قیمت نفت در جهان همواره یک موضوع چالش برانگیز در اقتصاد است؛ چراکه قیمت نفت بر رشد اقتصادی کشورهای صادر‌کننده و مصرف‌کننده اثرگذار است و کشورهای زیادی را درگیر خود می‌کند. گذشته از این موضوع کشورهای عضو اوپک بیش از سایر کشورها از قیمت نفت تاثیر می‌پذیرند و شوک‌های نفتی ناشی از تغییرات قیمت نفت می تواند اثرات متفاوتی بر اقتصاد کشورهای عضو اوپک داشته باشند. 

               

علت  این موضوع را می‌توان در تفاوت زیرساخت‌های بخش های اقتصادی ،سیاسی و  میزان وابستگی بودجه، به نفت،درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت و سیستم  پرداخت مالیاتی آن کشور جستجو کرد. گذشته از این موضوع، از آنجایی که مصرف نفت در جهان هر سال در حال افزایش است؛ انتظار می‌رود به دلیل کمبود عرضه، قیمت نفت با افزایش قابل توجه روبه‌رو شوند. بر همین اساس قیمت‌های بالای صد دلار در بشکه نفت دور از انتظار نیست. اگر این اتفاق بیفتد و قیمت نفت بالای صد دلار تثبیت شود؛ می‌تواند توسعه اقتصادی در کشورها را با چالش مواجه کند. اما این موضوع بر تولید ناخالص داخلی کشورهایی که اقتصاد آن‌ها به نفت وابسته است؛ تاثیر مثبت دارد. اوپک پیش‌بینی می‌کند تقاضا برای نفت در سال‌۲۰۲۴ میلادی ۲‌میلیون و ۲۵۰ بشکه در روز و در سال 2025 به یک‌میلیون و ۸۵۰‌هزار بشکه‌‌‌‌‌‌‌‌ به‌صورت روزانه می‌رسد. این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه‌‌‌‌‌‌‌‌اش اعلام کرد؛ تقاضای جهانی نفت در سال‌جاری یک‌‌‌‌‌‌‌‌میلیون و ۱۰۰‌هزار بشکه در روز رشد خواهد داشت که ۱۴۰‌هزار بشکه در روز نسبت‌‌‌‌‌‌‌‌به پیش‌بینی قبلی کاهش‌یافته و دلیل اصلی آن، افت تقاضای نفت در کشورهای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌یافته عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی است. آژانس بین‌المللی انرژی همچنین اعلام کرد؛ کاهش پیش‌بینی رشد تقاضا در سال‌۲۰۲۴ به افت فعالیت‌های صنعتی و کاهش اندک مصرف بنزین در فصل زمستان به‌ویژه در اروپا مرتبط می‌شود که هم‌اکنون سهم خودروهای گازوئیل‌‌‌‌‌‌‌‌سوز مصرف بنزین را پایین آورده است.

             

رویتر گزارش کرده است که اوله هانسن، تحلیلگر بانک ساکسو معتقد است؛ با توجه به اینکه قیمت نفت خام برنت به زیر ۹۰ دلار رسیده است؛ در نشست آتی اوپک پلاس احتمالاً باید منتظر لغو کاهش تولید فعلی باشیم. این موضوع می‌تواند در تعیین قیمت نفت بسیار تاثیرگذار باشد.

                           

پالایشگاه‌های آسیایی پس از کاهش حاشیه سود و افزایش قیمت فروش نفت عربستان، مصرف نفت خاورمیانه را کاهش داده‌اند و نفت بیشتری از آمریکا و برزیل می‌خرند. متنوع سازی منابع تامین نفت در آسیا، تازه اول راه است؛ چراکه بازار انتظار دارد اوپک پلاس در نشست پیش روی خود به سیاست محدودیت عرضه خود پایبند بماند. این به معنای آن است که حتی اگر عربستان سعودی روند افزایش قیمت فروش نفت خود را متوقف کند؛ بعید است که آن را کاهش دهد و نفت این کشور در مقایسه با گزینه‌های دیگر، گران محسوب خواهد شد.

                      

جالب است بدانید طی تحقیقات صورت گرفته روی همبستگی قیمت نفت و بازار سهام کشورهای حوزه خلیج فارس در شرایط سرایت بحران مالی مشخص شده است که بازارسهام دبی و ایران در مقابل شوک‌های داخلی (نفت اوپک) آسیب‌پذیر هستند. به‌طوریکه طی این تحقیقات بازار سهام دبی جزء پرریسک‌ترین بازارهای حوزه خلیج فارس شناخته شده است. همچنین نتایج تحقیق بیانگر این است که سهام بازارهای دبی، قطر و عربستان نیز در مقابل شوک‌های خارجی مصونیت ندارند. 

        

تحقیقات نشان می‌دهد که در زمان بحران مالی آمریکا و اروپا، بازار نفت اوپک، بیشترین آسیب را دیده است. به‌طوریکه قیمت نفت در شش ماهه ابتدای سال2008 به طور نسبتا پیوسته افزایش یافت سپس دراواسط سپتامبرسال2008 به دلیل بحران مالی آمریکا و افزایش عرضه و کاهش تقاضا، قیمت نفت از 147 دلاربه کمتر از100 دلار درهر بشکه رسید. اما با کاهش عرضه نفت اوپک موفق شد قیمت‌ها را در بازار متعادل کند. در دسامبر2018 نیز به دلیل مازاد عرضه در بازار و جلوگیری از افت بیشتر قیمت نفت، اوپک کاهش800هزار بشکه‌ای تولید از ابتدای سال2019 را پذیرفت؛ تا بازار نفت به تعادل برسد و همین سیاست باعث شد قیمت نفت در بازارهای جهانی5درصد افزایش پیدا کند. 

بر اساس دو رخ داد بحران مالی 2008 و 2018 می‌توان نتیجه گرفت که بحران مالی جهانی بر بازار نفت اوپک بدون شک تاثیرگذار بوده است و در زمان بحران‌های مالی در بازارهای بورس و نفت، بیشترین تاثیر را بازار نفت اوپک داشته است. در سال جاری میلادی، تحلیلگران احتمال وقوع یک رکود را برای اقتصاد آمریکا و به تبع آن اقتصاد جهانی پیش‌بینی می‌کنند؛ درست‌ترین سیاستی که اوپک می‌تواند اتخاذ کند کاهش تولید است ولی به نظر می‌رسد اوپک مانند گذشته توان لازم برای مقابله با بحران‌های پیش رو را ندارد و نمی‌تواند مانند رخ دادهای گذشته، قیمت نفت را کنترل کند. 

روزنامه صبح ساحل