ثروت نهفته خلیج فارس در حال نابودی

 صبح ساحل ، اجتماعی - صدف‌های نهفته در اعماق خلیج فارس سودمندترین ثروت طبیعی خلیج فارس محسوب می‌شوند.به گزارش خبرگزاری صداوسیما، اما این گنج خفته اکنون در حال نابودی است. طوری که ذخایر صدف‌های مرواریدساز در زیستگاه‌های نخیلو، لازه، پی سی، کویل، یِرَت و لزیل در محدوده آب‌های بندرلنگه بطورکامل نابود شده است و زیستگاه‌های اطراف جزیره کیش، لاوان، هندورابی نیز با کاهش شدید ذخایر مواجه اند.از مهمترین این صدف‌ها، صدف‌های لب سیاه و محار است که صدف محار از لحاظ درخشندگی و لب سیاه از نظر درشتی در جهان از شهرت بالایی برخوردارند.براساس پژوهش‌های تحقیقی کارشناسان، هم اکنون میزان ذخایر صدف محار در جزیره هندروابی و لاوان به حدود ۸ میلیون و میزان ذخیره صدف لب سیاه به ۲۰ هزار قطعه رسیده است.محمد صدیق مرتضوی رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان علت را آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از فعالیت صنایع پتروشیمی، اسکله سازی، بروز کشند قرمز، ورود فاضلاب به دریا و ترددسالانه ۵۳ هزار فروند کشتی در خلیج فارس اعلام می‌کند.تقابل بین دو ثروت مهم خلیج فارس هم علت مضاعف شده است: نفت و صدف.افشین عسکری رئیس اداره محیط زیست دریایی هرمزگان می‌گوید: فعالیت پالایشگاه نفتی لاوان در محدوده آب‌های بندرلنگه، نشتی لوله‌های انتقال نفت از چاه‌ها به سکو‌های این پالایشگاه و ورود روزانه ۸ میلیون و ۷۶۰ هزار مترمکعب پساب در کاهش ذخایر این آبزیان با ارزش بی تاثیر نبوده است.اگر چه صیادان علت را، کشتی‌های بزرگ صیادی می‌دانند که با صید ترال از کف و ماسه دریا همه نوع آبزی را صید می‌کنند.صدف‌های مروارید سازهم ازجمله آبزیان کفزی خلیج فارس هستندبه دنبال کاهش ذخایر این صدف‌های با ارزش بویژه صدف لب سیاه پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان از سال ۸۵ صید این صدف‌ها را ممنوع اعلام کرده است.بحرانی بودن وضعیت ذخایر و نیاز به تولیدات حاصل از صدف مروارید ساز، منجر به تدوین طرحی برای بازسازی ذخایر این صدف‌ها شده است.موسسه تحقیقات شیلات کشور برای جبران و بازسازی ذخایر این آبزیان بویژه صدف لب سیاه ایستگاه تحقیقات نرمتنان را در سال ۶۸ در جزیره کیش راه اندازی کرد.طرحی که در سال ۸۳ با انتقال ایستگاه به بندرلنگه به نام ایستگاه تحقیقات نرم تنان فعالیت تحقیقاتی و تولیدی خود را آغاز کرد.به گفته سرپرست ایستگاه تحقیقات نرم تنان بندرلنگه از آن زمان تاکنون ۸۳ هزار قطعه صدفچه مرواریدساز لب سیاه برای جبران ذخایر این صدف‌ها تکثیر و در مناطق جزیره لاوان و هندورابی رهاسازی شده است.حسین رامشی می‌افزاید: تکثیر، بازسازی و جمع آوری صدف‌ها از برخی زیستگاه‌ها و انتقال به زیستگاه‌های امن از جمله فعالیت‌های این ایستگاه تحقیقاتی است.برای اجرای این طرح تور‌هایی (کلکتور) در دریا انداخته می‌شود که لارو‌های صدف به آن می‌چسبند و پس از رشد کردن، در دریا رهاسازی می‌شود.به رغم این تلاش‌ها پیشرفت چندانی حاصل نشده است.وی می‌گوید: برای اجرای این دوطرح سالانه به ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است.دو سال است که به علت اختصاص نیافتن بودجه، طرح تکثیر انجام نمی‌شود.سرپرست ایستگاه تحقیقات نرم تنان بندرلنگه می‌افزاید: برای جمع آوری صدف‌ها و رهاسازی در زیستگاه‌ها نیز به ۵۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است که این طرح نیز ازدو سال پیش متوقف شده است.به هرروی بازسازی این صدف‌ها به علت کاربرد‌های آن در زندگی ساحل نشینان اهمیت زیادی دارد.معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات هرمزگان از کاربرد‌های این صدف‌ها می‌گوید: این صدف‌ها علاوه بر استفاده از مروارید آن‌ها در تهیه غذا و دارو، ساخت وسائل تزیینی، صنعت دکمه سازی، موزائیک سازی، منبت کاری و خوراک دام و طیور نیزکاربرد دارند.مسعود بارانی می‌افزاید: این صدف‌ها همچنین جایگاه ویژه‌ای در زنجیره غذایی آب‌های ساحلی و ماهی‌های تجاری دارند.ساحل نشینان و صیادان از کاهش ونابودی ذخایر این آبزی با ارزش ناراحتندسلطان غواصان صدف بندرلنگه می‌گوید: ۲۵ سال پیش روزانه ۳۰۰ صدف مرواریدساز صید می‌کردم که بیشتر آن‌ها ۴ تا ۵ مروارید داشت. اما دیگر از آن روز‌های پررونق خبری نیست.خالو حسین که صیادی صدف را از پدرش یادگرفته است و می‌تواند بدون اکسیژن به اعماق دریا برود.پیررضا صیاد دیگر هم می‌گوید: قبلاً در مدت یک ساعت غواصی، یک گونی صدف یافت می‌شد، اما حالا در مدت ده روز غواصی در عمق ۱۲ متری تنها ۳۰ عدد صدف یافت می‌شود. آنهم بی مروارید.سرپرست ایستگاه تحقیقات نرم تنان بندرلنگه در مورد این نگرانی‌ها می‌گوید:با سرمایه گذاری در این زمینه می‌توان دوباره صید صدف و مروارید را در خلیج فارس زنده کرد و بندرلنگه را دوباره به دوران بندرمروارید برگرداند.رامشی می‌افزاید:فرایند تکثیر ۴ تا پنج سال است و پس از آن بایدصدف صید شود.این مسئول می‌گوید:، چون صیادان علاوه بر استفاده از مروارید از گوشت و پوست این صدف‌ها نیز بهره می‌برند، باید بصورت مقطعی برای صید صدف‌هایی که عمرشان تا ۶ سال است اجازه صید داده شود.اما به نظر می‌رسد یکی از دلایل عدم رغبت دولت وسرمایه گذاران برای ورود به این عرصه، طولانی بودن فرایند تولید و تکثیر این آبزی است.این درحالی است که به گفته همین کارشناس کشور‌های استرالیا و فرانسه با تولید صدف مرواریدساز سالانه ۳۰۰ میلیون دلار درآمد بدست می‌آورند.سرپرست ایستگاه تحقیقات نرم تنان بندرلنگه می‌گوید در صورت اختصاص اعتبار ۱۰ تا ۱۵ کارگاه پرورش صدف خوراکی در استان با اشتغالزایی مستقیم بیش از ۶۰ نفرایجاد می‌شودتعلل دستگاه‌های دولتی در کمک به این نهاد تحقیقاتی و بازسازی ثروت خفته خلیج فارس موجب استفاده کشور‌های حاشیه خلیج فارس از این ظرفیت شده است.اکنون صدف‌ها و مروارید‌های بندرلنگه در موزه‌های بزرگ وپربازدید کشور‌های خلیج فارس به نام خود این کشور‌ها در معرض دید عموم قرار گرفته است.بازسازی و تکثیر صدف‌های مرواریدساز می‌تواند علاوه برافزایش ذخایر این صدف ها، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه را به همراه داشته باشد.شهرستان بندرلنگه؛ بندر مروارید و مهمترین صیدگاه ومرکز صادرات آن به کشور‌های حاشیه خلیج فارس بود.