برای حل مشکلات تراکنش‌های خرد در کشور در مرحله اول تراکنش‌های خرد برای ریال دیجیتال انتخاب شده است و علاوه بر این، از ویژگی های ریال دیجیتال این است که برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده ندارد و به‌محض انجام عملیات خرید، وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که در پروژه ریال دیجیتال تراکنش در مرحله نخست با کد دیجیتال و بارکد انجام می‌شود و در مراحل بعدی با nfc نیز قابل انجام خواهد بود.

  

بر اساس اعلام بانک مرکزی بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار قرار گرفت. در ادامه اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ شروع شد. پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش آزمایشی،  فاز آزمایشی محدود این پروژه از خردادماه ۱۴۰۲ آغاز گردید. لازم به ذکر است که قرار است در ادامه از از ریال دیجیتال در طرح ریال آفشور در تجارت با با روسیه نیز استفاده شود.

 

ارز دیجیتال ملی، ارز دیجیتال بانک مرکزی، " Central Bank Digital Currency "   یا به اختصار CBDC است. در واقع ارز دیجیتال ملی نسخه‌ای دیجیتال از ارز یا همان پول رسمی یک کشور است که در بستر یک شبکه کنترل‌شده پیاده‌سازی می‌شود. این ارز بر خلاف ارزهای دیجیتال رایج، مانند بیت‌کوین و اتریوم، ساختاری کاملاً متمرکز دارند و بیش از آنکه به ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز شبیه باشند؛ مانند استیبل کوین‌های متمرکز عمل می‌کنند. گفتنی است که ارزهای دیجیتال ملی ممکن است از فناوری بلاک چین و دفتر کل توزیع‌شده استفاده کنند؛ اما همیشه این‌طور نیست که از آنها استفاده شود. 

  

بانک مرکزی مسئول صدور و نظارت بر ارز دیجیتال ملی است و می‌تواند حساب تمام کسانی را که از ارز دیجیتال ملی آن کشور استفاده می‌کنند؛ کنترل کند. ساختار متمرکز ارزهای دیجیتال ملی، این امکان را در اختیار دولت‌ها قرار می‌دهد؛ تا بتوانند گردش پول در کشور را کاملاً زیر نظر بگیرند و عده زیادی معتقدند ممکن است به همین خاطر حریم خصوصی شهروندان در پرداخت‌های این‌چنینی تحت‌تأثیر قرار گیرد.

  

پشتوانه ارز دیجیتال ملی یک کشور، ذخیره پولی بانک مرکزی همان کشور است. درواقع هر واحد از ارز دیجیتال ملی معادل اسکناسی ارزش دارد که بانک مرکزی چاپ کرده است. کارشناسان معتقدند که نمی‌توان برای تمام ارزهای دیجیتال ملی یک تعریف واحد ارائه کرد؛ چراکه هر کشور سیستم اقتصادی و قوانین تجاری خاص خود را دارد و همین موضوع می‌تواند بر شیوه طراحی و ساختار کلی ارز دیجیتال ملی آن کشور تأثیر بگذارد.

  

استفاده از ریال دیجیتال بسیار ساده است. شهروندان می‌توانند با استفاده از یک اپلیکیشن موبایل، ریال‌های دیجیتال خود را در یک کیف پول الکترونیکی ذخیره کنند. برای پرداخت، کافی است کد QR فروشنده را اسکن کنند یا در آینده نیز از فناوری NFC استفاده نمایند. تراکنش‌ها بلافاصله و بدون نیاز به تسویه بین بانکی انجام می‌شود، یعنی پول فوراً از حساب خریدار کسر و به حساب فروشنده واریز می‌شود. به گفته مدیران بانک مرکزی این سیستم برای پرداخت‌های خرد مانند خرید روزانه یا پرداخت کرایه تاکسی بسیار مناسب است و می‌تواند جایگزینی برای استفاده از پول نقد یا کارت‌های بانکی باشد.

  

به نقل از رویترز در حال حاضر 130 کشور در اقصی نقاط دنیا که 98 درصد از اقتصاد جهانی را در اختیار دارند؛ در حال بررسی نسخه‌های دیجیتالی ارز کشورخود هستند.

  تقریباً نیمی از این کشورها در حال حاضر در مرحله استفاده آزمایشی از ارز دیجیتال و توسعه آن هستند. از این میان ایران نیز به پیشترفت‌های قابل توجهی در این زمینه دست پیدا کرده است. اما در جواب این سوال که چرا کشورها با این شتاب به دنبال ارز دیجیتال کشور خود هستند؛ باید گفت که بانک‌ مرکزی کشورهای مختلف برای جلوگیری از گسترده‌ترشدن استفاده از ارزهای دیجیتال غیرمتمرکزی مانند بیت کوین، در کشور خود به دنبال راه اندازی ارز دیجیتال کشور خود هستند.  به بیان دیگر فشار جهانی برای استفاده از CBDC ها یا همان ارز دیجیتال ملی زمانی زیاد خواهد شد که استفاده فیزیکی از پول نقد کاهش پیدا کند و کشورها به دنبال راه مقابله با تهدید قدرت چاپ پول ملی از سوی بیت کوین باشند. البته باید اضافه کرد که برخی از کشورها نیز به‌دنبال استفاده از مزایای فناوری‌های نوین، کاهش هزینه‌های جابه‌جایی پول و به‌طور کلی پیشرفته‌ترکردن فناوری‌های مالی مرتبط با ارز رسمی خود هستند. به طور کلی باید گفت که اکثر کارشناسان معتقدند که ارزهای دیجیتال ملی در مجموع می‌توانند برای اقتصاد کشورها مفید باشند و به همین خاطر است که اهمیت این موضوع در چند سال اخیر برای دولت‌ها و بانک‌های مرکزی پررنگ‌تر شده است.

  

یازده کشور، از جمله تعدادی در دریای کارائیب و نیجریه، قبلاً ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را راه اندازی کرده‌اند. در کشور چین تعداد افرادی که از یوآن دیجیتال استفاده می‌کنند اکنون به 260 میلیون نفر رسیده است و 200 فعالیت اقتصادی از تجارت الکترونیک گرفته تا پرداخت‌های دولتی را پوشش می‌دهد. دو اقتصاد نوظهور دیگر، هند و برزیل نیز قصد دارند ارزهای دیجیتال را به زودی راه اندازی کنند. بانک مرکزی اروپا در مسیر شروع آزمایشی یورو دیجیتال تا قبل از سال 2028 است؛ در میان کشورهای اروپایی، سوئد یکی از پیشرفته‌ترین کشورها در استفاده پایلوت CBDC است؛ در حالی که بانک مرکزی انگلیس تا پایان این دهه برنامه‌ای برای استفاده از پوند دیجیتال ندارد.

در حالی که بیش از 20 کشور دیگر نیز در سال جاری گام‌های مهمی را در جهت اجرای آزمایشی ارز دیجیتال ملی خود برمی‌دارند. لازم به ذکر است که در آمریکا دلار دیجیتال فقط برای تبادل بانک‌ها بایکدیگر درحال بررسی است و برای استفاده مردم عادی از آن فعلا برنامه‌ریزی خاصی صورت نگرفته است. همچنین استرالیا، تایلند، کره جنوبی و روسیه قصد دارند در سال جاری استفاده آزمایشی از ارز دیجیتال ملی خود را آغاز کنند. 

در پایان باید اضافه کرد که با وجود علاقه فزاینده کشورها به CBDCها، برخی از آنها شاهد استقبال ناامیدکننده‌ای بوده‌اند. به طور مثال سنگال و اکوادور هر دو کار توسعه ارز دیجیتال ملی خود را لغو کرده‌اند.

روزنامه صبح ساحل