تازهترین دادههای اقتصادی آمریکا، نشانههایی از کند شدن سرعت رشد اقتصادی را نشان میدهند. اگر این موضوع ادامهدار باشد و دادههای اقتصادی همچنان ضعیف منتشر شوند؛ زمینه ایجاد رکود در قویترین اقتصاد دنیا را فراهم میکنند.
با این حال هنوز صحبت از رکود عجولانه به نظر میرسد؛ اما باید هشیار بود. رصد اقدامات بانک مرکزی آمریکا در مواجهه با این موضوع میتواند دید خوبی از
وضعیت اقتصادی آمریکا به ما بدهد. این موضوع از این حیث مهم است که در صورت بروز رکود در اقتصاد این کشور، پتانسیل سرایت آن به کل دنیا وجود دارد و میتواند برای جهان چالشساز شود. برای بررسی بیشتر این موضوع و آشنایی با پارامترهایی که آلارم رکود را فعال میکنند؛ به سراغ ابراهیم حاجی احمدی، تحلیلگر و کارشناس ارشد بازارهای مالی رفتهایم؛ تا در این خصوص با ایشان گفتگو کنیم.
چرا آمریکا به دنبال این است که در بازار کار خود بیکاری ایجاد کند؟
افزایش نرخهای بهره و ثابت نگه داشتن آن، توسط فدرال رزرو در سطوح بالا (%5.5) موجب افزایش
هزینه تامین مالی در بخش تولید و خدمات شدهاست. همچنین این امر زمینه افزایش محدود نرخ بیکاری در آمریکا را فراهم کرده است. اما به رغم اعمال سیاستهای انقباضی بانک مرکزی آمریکا در راستای مهار و کنترل تورم طی ماههای اخیر و انبساط نسبی بازار کار همچنان شاهد یک بازار کار قوی هستیم که شاخصهای مرتبط به اشتغال در آن در وضعیت مطلوبی قرار دارند. به عنوان مثال، در حال حاضر نرخ بیکاری در ایالات متحده همچنان نزدیک به کف تاریخی و در محدوده %3.9 است؛ در حالی که در رکود ناشی از پاندمی کرونا در سال 2020 و بحران اقتصادی در سال 2008 ما به ترتیب شاهد نرخ بیکاری در محدوده %15 و %10 بودیم. بنابراین همچنان این امکان برای بانک مرکزی این کشور فراهم است تا در صورت نیاز، بدون نگرانی از بازار کار در این مقاطع همچنان بر اهداف تورمی متمرکز باشد.
چرا کاهش تورم تا این اندازه برای بانک مرکزی آمریکا مهم است؟
تورم بالا و نامتعارف، اثرات منفی متعدد اقتصادی و اجتماعی را موجب میشود که مهمترین پیامد آن، کاهش ارزش پول ملی است. به دنبال این اتفاق، قدرت خرید مردم نیز کاهش پیدا میکند و نهایتا باعث تنزل شاخصهای رفاه اجتماعی میشود. از این رو بانک مرکزی ایالات متحده، به عنوان متولی اصلی سیاستگذاری در حوزه پولی و مالی مسئول ایجاد ثبات اقتصادی است. لذا مجموعهایی از اهداف برای کل اقتصاد نظیر تعداد افراد شاغل،
سرعت رشد اقتصاد و کنترل تورم و ... را دنبال میکند.
باتوجه به آخرین سخنرانی رئیس بانک مرکزی آمریکا، آیا ممکن است فدرال رزرو به دنبال افزایش نرخ بهره باشد؟
جروم پاول اخیرا با لحنی هاوکیش اشاره کرد «اعتماد من به نزول تورم کاهش یافته است». همچنین با توجه به اجماع نظر اعضا کمیته بازار آزاد فدرال رزرو (FOMC) بانک مرکزی آمریکا، انتظار دارد نرخ بهره در پایان سال 2024 در محدوده %4.6 باشد. البته بایستی توجه داشت در ارزیابی موضع سیاستهای آینده، فدرال رزرو طیف وسیعی از دادههای اقتصادی را در نظر خواهد گرفت. از این رو به نظر میرسد امسال شاهد کاهش نرخهای بهره باشیم. با این وجود، محتمل است با توجه به چسبندگی تورم فراتر از هدف ترسیمی، فدرال رزرو برای فرود نرم با چالشهای قابل توجهی مواجه شود. این چالشها عمدتا ناشی از افزایش هزینهها در بخش مسکن و تمایل بهای انرژی برای سطوح قیمتی نسبتا بالا است. بهطوریکه پیشبینی میشود نفت تمایلی برای تثبیت در قیمتهای زیر 80 دلار از خود نشان ندهد. علت این موضوع را میتوان در تداوم تنشهای ژئوپلیتیک در سطح بین الملل، رویکرد اوپک پلاس در محدودیت عرضه نفت و حتی تعدیل دیدگاه FOMC مبنی بر کاهش سه پلهایی نرخ ها در سال 2024 جستجو کرد.
آخرین دادههای اقتصادی منتشر شده درباره سلامت اقتصاد آمریکا چه میگویند؟
بر اساس آخرین Economic Projection ایالات متحده در ماه مارس و مقایسه آن با پیشبینیهای دسامبر فدرال رزرو، انتظار تولید ناخالص بالاتر، نرخ بیکاری کمتر و تورم خالص بالاتر وجود دارد. به طوریکه سیاستگذاران فدرال رزرو تورم PCE را به عنوان معیار ترجیحی فد جهت سنجش تورم، 2.4 درصد در پایان سال 2024 بدون تغییر نسبت به ماه دسامبر پیش بینی میکنند. همچنین سیاستگذاران فدرال رزرو پیش بینی رشد تولید ناخالص داخلی 2024 را از 1.4 درصد به 2.1 درصد افزایش دادند و
نرخ بیکاری را 4.0 درصد پیشبینی میکنند.
با توجه به آخرین دادههای اقتصادی چقدر احتمال وقوع رکود در اقتصاد آمریکا وجود دارد؟
آخرین گزارش فصلی GDP آمریکا به شکل ناامیدکنندهایی کمتر از انتظارات منتشر شد و همزمان دادهها چسبندگی تورم را در این کشور نشان دادند. بر همین اساس اعضا، همچنان دستیابی به
اهداف تورمی و نگه داشتن نرخ بهره در سطوح بالا تا رسیدن به هدف دو درصدی تورم را مد نظر دارند.
بنابراین در اوج نگه داشتن نرخهای بهره، با یک رویکرد داده محور، برای مدت طولانیتر و پس از آن ،کاهش نرخ با سرعت کم، بسیار محتملتر از گزینه افزایش نرخ است. در صورتی که روند کاهش تورم از سر گرفته شود؛ یا شاهد تضعیف قابل توجهی در شاخصهای مرتبط به بخش اشتغال باشیم؛ میتوانیم آن را نشانه رکودی معنادار قلمداد کنیم.
این موارد ممکن است منجر به کاهش نرخهای بهره و حتی سیاستهای انبساطی در آمریکا شود. اما فعلا برای صحبت از رکود زود است زیرا هنوز نشانههای ملموسی از شکننده بودن و متزلزل بودن بازار کار وجود ندارد.
پیامد افزایش نرخ بهره برای اقتصاد آمریکا و به تبع آن اقتصاد جهانی چیست؟
بایستی توجه داشت در صورت
جهش تورم و دور شدن فدرال رزرو از برنامه زمانبدی دستیابی به هدف تورمی و متعاقبا تداوم رویکرد مبتنی بر انقباض پولی، آن هم در شرایطی که نشانههایی از کند شدن سرعت رشد اقتصادی متبلور شده است؛ ممکن است در نهایت شرایط بازار کار را نیز تضعیف کند.
این امر به عنوان یک نشانه مهم رکودی میتواند اقتصاد جهانی را تحت تاثیر منفی قرار دهد.