کتاب‌خوانی نقش بسزایی در افزایش آگاهی مردم دارد و این مهم تأثیر بسیار زیادی در بالا رفتن کیفیت زندگی و امنیت روانی مردم خواهد داشت، کتابخانه‌های عمومی نیز رکن اصلی بخش فرهنگ در جامعه بوده و اقدامات و فعالیت‌های این نهاد در پیشبرد اهداف فرهنگی بسیار تأثیرگذار است. کودکان و نوجوانان که مهم‌ترین گروه‌ها در جامعه هستند، می‌توان روی آن‌ها در این حوزه سرمایه‌گذاری کرد. حضور آن‌ها در کتابخانه‌ها مجهز و در دسترس می‌تواند زمینه را برای آشنایی آن‌ها با بهترین کتاب‌ها فراهم کند؛ اما این اتفاق در بندرعباس و استان هرمزگان با موانع متعددی روبرو است که بیشتر بروکراسی اداری و کم‌کاری برخی نهادها باعث شده که توسعه کتابخانه در استان کم‌رنگ‌تر شود و پروژه‌های آن روی زمین و کاغذ در انتظار بماند. استان هرمزگان، سالهاست که نام پایتخت اقتصادی و قطب تجارت منطقه را یدک می‌کشد؛ اما در حوزه‌های مختلفی ازجمله زیرساخت‌های فرهنگی مثل کتابخانه ضعف‌های زیادی است. کتابخانه مرکزی بندرعباس که به‌عنوان بزرگ‌ترین کتابخانه هرمزگان از آن یاد می‌شود، پیشرفت فیزیکی خوبی داشته؛ اما بعد از گذشت 15 سال، هنوز آماده بهره‌برداری نیست و از طرح‌های نیمه‌تمام چشم‌انتظار ساماندهی در دولت سیزدهم است.این پروژه مقرر بود در زمینی به وسعت هفت هزار مترمربع از سال ۸۷ آغاز شد و به گفته مدیران گذشته و فعلی کتابخانه‌های عمومی هرمزگان با پیگیری‌های انجام‌شده از سال ۹۶ اعتبارات قابل‌توجهی از محل سفرهای ریاست جمهوری به این طرح تخصیص داده شد. این طرح زیربنایی که در پارک جنگلی نخل ناخدا بندرعباس واقع‌شده و در پنج طبقه شامل خزن کتاب، سالن‌های مطالعه عمومی و تخصصی، هویت شناسی استانی، نسخ خطی، کودک و بازی خانه، اتاق علم و ساختکده نوجوان، دانش بنیان، پژوهشگران، نابینایان و ناشنوایان و ... است.در خصوص ریشه‌یابی به بهره‌برداری نرسیدن این پروژه و اجرا نشدن وعده‌ها با فرشاد محمدی، مدیرکل فعلی کتابخانه‌های هرمزگان به گفتگو پرداختیم.

  

  

محمدی در خصوص شرح اقدامات انجام‌شده طی شش‌ماهه مدیریت خود در اداره کل کتابخانه‌های استان بیان داشت: اداره کل کتابخانه‌های استان در کار احداث پروژه‌ها نیست و صرفاً بهره برداری از کتابخانه‌ها را به عهده دارد؛ اما در این شش ماهه گذشته به جد پیگیر احداث و تأمین اعتبار برای این پروژه بوده‌ایم. پیگیری تکمیل کتابخانه مرکزی بندرعباس از مصوبات دور دوم سفر ریاست جمهوری وقت به استان هرمزگان بوده که کار ساخت آن از سال 1387 آغاز گردیده و مقررشده بود طی مدت 36 ماه به بهره‌برداری برسد که باگذشت حدود 15 سال و صرف اعتباری بالغ‌بر 400 میلیارد ریال هنوز تکمیل‌نشده است و 660 میلیارد ریال اعتبار جهت تکمیل نیاز دارد. مدیرکل کتابخانه‌های هرمزگان افزود: طی ماه‌های گذشته تکمیل پروژه فوق در کوتاه‌ترین زمان ممکن یکی از اولویت‌های اصلی کاری قرارگرفته است و طی 4 ماه، اعتبارات ذیل جهت تکمیل کتابخانه مصوب گردیده است.

محمدی ضمن تشکر ویژه از استاندار هرمزگان در جهت پیگیری مطالبان کتابخانه های استان گفت: وزیر ارشاد در سفر به هرمزگان محلی برای تامین اعتبار این پروژه مصوب کرد و مقررشده مبلغ 250 میلیارد ریال از محل مسئولیت اجتماعی وزارت نفت جهت خرید سیستم‌های سرمایشی این مجتمع پرداخت شود. محمدی تصریح کرد: همچنین اگر مبلغ 180 میلیارد ریال اعتبار استانی از محل اعتبارات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و مبلغ 30 میلیارد ریال از محل اعتبارات ماده 180 در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تخصیص جمع مبالغ فوق‌الذکر به میزان 660 میلیارد ریال پرداخت شود، ساخت کتابخانه به پایان خواهد رسید و آماده بهره‌برداری می‌گردد. فرشاد محمدی با اشاره به مزایای کتابخانه مرکزی بندرعباس گفت: افتتاح این کتابخانه علاوه بر خشنودی مردم فرهیخته و فرهنگ دوست، هرمزگان سرانه فضای مطالعه کتابخانه‌های استان را به‌صورت چشمگیری افزایش خواهد داد و کتابخانه مذکور تبدیل به قطب فرهنگی و کتاب‌خوانی جنوب کشور خواهد شد.

  

فرشاد محمدی در تعهد اداره کل به پیگیری مصوبات ریاست جمهوری در هرمزگان گفت: انجام سفرهای شهرستانی با توجه به عزم دولت مردمی جهت رفع مشکلات موجود تاکنون از کتابخانه‌های عمومی شش شهرستان بندرعباس، بشاگرد، میناب، حاجی آباد، جاسک و بندر خمیر بازدید میدانی جامع و کامل صورت پذیرفته و هم نیازهای کتابخانه‌های موجود اولویت‌بندی شده و هم نقشه توسعه فضاهای کتابخانه‌ای در شهرستان‌های مذکور، طبق زیرساخت‌های موجود ترسیم‌شده است.

محمدی افزود: به نحوی سیستم طراحی‌شده که هم خدمات‌رسانی در کتابخانه‌های عمومی به عالی‌ترین شکل ممکن صورت پذیرد و هم اینکه کتابخانه در شهرهای فاقد کتابخانه و روستاهای پرجمعیت تأسیس گردد. در حال حاضر هر شنبه، جلسه پیگیری مصوبات سفر برگزارشده و روند اجرایی مصوبات پیگیری می‌گردد. مدیر کل کتابخانه های استان از مدیران دیوان محاسبات استان در راستای پیگیری مطالبات و اعتبارات برای پروژه های فرهنگی و کتابخانه های هرمزگان قدردانی کرد. 

 

مدیرکل کتابخانه‌های هرمزگان در خصوص احداث کتابخانه شهرک پیامبر اعظم بندرعباس گفت: «شهر بندرعباس به‌عنوان مرکز استان هرمزگان و با جمعیتی بالغ‌بر 700 هزار نفر ازنظر شاخص‌های تعداد کتابخانه جایگاه مناسبی نداشته و در حال حاضر فقط 6 کتابخانه عمومی فعال در سطح شهر وجود دارد. این در حالی است که طی سالهای اخیر با توجه به توسعه شهر بندرعباس و ساخت شهرک‌های جدید جمعیت زیادی در این شهرک‌ها ساکن شده‌اند؛ اما متأسفانه نسبت به جانمایی کتابخانه در طرح‌های تفصیلی شهرک‌ها اقدامی صورت نگرفته است.»

مدیرکل کتابخانه‌های استان هرمزگان افزود: «شهرک پیامبر اعظم (ص) بندرعباس به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرک مسکونی استان با جمعیت زیاد و متراکم نمونه‌ای از این شهرک‌ها است که فاقد زیرساخت فرهنگی و کتابخانه است. در حال حاضر، زمینی به متراژ 1000 مترمربع جهت ساخت کتابخانه تعیین گردیده است؛ اما با توجه به عدم وجود اعتبارات دولتی جهت ساخت پروژه‌های جدید رایزنی‌های گسترده‌ای با سازمان‌های دولتی و غیردولتی جهت احداث کتابخانه به‌صورت خیر ساز در حال پیگیری است».

  

 مدیرکل کتابخانه‌های هرمزگان در رابطه با این موضوع گفت: «شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان به‌عنوان یکی از مناطق محروم کشور شناخته می‌شود و شهر سردشت به‌عنوان مرکز شهرستان فاقد کتابخانه عمومی است. با توجه به گسترش مدارس تأسیس مدارس شبانه‌روزی، دانشگاه و مرکز فنی و حرفه‌ای در شهرستان بشاگرد و تشویق مردم به کسب دانش و ادامه تحصیل، عدم وجود کتابخانه عمومی چالشی جدی در بحث توسعه فرهنگی شهرستان به‌حساب می‌آید».

محمدی تصریح کرد: «در سالهای اخیر پیگیری زیادی جهت راه‌اندازی کتابخانه صورت گرفته است؛ اما با توجه به نوپا بودن شهرستان ساختمانی جهت تغییر کاربری وجود نداشته و احداث کتابخانه ضروری است. پیگیری‌های زیادی جهت راه‌اندازی کتابخانه صورت پذیرفته است و اولویت‌های اصلی نیز به مسئولان شهرستان اعلام گردیده و در حال پیگیری است».محمدی یادآور شد: راه‌اندازی کتابخانه سیار با توجه به وسعت استان هرمزگان و درعین‌حال پراکندگی روستاها و وجود تعداد زیادی شهر فاقد کتابخانه در جهت گسترش ضریب دسترسی آسان مردم، علی‌الخصوص دانش آموزان و بانوان خانه‌دار به کتاب، کتابخانه سیار اهمیت زیادی دارد. در حال حاضر، محلات آسیب‌پذیر شهر بندرعباس به‌عنوان نقطه کانونی انتخاب‌شده و خودرو کتابخانه دار نیز فراهم‌شده است.

  

مدیرکل کتابخانه‌های استان در خصوص طرح بزرگ مکتب و انتخاب هرمزگان به‌عنوان استان پایلوت این طرح گفت: مجمع کتابخانه‌های بزرگ مکتب با همکاری قرارگاه تحول ۲۰۲۰ محله کم برخوردار کشور، طرحی جهت توسعه فعالیت‌های کتاب‌خوانی در کشور در دست اجرا دارند که مقررشده در یک استان اجرایی گردد.محمدی افزود: با تلاش‌های شبانه‌روزی استان هرمزگان با ارائه برنامه منسجم در رقابت با ۳۰ استان دیگر توانسته اعتماد را کسب کند و به‌عنوان استان مجری انتخاب گردد. مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب) متشکل از بزرگ‌ترین واصلی‌ترین سازمان‌های دارای تشکیلات کتابخانه‌ای در کشور است که به‌عنوان شورای هماهنگی کتابخانه‌های فراگیر یا شاخص کشور طرح‌های مهمی در دست اجرا دارد.محمدی اضافه کرد: اخیراً این مجمع تفاهم‌نامه‌ای با استاد محرومیت‌زدایی و توانمندسازی اجتماعی 2020 محله کم برخوردار کشور امضا نموده و جهت اجرای عدالت فرهنگی استان هرمزگان به‌عنوان استان پایلوت اجرای این طرح انتخاب‌شده است. با توجه به اینکه تعدادی از سازمان‌های بزرگ عضو مکتب همچون مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه و موزه ملک فاقد هرگونه دفتر یا نمایندگی در استان می‌باشند، با اجرای این طرح فرصت شایسته‌ای جهت استفاده از ظرفیت این سازمان‌ها در هرمزگان فراهم می‌شود. همچنین ازآنجایی‌که ستاد محرومیت‌زدایی و توانمندسازی اجتماعی 2020 محله کم برخوردار کشور نقش برجسته‌ای در اجرای این طرح بر عهده دارد می‌توان از ظرفیت این مجموعه به بهترین شکل ممکن جهت محرومیت‌زدایی در محلات هدف بهره برد و برنامه مدونی جهت بهبود وضعیت این محله‌ها ارائه نمود. 

با توجه به ترکیب اعضای مکتب و سرفصل‌های تفاهم‌نامه منعقده، امکان ارائه طرح‌ها و برنامه‌ها هم در جهت دریافت امکانات سخت‌افزاری و ایجاد زیرساخت‌های کتابخانه‌ای فراهم است و هم شرایط جهت تعریف برنامه‌های شاخص کتاب‌خوانی در سطح ملی در دسترس است.