سی و چهار سال از حکایت تلخ‌ترین پرواز سال 67 گذشت

این هواپیما که با ۲ موشک ناو جنگی وینسنس مورد حمله عمدی نیروهای تجاوزگر آمریکا قرار گرفت حامل ۲۹۸ مسافر و خدمه بود که تمامی آنها اعم از مرد و زن، کودک و نوجوان و کهنسال به شهادت رسیدند، بیش از ۲۹۰ سرنشین این هواپیما، یعنی ۶۶ کودک، ۵۲ زن، ۱۷۲ مرد و ۳۶ نفر از اتباع یوگسلاوی سابق، هند، پاکستان، ایتالیا و امارات در این پرواز قربانی شدند.

خلبان پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر

کاپیتان محسن رضایان، خلبان با سابقهٔ پرواز ۶۵۵ هواپیمای ایرباس آ -۳۰۰ بود که بیش از ۷٬۰۰۰ ساعت پرواز را در کارنامهٔ خود داشت.

جزئیات شلیک به هواپیمای ایران ایر

بر اساس گزارش نیروی دریایی آمریکا، در بامداد روز حادثه دو فروند از کشتی‌های جنگی آمریکا یعنی ناو یواس‌اس وینسنس و ناوچه یواس‌اس مانتگومری با قایق‌های توپ دار ایرانی که یک نفتکش پاکستانی را در خلیج فارس تهدید کرده بودند، درگیر می‌شوند و دو طرف به تبادل آتش می‌پردازند. چهل دقیقه پس از آغاز این درگیری، ناو یواس‌اس وینسنس دو فروند از این قایق‌ها را غرق می‌کند. اگرچه در گزارش‌های اولیه گفته شده بود که این درگیری در آب‌های بین‌المللی روی داده اما بعدها در سال ۱۹۹۲ میلادی مشخص شد که محل وقوع این نزاع، آب‌های ایران بوده است.

همزمان با این درگیری، ایرباس مسافربری ایران فرودگاه بندرعباس را حدود نیم ساعت دیرتر از زمان برنامه‌ریزی شده برای پرواز، ترک می‌کند. تحقیقات بعدی نیروی دریایی آمریکا نشان داد که این هواپیمای ایرانی در همان راه هوایی تجاری تأیید شده‌اش در حال پرواز بوده و خود را نیز در فرکانس‌های کنترل ترافیک هوایی به عنوان یک هواپیمای غیرنظامی معرفی کرده است.

همزمان با پرواز این هواپیما ویلیام سی. راجرز، کاپیتان ناو «یواس‌اس وینسنس» اطلاعاتی را دریافت می‌کند مبنی بر اینکه یک هواپیمای ناشناس که از سوی رادارها شناسایی شده است، به تماس‌ها و هشدارها پاسخ نمی‌دهد. به او همچنین گفته شده بود که احتمال دارد این هواپیما، یک جنگنده اف -۱۴ ایران باشد.

این ناو همچنین ادعا کرد که هواپیما به تدریج ارتفاع خود را کم کرده و در مسیر عادی خود نیز نبوده که بعداً ثابت شد چنین ادعاهایی واقعیت نداشته است.

در ساعت ۱۰:۲۲ ناو جنگی وینسنس آمریکا که از یک مأموریت اسکورت برمی‌گشت و به حریم آب‌ّهای ایران وارد شده بود، به دستور ناخدا ویلیام راجرز، فرمانده ناو وینسنس، موشک استاندارد ۲ را به سوی پرواز ۶۵۵ شلیک کرد. هواپیما از صفحه رادارهای زمینی محو شده و در آب‌های خلیج فارس سقوط کرد.

صدور قطعنامه ای از سقوط هواپیمای مسافربری و غیر نظامی ایران

جمهوری اسلامی ایران چهاردهم تیرماه ۱۳۶۷ در نامه ای به رییس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع سقوط هواپیمای مسافربری ایران شد ولی این شورا تنها با صدور قطعنامه ای از سقوط هواپیمای مسافربری و غیر نظامی ایران در پرواز بین المللی ۶۵۵ به وسیله موشک ناو جنگی آمریکا ابراز تاسف کرد.

ایران علاوه بر شورای امنیت و دیوان بین المللی دادگستری لاهه شکایت خود را به شورای ایکائو، نیز ارائه داد، اما تشکیلات تخصصی سازمان ملل متحد یعنی ایکائو (سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی) به دور از مسائل سیاسی تصمیم نگرفت و به جای آن که به بررسی فنی و ارایه راهکار به شورای امنیت بپردازد، تنها به ابراز تاسف و تسلیت به بازماندگان این حمله ناجوانمردانه بسنده کرد.

اجساد قربانیان

عملیات جمع‌آوری اجساد قربانیان پرواز ۶۵۵ ایران ایر با بسیجِ کلیهٔ امکانات منطقهٔ یکم دریایی ارتش (بندرعباس) به‌همراه اعزام ۸۰ تَن غواص، دو فروند ناو (ناوهای تنب و لاوان)، دو فروند هواناو و چهار فروند بالگرد، بلافاصله پس از واقعه آغاز شد. بعد از جمع‌آوری اجساد، سریعاً جمع‌آوری قطعات هواپیما آغاز شد. این دو عملیات به صورت شبانه‌روزی و در مجموع به‌مدت ۵۲ روز انجام گرفت.

گرچه اکنون سی و چهار سال از فاجعه غرق شدن هواپیمای ایران در اعماق خلیج فارس می گذرد اما هیچ گاه این رخداد غیر انسانی از خاطره مردمان این گیتی پهناور پاک نخواهد شد، اتفاقی ناخجسته که باعث سرافکندگی دولتمردان آمریکایی شد؛ این رویداد نمادی از بی توجهی آشکار به حقوق انسانها است، آن مسافران مظلوم رفتند، اما نام و یاد آنها هماره جاودان خواهد ماند.

منبع:ایرنا، ایمنا،