حق طلاق در واپسگرایی سنت و مدرنیته؟

صبح ساحل-اجتماعی: «حق طلاق مطلقا دردست مرد است و این حق از او سلب نمی‌شود» مرد ، هرگاه بخواهد می‌تواند دادخواست طلاق بدهد و ملزم نیست دلیل خاصی را برای تصمیم خود ذکر کند.
این، بخشی از قانون مدنی ایران است و سالهاست در کشور به صورت سنتی اجرا می شود؛ این قانون به نظر می رسد در بسیاری از موارد نگاهی مرد سالارانه دارد و همین نگاه باعث شده است که برخی مردان از این حق برای رسیدن به خواسته های نابحق خود علیه زنان بهره برند؛ به عبارت دیگر اکنون حق طلاق همچنان در دستان مردان است و قانون به اجرای آن مبادرت می ورزد؛ البته در عین حال باید به این نکته هم اشاره کرد که در زندگی حال حاضر ، مردانی نیز یافت می شوند که حق وکالت در طلاق را به زن واگذار کنند که این اقدام در جای خود ، مورد اقبال اقشاری از جامعه به ویژه شماری از بانوان کشور واقع شده است.
لازم به ذکر است که دادن چنین حقی به زن در سال های قبل ، شاید تا دو دهه پیش زیاد ، مرسوم نبود و زنان کمتر به حقوق خود آشنا بودند و علاوه براین پشتیبان محکمی برای گرفتن حقوق خود نداشتند ؛یعنی حتی پدران دیروز حاضر نبودند هنگام ازدواج دخترانشان برای آنان طلب حق طلاق کنند و حتی طرح مساله را از سوی دختران درس خوانده خود، بد و قبیح می دانستند.
قباحت این مساله تا اندازه ای بود که اگر زنی ادعای گرفتن حق طلاق را می کرد با او برخوردهای خشن و بی رحمانه ای صورت می گرفت تا جایی که ممکن بود سبب از هم پاشیده شدن زندگی او شود و جامعه او را زنی ناخلف و بی اصل و نسب در محل سکونتش یا جامعه دیروزی قلمداد می کرد.
اما زنان امروز در طلب حقوق برابر با مردان هستند. زنان امروز با آشنایی بیشتربه حقوق شان حق طلاق را بیش از هر حق و حقوقی از مردان طلب می کنند و این موضوع ، دیگر همچون گذشته امری نابهنجار وغیرقابل هضم تلقی نمی شود؛هر چند که هنوز نگاه های سنتی و متعصبانه مردانه از دادن حق طلاق به زنان ابا دارد و آن را رد می کند.
مشکلات حق طلاق زن
مساله این است که همیشه همه فرایند طلاق هایی این چنینی به روال معمول طی نمی شود و مشکلاتی سر راه زنان دارای حق طلاق وجود دارد.باید اذعان کرد که شماری از طلاق ها که حق طلاق به زن داده شده است بدون هیچ توقع و ادعایی از جانب مرد ، رخ می دهد اما مساله اینجاست که شماری دیگر که چندان کم هم نیست با شرط و شروطی صورت می گیرد به عبارت دیگر زنان در قبال حق طلاق باید ما به ازایی هم پرداخت کنند؛ یعنی مردان که حق طلاق را از آن خود می دانند حاضر می شوند برای واگذاری بخشی از حقوق مردانه خود به زنان در خوشبینانه ترین حالت، دست به معامله بزنند و مهریه را که حق زن است و اسلام به آن تاکید موکد داشته است از زن بگیرند و درازای آن، حق طلاق را به بهانه تساوی حقوق به زن بدهند. یعنی حقی را در ازای دادن حقی دیگر از زن بستانند. حتی در مواردی مشاهده می شود که برخی مردان برای دادن حق طلاق به زن، خواسته های زیادی را عنوان می کنند ؛ یعنی علاوه بربذل مهریه یا دادن بچه، پولی هم از زن طلب می کنند و زن درتنگنا قرار گرفته نیز به اجبار، تن به خواسته های مرد می دهد و این به عرفی مرسوم بدل شده است که پاسخی برای آن وجود ندارد.
 جامعه، پذیرای گرفتن حق طلاق توسط زنان نیست
«امان الله قرائی» مقدم جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی می گوید: به تساوی حقوق زن و مرد معتقدم، براین باورم که زنان باید حق و حقوق اجتماعی شان را از مردان بگیرند و بر این امر پافشاری کنند اما این موضوع تا حدود زیادی به موانع قانونی بازمی گردد.
وی در ادامه می افزاید: متاسفانه قانون و جامعه ، پذیرای این مساله که زنان حق طلاق را مطالبه و یا حتی مطرح کنند ، نیست واین امر به قانون محکمی نیاز دارد و باید طرح مساله مذکور از سوی نمایندگان زن به مجلس ارائه شود تا بتدریج فرهنگ سازی در این زمینه صورت پذیرد.
وی می افزاید: در کشور ما موانع حقوقی تا آنجاست که بر فرض مثال، زن حق طلاق را می گیرد اما باز، این مرد است که حرف آخر را می زند یعنی سنت ها هنوز در فرهنگ و جامعه ما جاری و ساری است ؛ این درحالی است که در برخی نقاط کشورمان حتی با گذشت سال های مدید، هنوز به زن، «ضعیفه» می گویند و کلمه همسر را بکار نمی برند؛ بنابراین احقاق حقوق توسط زنان ریشه ای سنتی، مذهبی و فرهنگی دارد.
حق طلاق گشایش در کار زنان است
پروانه سلحشوری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ، درباره گرفتن حق طلاق توسط زنان می گوید: قوانین مدنی ، اساسا زن را محدود می کند اما شرایطی را فراهم کرده است تا زنان بتوانند در قالب شروط ضمن عقد حق طلاق را از مردان بگیرند.
وی می افزاید: مردها با دادن حق طلاق با زنان مخالفت می کنند؛ از طرفی می بینیم که مردها معمولا پیشگام تر از زنان هستند و زنان، قالبا دلشان نمی خواهد طلاق بگیرند و می خواهند به زندگی مشترک خود ادامه دهند.
این نماینده زن مجلس با بیان اینکه تاکنون مبحثی درباره دادن حق طلاق به زنان در مجلس شورای اسلامی مطرح نشده است، تصریح می کند: ورود یافتن به این موضوع به بهانه تساوی حقوق زن و مرد، کار دشواری است.هر چند فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در موارد دیگری همچون مبحث گذرنامه و یا سن ازدواج دختران ورود کرده است . وی دادن حق طلاق به زنان را در ازای بذل مهریه کاری نادرست می داند ومی افزاید: با این کار، زنان آسیب زیادی می بینند. این نماینده زن خاطرنشان می کند: اغلب زنان ازحقوق خود آگاهی ندارند و این موضوع سبب شده است تا مردان در دادن حق طلاق حالت تدافعی به خود بگیرند و درقبال چنین حقی از زن ، امتیاز بخواهند.