برای منفعت مردم یا مجلسی‌ها؟

اصل ۶۴ قانون اساسی می‌گوید هر ۱۰ سال حداكثر ۲۰ نفر مي‌تواند به تعداد نمايندگان مجلس شوراي اسلامي افزوده شود. از آخرین‌باری که این قانون اعمال شده،‌ دو دهه می‌گذرد و گویا پس از موافقت لفظی رئیس جمهور، حالا مجلس یازدهمی‌ها برای افزایش تعداد نمایندگان به تکاپو افتاده‌اند. بررسی نهایی طرح «اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس و تعداد نمایندگان آن‌ها» قرار بود روز گذشته دوشنبه 12 تیر ماه در کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس انجام شود اما تا لحظه نگارش این متن، خبری در خصوص نهایی شدن آن منتشر نشده.

 

 در صورت تصویب طرح مذکور در کمیسیون، این طرح به صحن مجلس می‌رود و به موجب آن، ۴۰ نماینده به ۲۲ حوزه انتخابیه اضافه خواهد شد. با موافقت مجلسی‌ها، افزایش تعداد نمایندگان برای انتخابات اسفند ۱۴۰۲ اعمال می‌شود. در طرح مذکور، تغییر برخی از مرزهای حوزه‌های انتخابیه با توجه به افزایش جمعیت و تغییر در تقسیمات کشوری نیز مطرح است. بنابر آنچه پیش از این گفته شده بود احتمال افزایش یک نماینده به هرکدام از حوزه‌های انتخابیه شرق و مرکز استان هرمزگان مورد انتظار است. با توجه به انتقادهایی که به عملکرد نمایندگان مجلس، طی ادوار مختلف وارد است، برخی تصویب این طرح را غیرضروری می‌دانند؛ واضح است که افزایش تعداد نمایندگان تاثیر مستقیمی در افزایش قدرت سیاسی یک استان دارد، از همین رو نمی‌توان ضرورت این مهم را برای استان چون هرمزگان که سال‌ها مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، انکار کرد. در هر صورت طرح مذکور همواره مورد مناقشه نمایندگان مجلس بوده است چرا که همه‌ی نمایندگان به طریقی به دنبال افزایش تعداد کرسی‌های استان خود هستند.  

 

پس از دو دهه تعداد نمایندگان مجلس از ۲۹۰ به ۳۳۰ نفر خواهد رسید. «علی حدادی»، سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی در آخرین اظهارات خود درباره تصویب افزایش تعداد نمایندگان در دوره دوازدهم مجلس توضیح داد: «برای هر یک از استان‌ها افزایش نماینده پیش بینی شده است. این افزایش تعداد نمایندگان با توجه به حوزه‌های انتخابی و فاصله آن با استان‌ها در نظر گرفته شده است. همچنین اصلاح حوزه انتخابیه و تفکیک برخی از حوزه‌های انتخابیه از دیگر مباحث کمیسیون بوده است». سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور پیش از این گفته بود که موضوع اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه با توجه به مباحث تقسیمات کشوری و غیره با بررسی و دریافت نظرات مجامع استانی و نمایندگان انجام می‌شود. افزایش تعداد نمایندگان قرار است در برخی از حوزه‌های انتخابی استان‌های آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمان، کرمانشاه، گلستان، مازندران، مرکزی، هرمزگان و یزد انجام شود؛ پیش بینی می‌شود که هرمزگان در حوزه انتخابیه شرق یعنی میناب، رودان، جاسک، سیریک و بشاگرد، اصلاح یا تفکیک حوزه انتخابیه را برای انتخابات مجلس دوازدهم شاهد باشد. علی‌رغم تلاش‌های انجام شده برای برقراری ارتباط با «محمدآشوری» تنها نماینده هرمزگان در کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها، برای پاسخ به این پرسش که طبق طرح مذکور، هرمزگان چه میزان کرسی و چه تغییراتی را شاهد خواهد بود، این ارتباط میسر نشد. حال باید دید در متن نهایی طرح چه تصمیماتی گرفته می‌شود.

 

از دیدگاه عموم در شرایط فعلی کشور افزایش تعداد نمایندگان ضرورتی ندارد. تعدادی از نمایندگان نیز به خاطر بار مالی که این طرح برای دولت دارد، با آن مخالف هستند. بررسی چگونگی توزیع کرسی‎ها ميان حوزه‎های انتخابيه در کل کشور حاکی از تبعيض و بی‌عدالتی است. البته این بدین معنا نیست که افزایش تعداد نمایندگان یک حوزه انتخابیه سبب برقراری عدالت و برابری می‌شود اما بدیهی است که با توجه به افزایش جمعیت و پراکندگی مناطق در برخی حوزه‌های انتخابیه از جمله هرمزگان، در صورت افزایش تعداد نمایندگان نحوه خدمات‌دهی، نظارت، سرکشی و ارتباط با مردم بهتر انجام می‌شود. همچنین طیف متنوع‌تری از گروه‌های اجتماعی شانس برخورداری از نماینده‌ای در قوه مقننه کشور را خواهند داشت. برابری نسبی جمعیتِ حوزه‌های انتخابیه با تعداد نمایندگان حاضر در مجلس، اگرچه با قطعیت زمینه برابری و پیشرفت آن منطقه را تضمین نمی‌کند اما مطالبه حقی است که قانون مشخص کرده. از همین رو افزایش تعداد نمایندگان در برخی از حوزه‌های انتخابیه در راستای برقراری عدالت و ایجاد سهم یکسان برای برخورداری از کرسی پارلمان ضرورت دارد. در حال حاضر بنابر آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ حوزه انتخابیه شرق هرمزگان (میناب، رودان، جاسک، سیریک و بشاگرد) به ازای هر ۵۲۳ هزار نفر یک نماینده، حوزه انتخابیه مرکز (بندرعباس، جزیره قشم، ابوموسی، حاجی‌آباد و بندرخمیر) به ازای هر ۳۲۰ هزار نفر یک نماینده و حوزه انتخابیه غرب استان (بندرلنگه، پارسیان، بستک و جزیره کیش) به ازای 330 هزار نفر یک نماینده در مجلس دارد؛ این در حالی است که میانگین کشور به ازای هر 270 هزار یک نماینده وجود دارد؛ بنابراین طرح مذکور باید به گونه‌ای باشد که هرمزگان را به میانگین کشوری نزدیک کند. از آنجایی که گفته می‌شود شاخص‌هایی مانند پراکندگی جمعیت، مسافت جغرافیایی، محرومیت در اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مورد توجه قرار گرفته است، با توجه به نقشه‌ی جغرافیایی، وضعیت اقتصادی و سایر موارد، انتظار می‌رود افزایش تعداد نمایندگان تنها مربوط به حوزه شرق استان نباشد.