آیا تا به حال رویای روشنی در مورد وقوع یک اتفاق در آینده داشتهاید که عینا در بیداری تعبیر شود؟ داشتن رویایی که به نظر میرسد آینده را پیشبینی میکند میتواند هیجانانگیز اما ترسناک و ناراحتکننده باشد. مردم اغلب از خود میپرسند که آیا رویاهایشان واقعاً میتواند آینده را پیشبینی کند یا اینکه فقط یک تصادف عجیب و غریب است. رویاهایی که به نظر میرسد رویدادهای آینده را پیش بینی میکنند، رویاهای پیشاشناختی نامیده میشوند. هلن مارلو، دکترای روانشناسی بالینی و رئیس دانشکده روانشناسی در دانشگاه نوتردام دی نامور، میگوید: «رویای پیشاشناختی به عنوان خوابی تعریف شده است که ظاهراً شامل دانشی درباره آینده است که نمیتوان آن را از اطلاعات واقعی موجود استنباط کرد. رویاهای شناختی اغلب در جمعیت عمومی اتفاق میافتد و همهی افراد تجربهی مشابه آن را حداقل یک بار داشتهاند». اگرچه آمار به روز شده زیادی در مورد رویاهای پیش شناختی وجود ندارد، اما مطالعهای در سال 2009 نشان داد که 60 درصد مردم خوابهای پیششناختی را تجربه کردهاند.
رویاهای پیش شناختی دقیقا چیست ؟
بسیاری از مردم تعجب میکنند که چرا ما دقیقاً رویاهای پیش شناختی می بینیم. اول از همه، مهم است روشن شود که رویاهای پیشاشناختی به دلیل چیزی فراطبیعی رخ نمیدهند. آنها در واقع آینده را پیشبینی نمیکنند، حتی اگر اینطور به نظر برسد. در عوض، روانشناسان بر این باورند که احساسات قوی - اغلب در ناخودآگاه ما - باعث این رویاها می شود. رویدادهای زندگی ما نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.
دکتر صنم حافظ، روانشناس و دکترای علوم اعصاب برخی از مضامین و ویژگیهای رایج رویاهای پیشاشناختی را اینگونه توصیف میکند: این رویاها اغلب دارای جزئیات و وضوح قابل توجهی هستند و معمولا، افراد، صحنهها یا اعمال خاصی را به تصویر میکشند که بعداً در زندگی واقعی آشکار میشوند. رویاها به دلیل تأثیر عاطفی خود قابل توجه هستند و معمولاً به دلیل ماهیت واضحی که دارند و اهمیت رویدادهایی که در آنها رخ میدهد، تأثیری ماندگار بر روی بیننده میگذارند. همانطور که دکتر مارلو اشاره میکند، تحقیقات نشان داده است که رویاهای پیش شناختی در جمعیت عمومی رایج است و گروههای مختلف مردم ممکن است رویاهای پیششناختی را با فرکانس بیشتر یا کمتر از دیگران ببینند. به عنوان مثال، تحقیقات در سال 2015 نشان داد که زنان بیشتر از مردان خوابهای پیششناختی را گزارش میکنند.
علاوه بر این، این تحقیق نشان داد که هر چه سن بالاتر میرود، کمتر احتمال دارد رویاهای پیششناختی ببینیم. شلبی هریس، روانشناس بالینی و مدیر کلینیک سلامت خواب میگوید: «اگرچه این رویاها ریشه در هیچ واقعیت علمی ندارد، اما آنچه باعث می شود رویاهای پیش شناختی اتفاق بیفتد، میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد متوجه میشوند که تغییرات بزرگ زندگی یا عوامل استرس زا میتواند آنها را به سمت رویاهای پیشاشناختی هدایت کند. عوامل خارجی مانند رویدادهای آینده یا رویدادهای جاری در اخبار نیز میتوانند در ایجاد این نوع رویاها نقش داشته باشند. دکتر حافظ معتقد است که عوامل متعددی ممکن است بر رویاهای پیشاشناختی تأثیر بگذارد. یکی از این عوامل، حساسیت ذاتی یک فرد به نشانهها یا الگوهای محیطی ظریف است که ممکن است ناخودآگاه رویاهای او را نشان دهد. این حساسیت میتواند تحت تأثیر تجربیات شخصی، پیشینههای فرهنگی و حتی استعدادهای ژنتیکی نسبت به تواناییهای شهودی یا روانی باشد. علاوه بر این وضعیت روانشناختی یک فرد نقش حیاتی در دیدن یا ندیدن رویای پیششناختی و چگونگی آن دارد. افزایش استرس عاطفی یا باز بودن نسبت به تجربیات شهودی میتواند احتمال تجربه رویاهای پیششناختی را افزایش دهد.
تحقیقات نشان داده است که افرادی که به حقیقت رویاهای پیششناختی اعتقاد دارند، احتمال بیشتری دارد که آنها را ببینند. به علاوه، افزایش فراوانی رویاهای پیششناختی با الگوهای خواب غیرقابل پیشبینی و همچنین استفاده از دارو برای خواب مرتبط است.
افسانهها و واقعیتها دربارهی رویای پیشاشناختی
به طور کلی، رویاهای پیش شناختی با تصورات نادرستی احاطه شدهاند که ماهیت واقعی آنها را پنهان میکنند. احتمالاً افسانه شماره یک این است که رویاهای پیشاشناختی می توانند رویدادهای آینده را به دقت پیش بینی کنند.
اگرچه این درست نیست، اما این رویاها معنیدار و قابل توجه هستند. آنها بهطور پیوسته رویدادهای آینده را با دقت دقیق پیشبینی نمیکنند، بلکه پیامهای نمادین یا استعاری را ارائه میکنند که نیاز به تفسیر، کاوش و توجه دارند. یک تصور نادرست دیگر این است که رویاهای پیششناختی هرگز بر اعمال یا رویدادهای آینده تأثیر نمیگذارند. که این تصور نیز کاملاً دقیق نیست. وقتی به رویاهای خود نگاه میکنیم و آنها را تعبیر میکنیم، ممکن است بر اعمال بعدی ما تأثیر بگذارد و نتایج بالقوه را عموما به نفع رویایی که دیدهایم، تغییر دهد. برای مثال اگر رویایی در مورد پیدا کردن شغل دیدهاید، ممکن است در طول یک مصاحبه شغلی اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید و به شما کمک کند تا آن شغل را پیدا کنید. یا اگر رویای واضحی میبینید که در آن جرات داشتید از کسی برای قرار ملاقات درخواست کنید، ممکن است بتوانید آن شجاعت و اعتماد به نفس را در زندگی واقعی به دست آورده و درخواست خود را مطرح کنید.
این ایده که رویاها نوعی معنای پنهان دارند به زمان یک پزشک یونانی به نام بقراط برمیگردد که معتقد بود رویاها میتوانند به ما بفهمانند که آیا قبل از اینکه در جهان واقعی بر ما نمایان شود، از یک بیماری رنج می بریم یا نه. در آغاز قرن بیستم، زیگموند فروید شروع به تبلیغ این ایده کرد که رویاهای ما مملو از نمادگرایی و افکار یا تأثیرات ناخودآگاه هستند. کارل یونگ معتقد بود که رویاها راهی برای حل برخی از مشکلات زندگی ما هستند و سرنخهایی در مورد چگونگی انجام این کار ارائه میدهد. قبل از هر چیز، دکتر هریس تاکید میکند که رویاهای شما واقعا نمیتوانند به شما بگویند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. درعوض، میتوانید این رویاها را بهعنوان یک چیز مهم در زندگی یا دنیای اطرافتان در نظر بگیرید. از طریق رویاها ، مغز شما در حال ایجاد پروندهای از تجربیات گذشته برای تجربیات مشابه در آینده است. هنگام تعبیر خوابهایتان، قرار دادن آنها در یک زمینه وسیعتر میتواند مفید باشد. تامل در شرایط فعلی زندگی، حالات عاطفی و تجربیات اخیر به قرار دادن رویا در یک چارچوب معنادار کمک میکند و دلایل بالقوه وقوع آن را در آن زمان خاص آشکار میکند. کاوش در تأثیرات اجتماعی یا جهانی همچنین ممکن است ارتباط بین رویاهای شخصی و رویدادهای بزرگتر را آشکار کرده و فرآیند تفسیر را غنی کند.
ما و رویاهای پیشاشناختی
برای به دست آوردن بینش بیشتر در مورد معنای رویاهای پیشاشناختی خود، دکتر هریس توصیه میکند که یک دفترچه رویا داشته باشید، جایی که رویاهای خود را بلافاصله پس از بیدار شدن ثبت کنید. برای انجام این کار، او پیشنهاد می کند: یادداشت برداری از هر گونه احساسات یا نمادهای تکرار شونده را آغاز کنید. به دنبال مضامین و الگوها باشید تا ببینید آیا در نهایت با رویدادهای زندگی واقعی در آینده همسو میشوند یا خیر. در مورد رویاهای خود با یک دوست نزدیک یا درمانگر صحبت کنید. تمرین ذهن آگاهی و مدیتیشن نیز میتواند بینش بیشتری به شما ارائه دهد.
چرا که مدیتیشن یا تمرکز حواس میتواند بینشهای شهودی را در مورد نمادگرایی رویا و پیامدهای بالقوه آنها افزایش دهد. رویاهای پیششناختی میتوانند بینشهای فریبندهای از افکار و شهودهای ناخودآگاه به ما ارائه دهند. اگرچه آنها در واقع آینده را پیشبینی نمیکنند، اما ممکن است افکار و اقداماتی که ما در مورد رویدادهای آینده انجام میدهیم را تغییر دهند و بر آنها تأثیر بگذارند.
گاهی اوقات دیدن خوابهای پیششناختی مکرر میتواند آزاردهنده باشد یا بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد، بنابراین اگر این مورد برای شما صادق است، کمک گرفتن بسیار مهم است. اگر رویاهای شما مانع از استراحت شما در شب می شود، با روانکاو یا متخصص خواب صحبت کنید که می تواند درک علمی عمیقتری از عادات خواب به شما بدهد و تجزیه و تحلیل کند که برای متوقف کردن این رویاها برای بهبود کیفیت خواب خود چه کاری می توانید انجام دهید.