سیاست خارجی دولت آقای پزشکیان شرایط ویژه و سختی را پیش‌ رو دارد. در شرایطی ایشان بر سر کار می آید که منطقه شرایط بحرانی دارد و در اوج درگیری ها است. به ویژه باز بودن پرونده جنگ غزه و همینطور درگیری ها میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان یکی از چالش های اصلی است که دولت پزشکیان با آن روبرو است. هر چند فرصت هایی در عرصه منطقه‌ایی شکل گرفته است؛ از جمله بازسازی روابط ایران با کشورهای عربی که در دوران آقای رئیسی اتفاق افتاد و او نیز باید این موضوع را دنبال کند و فرصت مهمی برای دولت چهاردهم به‌ حساب می آید. مساله بعدی به دعوایی که در عرصه کلان در نظام بین الملل مطرح است بر می گردد و آن شکاف میان قدرت های بزرگ است. این مساله کار ایران را از این نظر سخت می‌کند که نباید فراموش کرد توافق برجام در سال 2015 در دوره ای امضا شد که روابط میان قدرت های بزرگ از جمله میان آمریکا و روسیه بسیار متفاوت با وضعیت الان بود. شکافی که در حال حاضر میان آمریکا و روسیه شکل گرفته است از موانع جدی در مسیر احیای برجام است اما در آن دوره این وضعیت وجود نداشت. بنابراین شرایط بین المللی نیز بسیار تغییر کرده است و در این شکاف بین قدرت ها پیشبرد یک سیاست متوازن بسیار دشوار است. دولت آقای پزشکیان طبق قاعده ای که آقای ظریف نیز مطرح کرده است به دنبال این است که ایران در سیاست خارجی، رویکرد متوازنی را پیش بگیرد که از اتکا صرف به یک یا دوقدرت خارج شود و روابط خودش را بین قدرت ها به‌صورت متوازن داشته باشد مشابه چیزی که برخی کشورها در منطقه مثل عربستان صعودی دنبال می کنند. 

اما واقعیت امر این است که پیشبرد یک سیاست متوازن در شرایط کنونی بسیار سخت است از این نظر که روابط ایران و غرب در اوج تنش خود قرار دارد. زمانی این تنش بر سر موضوع هسته ای بود اما الان چالش در برنامه موشکی ایران، توسعه برنامه اتمی ایران، همکاری های ایران و روسیه، جنگی که ایران با اسرائیل و روند عادی‌سازی روابط اسرائیل و کشورهای عربی دارد؛ همه این مسائل تنش های میان ایران و غرب را افزایش داده است. اینکه دولتی بخواهد در درون این روند صحبت از سیاست خارجی متوازن کند، این توازن میان غرب و شرق بسیار دشوار است زیرا باید این تنش ها در ابتدا رفع شود و حل این تنش ها به راحتی ممکن نیست.

اگر دموکرات‌ها در انتخابات پیروز شوند با توجه به اینکه بایدن در دور قبلی نماینده آن‌ها بود و نوعی سیاست مماشات و عدم درگیری با ایران را در پیش گرفته بود، شانس بزرگی برای آقای پزشکیان خواهد بود تا بتواند در مسیر تنش زدایی قرار بگیرد؛ به این معنی که گفتگوهای میان ایران و آمریکا را توسعه دهد و احتمالا تا قبل از رسیدن به پاییز 2025 که موعد پایان تعهدات ایران در برجام است و تا قبل از اینکه کشورهای غربی از مکانیسم ماشه استفاده کنند، بتواند در این فرایند با استفاده از فضایی که دموکرات ها سرکار آمدند مجددا از این شرایط استفاده کند و وارد مسیر جدید دیپلماسی شود. اما اگر ترامپ پیروز شود طبیعتا شرایط بغرنج خواهد شد از نظر اینکه ترامپ احتمالا به سمت سیاست های افزایش فشار و کنار گذاشتن سیاست مماشات در مقابل ایران پیش خواهد رفت و این تنش ها را بشدت بالا می برد و ایده سیاست خارجی متوازن که دولت آقای پزشکیان مبتنی بر آن می خواهد حرکت کند را زیر سوال می برد و به همین دلیل حتی می تواند یک چالش در عرصه سیاست داخلی در ایران فراهم کند که نتوانسته این ایده را پیش ببرد.

  

با توجه به افزایش مسائل اختلافی میان ایران و غرب، شرایط به طور کلی برای احیای برجام بسیار سخت است. 

در صورتی که دموکرات‌ها پیروز انتخابات شوند شانس برای احیای دور جدید مذاکرات میان ایران و غرب بیشتر خواهد بود. موضوعی که در رابطه با مساله هسته ای وجود دارد، پیش رو بودن اکتبر 2025  است. تا آن تاریخ، کشورهای غربی می توانند از مکانیسم ماشه استفاده کنند. در واقع بازگرداندن تحریم های بین المللی علیه ایران به‌صورت اتوماتیک بدون اینکه روسیه و چین بتوانند آن ها را وتو کنند. البته اگر این سیاست را پیش بگیرند تنش ها افزایش پیدا می کند اگر هم پیش نگیرند و این موعد بگذرد طبیعتا وضع تحریم های بین المللی علیه ایران باید مجددا به شورای امنیت برود و به رای گیری گذاشته شود که در آن صورت احتمالا با وتوی روسیه و چین مواجه خواهد شد. 

بنابراین در حال حاضر کشورهای غربی با یک نوع ابهام روبرو هستند. درصورتی که سیگنال مذاکراتی از ایران به آن طرف داده شود، می تواند فرصتی فراهم کند که تا اکتبر 2025 توافقی شکل بگیرد البته نه الزاما بر مبنای برجام زیرا من معتقدم برجام با عدد و رقم هایی که وجود دارد درمورد مثلا غنی‌سازی اورانیوم، با توجه به اینکه ایران برنامه هسته ایش را توسعه داده است با آن عدد و رقم ها دیگر قابلیت احیا ندارد یعنی ما به یک نقطه غیرقابل بازگشت رسیده ایم هم از نظر تحریم های آمریکا و هم از نظر موضوع برنامه هسته ای ایران اما امکان شکل گیری توافقی بر مبنای حقوقی برجام با یک محتوای جدید تا اکتبر 2025 در صورت پیروزی دموکرات‌ها وجود دارد و مضافا پیروزی آقای پزشکیان و قوی شدن منطق مناظره برای حل تحریم ها در سیاست داخلی ایران قوی‌تر شده است و احتمالا می تواند مسیر را به این سمت ببرد اما اگر آقای ترامپ پیروز شود با شرایط جدیدی روبرو هستیم که بعید است توافقی را در کوتاه مدت داشته باشیم و احتمالا افزایش تنش ها  و وضعیت مبهمی را پیش رو خواهیم داشت. 

روزنامه صبح ساحل