ریشه‌یابی انگیزه گروه‌های تکفیری از عملیات انتحاری در گفتگو با کارشناس مسائل سیاسی؛ پیام تروریسـم

رعب و وحشت، کاربرد اصلی تروریسم

کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه اساساً تروریسم تداعی‌گر مرگ، کشتار و قتل به نظر می‌رسد و جامعه یک برداشت تقلیل‌گرایانه از این مفهوم دارد در صورتی که کارکرد اصلی تروریسم مرگ، کشتن یا حذف فیزیکی نیست بلکه تداعی اصلی آن ایجاد وحشت و ترس است، اضافه کرد: ترس و وحشتی که آغاز یک مسیر محسوب می‌شود یا تلاشی است برای پایان دادن به یک مسیر تازه انتخاب شده؛ به عنوان مثال مسیر توسعه و رفاه. مثال ملموس‌تر برنامه‎های توسعه‌ای که در سواحل مکران در حال پیشروی است و این گروه‌ها رسما اعلام کردند با آن مخالف هستند.
نجفی گفت: جهان معنایی ترور جهانی مبتنی بر تصمیمات، مقولات و انتزاعیات فردی نیست؛ به بیانی دیگر جهان تروریسم جهان فردیت نیست؛ جهانی‌ جمعی مبتنی بر هویت‌های مرگبار جمعی است. برخی افراد در تبیین واژه ترور از واژه‌هایی مانند ارهاب یا ارهابیون، حذف، قتل و کشتار استفاده می‌کنند اما به طور علمی و دقیق‌تر می‌توانیم بگوییم این مفهوم ترجمه تحت‌اللفظیش رسا نیست و منتقل‌کننده لایه‌های این مفهوم نیست. به واقع برخی دانشنامه‌ها به طور تخصصی به این واژه اشاره کردند و معتقدند که تروریسم صرفاً آدم‌کشی، کشتار و قتل نیست؛ کاربرد سیستماتیک آن رعب و خشونت در برابر یک هویت یا چند هویت است. این کاربرد سیستماتیک خشونت بسیار مهم است.وی با بیان اینکه فقط عامل ترور و قربانی تشکیل‌دهنده مولفه‌های تروریسم نیستند؛ افزود: تروریسم مؤلفه‌هایی فراتر از حادثه دارد. مولفه‌هایی همچون مخاطب. ترور، عامل ترور و قربانی مکانیزم و مسیری است تا پیام این مسیر به یک هویت یا جهان دیگری انتقال داده شود. می‌توان گفت تروریسم به دنبال خشونت معنادار می‌رود. خشونتی که برای یک هدف یا مخاطب حامل پیامی است.  تروریسم سه مولفه عامل ترور، قربانی و مخاطب را شامل می‌شود؛ نکته اینجاست که جامعه ایرانی علی‌رغم تجربه خشونت عظیم در سیاست و ترورهای کور و دلهره‌آور دهه ۶۰ به واسطه ضعف رسانه یا فرهنگ ضعیف کتاب‌خوانی با تاریخ معاصر آشنایی ندارد و آن حسی که باید نسبت به ترور داشته باشد گویا ندارد. این موضوع دلایل مختلفی دارد یک دلیل بسیار مهم آن پاسداری پاسداران سرزمینی ما است که دشمن را دور نگه داشتند.

ظهور مافیا در شمایل رسمی

این کارشناس مسائل سیاسی در بخش دیگری با اشاره به حوادثی که در شرق کشور رخ می‌دهد، گفت: یا اخبارهای ضد و نقیضی که در رابطه با اقدام کشور همسایه درخصوص بستن رودخانه‌های جدیدی که مسیر ایران را طی می‌کنند یا تحولات کشور سوریه و... این گزاره‌ها را اگر در یک نظم امنیتی قرار دهیم می‌تواند به یک مسئله اصلی در منطقه تبدیل شود. ما شاهد ظهور دولت‌ها و قدرت‌هایی هستیم که ابزارهای ارهاب مثل ساماندهی یا جرایم سازمان‌یافته مبتنی بر قاچاق مواد مخدر، قاچاق کالاهایی از این دست را به ابزار سیاست‌ورزی رسمی تبدیل می‌کنند؛ مثل کره‌شمالی که در واقع سیاست‌های غیر رسمی را به رسمی تبدیل کرده است از جمله چاپ پول‌های تقلبی یا توزیع مواد مخدر، ساماندهی جرایم سازمان یافته با نیت و منظور ضربه به دشمن یا فروش اشیا قیمتی و باستانی و اشیایی که در واقع سرمایه نسلی محسوب می‌شوند. به نظر می‌رسد این ابزارها در برخی از کشورهای همسایه نیز به یک کارت بازی رسمی در سیاست‌ورزی در حال تبدیل است.  در این مورد می‌تواند به مدیریت و کنترلی که دولت افغانستان بر فروش و ترانزیت مواد مخدر دارد و سیاست‌هایی که در این حوزه اعمال می‌کند اشاره کرد. این رویکرد رژیم سیاسی را به یک رژیم مافیایی بدل می‌کند یعنی رژیمی که از کارت‌های بازی غیر رسمی به طور صریح و علنی در سطوح رسمی استفاده می‌کند. این بسیار نکته مهمی است که در کشورهای پیرامون شاهد شکل‌گیری رژیم‌های سیاسی هستیم که آینده رژیم مافیایی را در آن‌ها می‌توان دید مثل سوریه یا تا حدی به اعتقاد برخی افغانستان.

شرایط منطقه، عامل سوق ایران به سمت اتمی شدن؟

نجفی با تاکید بر اینکه حوادث خاورمیانه به سمتی می‌رود که گویا مکانیزم رعب، وحشت و مکانیزم‌های غیرقابل پیش‌بینی در حال شکل‌گیری است، گفت: مکانیزم‌هایی که باعث شوک در جامعه می‌شود و متغیرهای غیررسمی در حال ظهور است و این ظهور متغیرهای غیر رسمی و اساساً تبدیل شدن بازیگران به بازیگران غیرقابل پیش‌بینی، مسیر پرسرعتی است که کشورهای خاورمیانه در این زمینه در حال رقابت هستند. تحولات منطقه مخصوصاً سوریه ما را به این سمت بیشتر سوق خواهد داد که تبدیل به بازیگر غیرقابل پیش‌بینی شویم. به نظر می‌رسد مسیرهایی هم بر ایران در حال تحمیل شدن است که دامنه انتخاب ما را محدود می‌کند مثل تحمیل شرایطی که ما را در حوزه دکترین هسته‌ای و امنیت ملی به سمت اتمی شدن سوق می‌دهد. این مسیر فقط متاثر از اراده و تصمیم فردی نیست شاید شرایط واقعی، عامل کاتالیزور و تسریع کننده‌ی اعمال این اراده باشد.

زخم تاریخی تروریسم از حاج قاسم

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: نقطه بسیار مهم‌تر، جهان معنایی ارهابیون یا نیروهای مسلط در سوریه است و تاکید مکرر آن‌ها بر اشعاری که بار ایدئولوژیک دارد مثل شعر «مسلم عربی آنی موزل الایرانی» که تحقیر ایران از منظر مجوسان و تجلیل عربیت است. در این عربیت هم پیغمبر خدا-رسول الله(ص) و هم بنی امیه است که اصالت بنی‌امیه را از طلا می‌دانند؛ ظهور چنین متغیرهایی که تقویت‌کننده منازعه ایدئولوژیک است این تصور را به وجود می‌آورد که این‌ها به دنبال جدال‌های تاریخی هستند.نجفی با بیان اینکه این گروه‌ها بخشی از جدال تاریخی خودشان را هم انتقام از «شهید حاج قاسم سلیمانی» می‌دانند چون یک زخم تاریخی بر چهره و سیمای داعش و گروه‌های ارهابی و تکفیری گذاشت، افزود: دور از انتظار نیست که این‌ها میل به عملیات انتحاری داشته باشند و در عملیات‌های پیشین، مِن‌جمله بمب‌گذاری که در کرمان صورت گرفت؛ مراحل انفجار و آن اقلام و براده‌های آهنی که پس از انفجار به سر و صورت مردم برخورد کرد، کینه و شدت قساوت را نشان دادند؛ این حجم کینه و نفرت نشان‌دهنده اراده آن‌ها برای تداوم است.وی در پایان گفت: به طور کلی با توجه به استقرار کشوری در دست این‌ها در سوریه؛ کارت‌های بازی غیر رسمی به کارت‌های بازی رسمی و رژیم سیاسی به رژیم مافیایی تبدیل می‌شود. با ظهور رژیم‌های مافیایی که مبتنی بر کارت‌های بازی غیر رسمی غیرقابل پیش‌بینی هستند، ایران نیز ناگزیر خواهد بود به سمت الگوی بازیگر غیرقابل پیش‌بینی حرکت کند.

روزنامه صبح ساحل