لیموترش، از شاخه تا خانه

صبح ساحل- اقتصادی:  لیموترش را همه دوست دارند اما محبوبیت آن برای مردم هرمزگان و سفره‌هایشان جنس دیگری دارد! مگر می‌شود هرمزگانی بود و کنار ماهی گاریز ظهرهای جمعه، لیموی رودان و خرمای حاجی‌آباد و ترشی انبه میناب را نداشت؟! شهرستان رودان که قطب اصلی تولید این ترش‌مزه دوست‌داشتنی در کشور است در سال‌های اخیر مشکلات زیادی را پشت سر گذاشته است.به گزارش ایسنا،  در سال‌هایی نه‌چندان دور شهرستان رودان دو درصد از لیموی کل دنیا را تأمین می‌کرد اما اکنون به دلایل مختلفی چون خشک‌سالی‌های متمادی، بیماری‌های شانکر باکتریایی و جاروک جادوگر بخش زیادی از باغات این شهرستان امحا شده و اقداماتی چون کشت جایگزین هم نتوانسته خسارت وارد شده به این شهرستان را جبران کند؛ ورود لیموی قاچاق به کشور و همچنین تسخیر بازار محصولات کشاورزی و حتی مخلوط محصولات قاچاق با تولیدات باکیفیت داخلی توسط دلالان از موارد دیگری است که باغداران را درگیر مشکلات زیادی کرده و موجب برهم زدن تعادل بازار شده است.برای تهیه گزارش از روند برداشت لیمو، راهی روستای برنطین از توابع شهرستان رودان شدیم و با همراهی دهیار این روستا به یکی از باغ‌های لیمو رفتیم.با اینکه صبح بود و آفتاب هنوز به میانه آسمان نرسیده بود اما گرما یقه شهریور را چسبیده بود و شرجی شور جنوب از شقیقه‌های کارگران می‌جوشید و در انحنای لب‌هایشان محو می‌شد و ما فارغ از گرما، محو آن‌همه سبز که در برگ‌های درختان جا شده و آن‌همه رنگ پاشیده به لباس زنان محلی بودیم.روستای برنطین، یکی از قطب‌های اصلی تولید لیموی هرمزگاندهیار روستای برنطین در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: سطح زیر کشت لیموترش در شهرستان رودان 6 هزار و ۲۵۰ هکتار بوده که حدود دو هزار و 500 هکتار آن به روستای برنطین اختصاص دارد.جواد خاشعی با بیان اینکه روستای برنطین یکی از قطب‌های اصلی کشاورزی و باغداری در سطح شهرستان و استان است در خصوص فصل برداشت لیموترش، افزود: لیموترش در دو فصل برداشت می‌شود، فصل اول که آن را چله‌ای می‌گوییم خارج از فصل بوده و از 15 فروردین تا اواخر اردیبهشت‌ماه ادامه دارد که آن لیمو کمیاب و نادر بوده و با قیمت بالا عرضه می‌شود؛ فصل اصلی دوم و اصلی نیز از 15 خرداد آغاز و تا آخر شهریور ادامه دارد.مشکلات باغداران تمام‌نشدنی استوی با اشاره به اینکه مسئولین جهاد کشاورزی استان و شهرستان زحمات زیادی می‌کشند اما مشکلات باغداران تمام‌نشدنی است، تصریح کرد: درزمینه تخصیص سهمیه کود و امکاناتی که باید در اختیار باغداران قرار گرفته شود رسیدگی‌های لازم صورت نمی‌گیرد.دهیار روستای برنطین آفت‌هایی مثل قارچ، شانکر باکتریایی، جاروک جادوگر را از عمده‌ترین مشکلات باغداران دانست و عنوان کرد: یکی از اقدامات مفیدی که مسئولین می‌توانند در این خصوص انجام دهند اعزام کارشناسان به شهرها و روستاهای زیر کشت و آموزش راه‌های پیشگیری و درمانی بیماری‌های نباتی به باغداران است که کمک شایانی در رفع مشکلات آنان خواهد بود.هر که زرنگ‌تر باشد، زودتر به خانه می‌رود!خاشعی در تشریح روند برداشت لیموترش توسط باغداران، بیان کرد: پس از رسیدن لیموها مردها با ترکه‌هایی چوبی درختان لیمو را می‌تکانند و پس از اطمینان از ریخته شدن کل محصول آن درخت به سراغ درخت بعدی می‌روند و در این فاصله لیموهایی که روی زمین ریخته شده توسط خانم‌ها جمع و در سبدهایی ریخته می‌شود و سبدها بار کامیون شده و به کارگاه‌های بسته‌بندی منتقل می‌شوند.وی با بیان اینکه باغداران برای هر کارگر میزان برداشت موظفی روزانه‌ای را مشخص می‌کند، اضافه کرد: هر خانمی که زرنگ‌تر بوده و مقدار موظفی‌اش را زودتر جمع کند، زودتر هم به خانه می‌رود.در فصل لیمو چینی هیچ‌کس در برنطین بیکار نیستدهیار روستای برنطین میزان برداشت لیموترش توسط باغداران را در اوج برداشت حدود 150 تا 200 تن در روز اعلام کرد و افزود: هر باغداری روزانه از حدود 20 تا 30 کارگر استفاده کرده و در فصل لیمو چینی هیچ بیکاری در این منطقه وجود ندارد به‌گونه‌ای که از روستاهای اطراف هم برای کار به برنطین می‌آیند.خاشعی با بیان اینکه لیموها در کارگاه‌های بسته‌بندی ازلحاظ سایز و کیفیت، تفکیک و بسته‌بندی‌شده و به نقاط مختلف کشور و حتی خارج از کشور ارسال می‌شوند، ابراز کرد: بالغ‌بر 40 کارگاه بسته بندری در روستای برنطین وجود دارد که حداقل 6 مورد آن‌ها دارای دستگاه‌های بسته‌بندی مکانیزه هستند و بسته‌های مناسبی را به بازار ارائه می‌دهند.کشت جایگزین هم جاروک جادوگر را ریشه‌کن نکرد کمبود آب مشکل همیشگی باغداران هرمزگانییکی از باغداران و رئیس شورای روستای برنطین نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه نباید برای کل مناطق نسخه یکسانی پیچید، تصریح کرد: در خصوص مقابله با بیماری جاروک جادوگر که چند سالی است گریبان‌گیر باغ‌های لیمو شده اقدامی صورت نگرفته و راه‌حل کشت جایگزین در این منطقه مؤثر نبوده است.افضل خاشعی کمبود آب را یکی مشکلات باغداران عنوان کرد و افزود: هرچند که تمام باغ‌های برنطین از آبیاری قطره‌ای تحت‌فشار استفاده می‌کنند اما باز هم مشکل کمبود آب به‌طور کامل برطرف نشده است.وی قیمت لیموترش را در هنگام برداشت در باغ 5 هزار تومان اعلام و عنوان کرد: لیموها پس از بسته‌بندی در میدان‌ها بین 8 تا 10 هزار تومان به فروشش می‌رسد.عمده سود فروش لیمو به جیب دلال‌ها می‌روداین باغدار و رئیس شورای روستای برنطین با اشاره به اینکه باغداران هزینه‌های قابل‌توجهی برای تولید محصول ازجمله خرید و تأمین کود و سم، آبیاری (بهای آب و برق) و مخارج نیروی انسانی در بخش‌های کاشت، داشت و برداشت صرف کرده و در شرایطی بسیار سخت کار می‌کنند، خاطرنشان کرد: متأسفانه سود زیادی نصیب باغدار نشده و عمده سود حاصل از فروش محصولات کشاورزی همواره به جیب واسطه‌ها و دلال‌ها می‌رود.ورود لیموی قاچاق و گسترش کلاه‌برداری‌های دلالانافضل خاشعی در پایان یکی دیگر از مشکلات لیمو کاران را ورود لیموهای قاچاق به بازار و عرضه مستقیم یا مخلوط کردن آن با تولیدات داخلی توسط دلالان و وارد کردن ضرر و زیان به تولیدکنندگان عنوان کرد.از کارگران مرد که در خصوص کارشان پرسیدیم گفتند: ساعت اصلی کار لیموچینی از شش تا 11 صبح بوده که هنوز هوا گرم و نفس‌گیر نشده است؛ ما با چوب لیموها را می‌تکانیم و خانم‌ها آن‌ها را جمع می‌کنند.پا به‌پای مردهایمان کار می‌کنیم تا زندگی‌مان را بگذرانیمخانم‌ها باوجوداینکه حجاب محلی داشته و صورت‌هایشان با برقع پوشیده شده بود تمایل زیادی به گفت‌وگو نداشتند و درنهایت یکی از آن‌ها گفت: صبح‌ها به باغ می‌آییم و لیموهایی که مردها تکانده‌اند را از زمین جمع کرده و در سبد می‌ریزیم و به ازای هر سبد 6 هزار تومان دریافت می‌کنیم.وی با اشاره به اینکه ما زن‌ها پا به‌پای مردهایمان کار می‌کنیم تا با درآمد کم کارگری بتوانیم زندگی‌مان را بگذرانیم، افزود: گرما و شرجی شدید هرمزگان در فصل لیموچینی و دستمزد کمی که بابت کار در چنین وضعیت سختی می‌گیریم از اصلی‌ترین مشکلاتمان هستند.پس از بازدید از برداشت لیمو در باغ برای تهیه گزارش از روند بسته‌بندی لیموترش به سمت یکی از کارگاه‌های مکانیزه بسته‌بندی محصولات کشاورزی روستای برنطین رفتیم.در کارگاه عده‌ای لیموها را از کامیون‌ها خالی می‌کردند و عده‌ای دیگر آن‌ها را ذره‌ذره در دستگاه می‌ریختند، لیموها شسته، خشک و تفکیک می‌شدند و عده‌ای دیگر آن‌ها را بسته‌بندی می‌کردند.ثمر دهی 9 ماهه مرکبات روستای برنطینسرپرست این کارگاه بسته‌بندی محصولات کشاورزی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کار این کارگاه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و تبدیل محصولات کشاورزی و باغی مثل لیموترش، لیموشیرین و لیمو سنگی است.موسی کریمی در تشریح روند کار بسته بندری محصولات افزود: پس از شست‌وشو، سایزبندی و تفکیک در سیستم مکانیزه دستگاه، محصولات خراب توسط کارگران جدا می‌شود؛ پس‌ازآن محصولات برای ارسال به نقاط مختلف کشور بسته‌بندی می‌شوند.وی با بیان اینکه محصول لیموترش بیشتر به تهران، همدان، مشهد، اصفهان و تبریز ارسال می‌شود، تصریح کرد: جتی بخشی از این محصولات به شیراز که خود یکی از قطب‌های تولید لیموترش است فرستاده می‌شود چراکه فصول کشاورزی آن منطقه متفاوت است.سرپرست این کارگاه بسته‌بندی محصولات کشاورزی با اشاره به اینکه کارگاه از اول اردیبهشت که محصولات باغی (عمدتاً لیموترش) برداشت می‌شوند شروع به فعالیت می‌کند؛ تا اواخر شهریور فصل لیموترش تمام شده  و بسته برداشت و بسته‌بندی لیموشیرین، لیمو سنگی، گریپ‌فروت و پرتقال شروع می‌شود و تا پایان آذر ماه ادامه دارد.اشتغال‌زایی صنایع تبدیلی برای اهالی روستای برنطینکریمی با بیان اینکه این کارگاه برای حدود 60 نفر کارگر به‌صورت مستقیم و 100 نفر هم به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی می‌کند، عنوان کرد: خروجی کارگاه در روزهای شلوغ برداشت حدود 150 تن و اواخر فصل، 70 تن در روز است.در کارگاه بسته‌بندی نیز زنان و مردان پا به‌پای هم کار می‌کردند، مردان لیموهای خراب را جدا و لیموهای سایزبندی شده توسط دستگاه را در کارتون‌های بسته‌بندی می‌ریختند و زنان کارتون‌ها را مرتب کرده و درنهایت بسته‌ها پانچ و بار کامیون می‌شد.درآمدمان ارزش روزی 9 ساعت کار کردن را ندارد اما چاره‌ای نداریمیکی از خانم‌های کارگر در خصوص مشکلاتش اظهار کرد: از 10 صبح تا 7 شب برای روزی 20 هزار تومان کار می‌کنیم و این مبلغ ارزش 9 ساعت کار را ندارد و پاسخگوی مخارج زندگی‌مان نیست اما چاره دیگری نداریم.به گزارش ایسنا، باوجود تمام مشکلات ذکر شده شهرستان رودان هنوز رتبه نخست تولید لیموترش در استان هرمزگان را دارد و تأمین  ۴۲ درصد از تولید لیموی کشور را به خود اختصاص داده است؛ اکنون با پایان فصل برداشت لیموترش، عطر لیموشیرین و پرتقال پیچیده در پاییز، نوید ادامه زندگی و روزهای خوب و پرکاری برای باغداران و کارگران است.