا کنون، ۱۴ باب کتابخانه در مناطق مختلف استان شامل کتابخانههای عمومی «شیخ جعفر زمانی تختی» در روستای تخت شهرستان بندرعباس، «شهیدجاویدالاثر رضاپرور» در روستای سرخون شهرستان بندرعباس، «شهید منصور اسفندی» در روستای سیدسلیمان شهرستان بندرعباس، «حاج عبدالله والی» در روستای خمینی شهر شهرستان بشاگرد، «آل یاسین نصیرایی» شهرستان میناب، «آل طاها بیکاه» رودان، «رسول اکرم (ص)» روستای دوربنی قشم، «اندیشه» شهرستان قشم، «بنی معین» روستای گورزین قشم؛ «شادروان نصرت الله ملایی» شهر دشتی پارسیان؛ «خاتم الانبیا» روستای برکه دوکا پارسیان، «توحیدم روستای عالی احمدان بستک؛ «خیام» روستای کهتویه بستک و «بقیه الله» روستای طاشکوئیه حاجی آباد به همت خیرین استان، افتتاح شدهاند.
لازم به ذکر است که این کتابخانهها با مشارکت مردم خیر استان با کمکهای مالی ۱۵۰ تا ۵۰۰ میلیون و در متراژهای ۱۲۰ تا ۸۰۰ متر به بهرهبرداری رسیدهاند.
اقدامات فرهنگی صورت گرفته در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی در کتابخانههای عمومی استان را چگونه ارزیابی می کنید؟
لازم است تدابیر ویژهای به منظور انس بیشتر نوجوانان و جوانان با کتاب اندیشیده شود. برگزاری نشستهای کتابخوانی میتواند بسیار تاثیرگذار باشد. اقدامات این حوزه باید توأم با ابتکار، اندیشه، خلاقیت و نوگرایی باشد؛ زیرا افزایش مهارتهای فردی، سواد اجتماعی، تقویت دانش عمومی و بهبود سبک زندگی کودکان با روشهای خلاقانه و مبتکرانه امکان پذیر است. در همین راستا، کتابخانههای عمومی استان هرمزگان در سال ۱۴۰۰، ۲۵۰۰ برنامه ویژه کودکان، ۲۷۰۰ نشست معرفی کتاب، ۲۹۶ نشست کتابخوان، ۳۶۲ جلسه مطالعاتی و ... برگزار کرده است. نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۱۳۷ درصدی را شاهد بودهایم و این نشان از علاقهمندی کتابداران و کارشناسان نسبت به ترویج فرهنگ کتابخوانی است. کتابداران در شرایط کرونا، بخش اعظمی از فعالیتهای ترویجی خود را در بستر فضای مجازی دنبال میکنند و از این فضا برای جلب توجه جوانان به کتابخوانی با تولید محتواهای جذاب، پخش زنده برنامههای فرهنگی در بستر فضای مجازی و .. استفاده میکنند.
روزنامه صبح ساحل