مسئولیت اجتماعی خبرنگار، بدون آزادی

 صبح ساحل، اجتماعی _ روز خبرنگار با پیام های تبریک و مراسم و تجلیل های مختلف و متعدد آغاز می شود و درددلهای فعالان این عرصه نشنیده برجای می ماند.همه برضرورت حضور مطبوعات و خبرنگاران تاکید می کنند و  شرایط را برای آنها تشریح می کنند، اما نمی گویند خبرنگار هم می تواند تشخیص بدهد و متعهدانه کارش را به انجام برساند. همه از اینکه روزنامه نگاران رسالت اجتماعی دارند سخن می گویند اما از اینکه چه آزادی هایی دارند سخن گفته نمی شود. صحبتهای نصیحت گونه به آنجا می رسدکه گویی ایشان قیم مطبوعات و خبرنگاران اند و تعیین کننده مسیر راه خبرنگاران.

تا جایی که اخیرا به جای آنکه خبرنگاران مراقب رفتار مدیران باشند انگار این مدیران هستند که رفتار خبرنگاران را مراقبت می کنند و در اقدامی استثنایی برخی مدیران میانی پا را فراتر گذاشته و مستقیم و غیرمستقیم خطاب به برخی خبرنگاران زبان به توصیه و سفارش گشوده اند که چرا اینگونه و آنگونه مطلب می نگارید.

اما واقعیت اینست که روزنامه و کار خبرنگاری در ذات خود اقتضائات و ویژگیهایی دارد که بدون آن رسالت اجتماعی او محقق نمی شود. سخن از مسئولیت اجتماعی ورسالت مطبوعات و خبرنگار آنجا ظهور می یابد و مصداق دارد که بدانیم خبرنگار مجاز است به کلیه عرصه های فعالیت دولت و قوه قضاییه و مجلس بدون هیچ گونه محدودیت وارد شود و هر آن اطلاعاتی را که لازم می بیند به دست بیاورد بدون آنکه مزاحمتی بر سرراهش وجود داشته باشد.( البته در تنوع آرائی که طبیعتا در بین اندیشه های مختلف هم وجود دارد گاها ممکن است تفاوت هایی در ارائه اخبار هم شاهد باشیم). خبرنگار به لحاظ اینکه نماینده افکارعمومی است می تواند همه مقامات از استاندار،نماینده مجلس، رئیس مجلس شورای اسلامی، روسای دادگاه ها و روسای دادگستری و مانند آنرا مورد پرسش قراردهد و آنها بایدخود را موظف به پاسخگویی به وی بدانند. و این خبرنگار در برابر هرگونه تعرض، بداخلاقی و برخورد نامناسب هنگام انجام وظیفه مصون است نه اینکه به عنوان مثال مدیران میانی استان کوچکترین انتقادی را برنمی تابند و به محض مواجه شدن با مطالب انتقادی به انواع اعتراض و مقابله با خبرنگار متوسل می شوند.

علت چنین مناسباتی از آن نوع که برخی مسئولان در پیش گرفته اند جزآن نیست که خبرنگاران را کارمندان خود می پندارند و از آنها تاهنگامی استقبال می کنند که تنها تکرارکننده و گزارش کننده عملکردمثبت ایشان باشند و وای برروزی که چنین رابطه ای در جامعه ای بین این دو قشر شکل گرفته باشد.

استقلال وبی طرفی و عینی گرایی از ابتدایی ترین مسئولیت های خبرنگاری در دنیای مطبوعات بوده که بعدها مسئولیت اجتماعی نیز به آن افزوده شد. آنهم از اینرو که به دلیل آزادی هایی که برای خبرنگار تضمین می شود این حس مسئولیت محدودکننده و تنظیم کننده نوع استفاده از آزادی هایی باشد که جامعه به مطبوعات ارائه کرده است. اساسا علت طرح چنین مسئولیتی بیش از همه به دلیل اختیارات و آزادی های تضمین شده خبرنگاران است ، که متأسفانه جامعه مطبوعاتی ایران از این فقدان قانونی رنج می برد.

در اغلب کشورهای دنیا نه تنها آزادی فعالیت روزنامه نگاران به رسمیت شناخته شده بلکه حتی وسایل و ابزار دستیابی آنها به اطلاعات از طریق قوانین رسمی تضمین شده به طوری که در صورت ممانعت مسئولان از دستیابی خبرنگار به اطلاعات، آن مقام به عنوان متهم به ارتکاب جرم باید در دادگاه  حضوریابد. این قوانین که با نام قانون حق دسترسی به اطلاعات وجود دارد براساس این اصل است که مدیران و مسئولان تنها به صورت موقت امانتدار اطلاعات تولید شده هستند و صاحب این اطلاعات مردم ودر رأس آنها نمایندگان افکارعمومی یعنی خبرنگاران هستند.

در اینکه کشور ما به دلیل شرایط ویژه ای که برآن تحمیل شده در وضعیت خاصی قراردارد و هشیاری رسانه ها را می طلبد شکی نیست به حق هم جز در موارد استثنایی همواره مطبوعات و خبرنگاران نسبت به این شرایط هشیار وحساس بوده و سعی کرده اند در چارچوب اهداف نظام رفتار کنند. اما جامعه رسانه ای درصورتی که همیشه و در همه حال قرارباشد به این بهانه ها از آزادی های طبیعی اش محروم باشد جز این نتیجه ای نخواهد داشت که شاهد اختلاس در مجموعه های مدیریتی کشورباشیم ویا ضعفهای اجرایی بدون هیچ گزارشی به مردم بارها و بارها در فضای بی خبری تکرار شود.