افزایش قیمت کاغذ این روزها در حالی روند صعودی را طی می کند که ارز و طلا در بازار کاهش قیمت ها را تجربه می کند؛ اما آخرین بررسی ها نشان می دهد که کاغذ تحریر اندونزی در بازار برای هر بند به حدود یک میلیون ۲۰۰ هزار تومان رسیده و کاغذ تحریر چینی نیز به یک میلیون تومان رسیده است. این موارد نگرانی ناشران را به دنبال دارد.

میزان در یک گزارش اختصاصی نوشت که سخنگوی گمرک اعلام کرده طی چهار ماه نخست سال ۱۴۰۱ حدود ۲۲۵ هزار و ۶۰۸ تن کاغذ و مقوا به ارزش ۲۸۸ میلیون و ۴۶۴ هزار و ۵۴ دلار به کشور وارد شده است.

به گفته فعالان عرصه کاغذ افزایش ناگهانی قیمت کاغذ آن هم در طی یک الی دو هفته اخیر غیر واقعی بوده و نتیجه فعالیت‌های برخی از سود جویان و مافیا بوده است آنها تاکید دارند قیمت اصلی کاغذ حتی با وجود تحریم و یا افزایش قیمت کاغذ در بازار های جهانی نمی تواند اینگونه تغییر کند و این نوسان‌ها دستکاری شده بوده و رفتار اقتصادی بازار کاغذ نیست.

در این مسیر قوه قضاییه نیز که دغدغه مصرف کنندگان اصلی کاغذ را در نظر دارد نیز تلاش دارد تا با نظارت، بررسی و کشف برخی از انبارهای کاغذ دست مفسدان را از این حوزه کوتاه کند زیرا ادامه افزایش قیمت کاغذ زمینه را برای کاهش تولیدات فرهنگی به دنبال داشته و در عین حال ضربات سختی را بر پیکر صنعت نشر وارد خواهد کرد.

حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه ای در جریان سفرهای استانی خود و بازدید از انبارهای گمرکات، بنادر و سازمان اموال تملیکی ضمن صدور دستورات ویژه به مسئولان قضایی استان ها جهت تسریع در تعیین تکلیف اموال موجود در انبارها بر پیگیری قضایی و اعلام جرم در زمینه ترک فعل های صورت گرفته توسط مسئولان ذیربط نیز تاکید کرده اند.

استان هرمزگان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و دارا بودن بنادر متعدد و اسکله های صادراتی و وارداتی، اقدامات نافعی را در زمینه ساماندهی کالاهای موجود در انبارهای بنادر و گمرکات ترتیب داده است به طوری که با ورود دادگستری استان هرمزگان به این موضوع تا کنون بیش از ۶۷ هزار تن کاغذ دپو شده در انبارها جهت رفع نیاز داخلی کشور، کشف و برای محتکران پرونده قضایی تشکیل شد.

در همین راستا با تلاش، نظارت و پیگیری دادگستری، اداره کل تعزیرات حکومتی و پلیس امنیت اقتصادی استان هرمزگان، میزان یک هزار و ۲۴۱ تن کاغذ دپو شده در انباری واقع در شهر بندر عباس کشف و ضبط شد.

با پیگیری های دادگستری استان هرمزگان و تشکیل پرونده برای شرکت احتکار کننده، این مجموعه به پرداخت جزای نقدی به مبلغ بیش از ۳۳ میلیارد ریال محکوم شد.

همچنین با ورود دستگاه قضایی استان هرمزگان به موضوع تعیین تکلیف کاغذهای دپو شده در انبارهای استان، ۲۷ هزارتن کاغذ دپو شده در ۱۴ انبار اطراف بندر شهید رجایی بندرعباس شناسایی و به ازای هر انبار یک پرونده تشکیل شد.

دورشدن ناشران از گود تولید

ناشران نتایج افزایش قیمت کاغذ حتی مواد اولیه دیگر برای تولید کتاب را عاملی برای تعطیل شدن انتشاراتی ها می دانند که تاثیرات اثر گذاری را به دنبال دارد.

سعید محسن زاده نویسنده کتاب در گفت‌وگو با  پیرامون وضعیت صنعت نشر گفت: مشکل افزایش قیمت مواد اولیه خصوصا کاغذ همچنان عمده‌ترین چالش پیش روی صنعت نشر محسوب می‌شود، اما طی ماه‌های اخیر قیمت مواد اولیه و هزینه‌های چاپ بسیار افزایش داشته و حتی در برخی مواقع برابر شدن قیمت چاپ نفس ناشران را بریده است.

وی در همین راستا ادامه داد: برخی از واردکنندگان کاغذ برای منافع خود اقدام به فروش کاغذ‌ها در بازار آزاد می‌کنند به همین دلیل علاوه بر افزایش قیمت کاغذ بسیاری از ناشران با چالش مواجه شده‌اند البته کمک و همراهی اتحادیه ناشران کمک بسیاری به ناشران داشت و همین امر اجازه داد تا ناشران بتوانند به تولید و فعالیت خود ادامه دهند.

محسن زاده ابراز کرد: افزایش قیمت کاغذ در دو سال اخیر و در کنار آن افزایش قیمت مواد اولیه در طی ماه‌های گذشته، قیمت کتاب را تا حدود زیادی افزایش داده است این بالا رفتن قیمت بی‌علاقگی جامعه و مخاطب به کتاب را به همراه داشته و در نتیجه شاهد کاهش میزان مطالعه در کشور هستیم.

وی به سرمایه ناشران اشاره و بیان کرد: سرمایه گذاری بر روی کتاب‌ها نه تنها صرف اقتصادی ندارد بلکه در مواردی زمینه را برای ضرر دهی فراهم می‌کند بالا بودن قیمت کاغذ و مواد اولیه در کنار بی رغبتی مخاطبان به خرید کتاب از یک سو و هزینه‌های دستمزد مولفان و چاپخانه‌ها از سوی دیگر شرایط دشواری را برای ناشران به وجود آورده است.

نوسانات قیمت کاغذ

یکی از فعالان عرصه کاغذ بیان می‌کند: نرخ جهانی کاغذ در سال گذشته تنی ۸۰۰ دلار بود که در سال جاری به ۱۲۲۰ دلار افزایش پیدا کرده است و نرخ ارز دِرهَمی که به تجار داده می‌شود تا در امارات تبدیل به دلار شود، این قیمت در روزهای پایانی سال گذشته ۶ هزار و ۵۰۰ تومان بوده و در حال حاضر به ۷ هزار و ۴۰۰ تومان رسیده. یعنی در هر کیلو کاغذ سه تا چهار هزار تومان تفاوت ایجاد کرده است. به این مهم افزایش تعرفه گمرک با هزینه ۵.۵ برابری و افزایش کرایه حمل و نقل را نیز باید اضافه کرد.

حال جای این سئوال باقی می ماند که کاغذی که به نرخ ارز قیمتش تغییر می کند و رابطه تنگا تنگی را با قیمت ارز دارد چرا امروز با کاهش قیمت ارز قیمت کاغذ نیز کاهش نداشته است و بر عکس قله قیمت ها را یکی بعد از دیگری می پیماید. تجار کاغذ نیز بر این باورند که عامل اصلی گرانی کاغذ، حذف ارز ترجیحی و افزایش نرخ جهانی کاغذ بوده لذا شاهد افزایش قیمت ها در بازار کاغذ هستیم .

نگاهی به آمارهای واردات

اما واردات کاغذ به زبان آمار آن هم از زبان روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک قابل توجه است وی بیان کرده است: طبق آمار موجود حدود ۲۲۵ هزار و ۶۰۸ تن کاغذ و مقوا به ارزش ۲۸۸ میلیون و ۴۶۴ هزار و ۵۴ دلار به کشور وارد شده است.

وی با بیان اینکه از این میزان، مقوای کرافت سفید نشده وزن پایین حدود ۱۸ هزار و ۶۶ تن به ارزش ۴میلیون و ۱۵۷ هزار دلار بوده است، گفت: همچنین ۸ هزار و ۷۰۹‌ تن کاغذ و مقوای بازیافتی به ارزش یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار دلار به کشور آمده است.

ناشران تحت فشار

مهدی محمدخانی مدیر انتشارات روایت فتح اشاره‌ای به مهمترین مشکلات موجود بر سر راه ناشران داشت و افزود: بزرگترین و عمده ترین مشکل موجود بر سر راه ناشران عدم وجود ثبات اقتصادی در عرصه فرهنگ است ترجیح همه ناشران پایین بودن قیمت پشت کتاب بوده زیرا سبب می‌شود علاقمندان و دوستداران کتاب از کتاب و کتابخوانی فاصله نگیرند.

وی اشاره‌ای به قیمت کاغذ داشت و افزود: بالا بودن قیمت کاغذ در درجه نخست مشکلی اساسی بوده و بعد از آن قیمت چاپ و هزینه تولید کتاب را بسیار زیاد میکند متاسفانه در چند سال گذشته رویه نوسان قیمت کاغذ بسیار شدید شده لذا شاهد بالا رفتن قیمت کتاب هستیم که تاثیرات آن را در سرانه مطالعه می توان مشاهده کرد.

تاثیرات نوسانات قیمت کاغذ

محمدخانی نحوه انتشار کتاب ها را طی دوسال اخیر مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: کتاب‌هایی بودند که به عنوان کتاب‌های چاپ اولی وارد بازار شدند اما نوسان قیمت کاغذ و به دنبال آن بالا رفتن قیمت کتاب سبب شد تا چاپ دوم این کتاب‌ها با قیمت بسیار بالاتری وارد بازار شود بدین ترتیب رکود در بازار نشر افزایش قابل توجهی پیدا کرد.

وی بر ریزش مخاطبان در جامعه تاکید داشت و افزود: متاسفانه بالا رفتن قیمت کتاب ارتباط مستقیمی با کاهش میزان فروش این کالای فرهنگی در بازار داشته و معضلی بزرگ برای ناشران محسوب می شود بدین ترتیب به صورت قاطع می‌توان گفت که سرانه مطالعه از کاهش قابل توجهی برخوردار بوده است.

تامین کاغذ از بازار آزاد

علیرضا گنج دانش مدیر انتشارات گنج دانش به کاغذهای ارائه شده به عنوان تسهیلات از وزارت فرهنگ و ارشاد اشاره و اظهار کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دوسال پیش اقدام به ارائه کاغذ دولتی کرد و بعد از آن یک وقفه ایجاد شد اما با این همه چون کتاب های ما کتاب های نیاز دانشجو و کتاب های مرجع هستند من خودم را ملزوم به انتشار کتاب ها می دانم و اقدام به خرید کاغذ از بازار آزاد کردم تا بتوانم نیاز دانشجویان را بر آورده کنم این وظیفه یک ناشر در بازار نشر است که انتظار مخاطبان خود در بازار را فراهم کند.

سردی خرید در بازار کتاب

وی به علل سردی خرید در بازار کتاب اشاره و ابراز کرد: افرادی که کتابخوان هستند همواره از خواندن کتاب لذت می‌برند آنان کتاب را از بعد خاصی نگاه می‌کنند لذا همواره علاقمند به مطالعه هستند، این همان نکته کلیدی است که برنامه ریزان و کارشناسان حوزه فرهنگ به بررسی آن باید بپردازند و برای توسعه این دیدگاه در جامعه بکوشند.