عشق محسن به شهرت، او را روانه زندان کرد

صبح ساحل، حوادث _ محسن 19 ساله مدتی است که در پشت میله های زندان، سیر زندگی اش را نظاره می کند و غبطه می خورد که چطور لحظات زیبای عمرش را بیهوده هدر داده واز راه زورگیری، همه را از خود رنجانده و فراری داده و البته شهرت بدی از خود به جا گذاشته است... 

11ساله بود که پدر و مادرش از یکدیگر جدا شدند و از آن زمان به بعد هیچ وقت مادرش را ندید، بعد از چند ماه پدرش مجددا ازدواج کرد و دو پسر و یک دختر حاصل ازدواج دومش بود. محسن اگرچه از نامادری خود بدی ندیده بود  ولی همیشه احساس می کرد که از محبت مادری محروم مانده است.

"هیچ وقت نفهمیدم شغل واقعی پدرم چیست چون هیچ وقت شغل ثابتی نداشته است، پدرم از نظر مالی هیچ وقت هیچ مشکلی نداشته است اما هیچ وقت از نظر مالی از سمت پدرم حمایت نمی شدم و پول توجیبی ام را خودم و یا از طریق خواهر ناتنی ام که ازدواج کرده بود به دست می آوردم".محسن زمانی هم می رسید که از نظر مالی به پدرش کمک می کرد به همین علت پدر با کارهایی که انجام می داد مخالفت نمی کرد.

"هیچ گونه حمایت عاطفی از طرف پدرم نداشتم و به مصرف مشروبات الکلی روی آوردم، حتی پولی که از طریق مشروب فروشی به دست می آوردم در اختیار پدرم قرار می دادم و به همین علت پدرم هم زیاد به من ایراد نمی گرفت و من را به حال خود واگذاشته بود ".

 در مدرسه دانش آموز با استعداد و باهوشی بود ولی دل به درس خواندن و مدرسه رفتن نمی داد و اکثر روزها با دوستان زنگ تفریح آخر از فرصت استفاده و از مدرسه فرار می کرد، در طول دوران تحصیل به بهانه های مختلف که اکثر مواقع به خاطر دعوا با همکلاسی ها و بچه های مدرسه بود، مدیر او را  احضار می کرد.

"یادم می آید یک بار به خاطر برادر کوچکترم با یکی از بچه های مدرسه به شدت درگیر شدم و خیلی کار بالا گرفت که نزدیک بود از مدرسه اخراج شوم". از زمانی که به یاد می آورد پدرش معتاد بوده و همیشه بساطش را توی خانه و جلوی چشمان او و خواهر و برادرانش پهن می کرد، چند سالی هم به موادمخدر صنعتی  شیشه روی آورده است.

"اعتیاد پدرم مرا خیلی آزار می داد و به شدت مخالف اعتیاد او بودم و به خاطر همین مسئله همیشه با پدرم بحث و جدل داشتم و خیلی مواقع هم پیش می آمد که کارمان به کتک کاری و شکستن وسایل می کشید، پدرم به خاطر اعتیادی که داشت اصلا رفتار خوبی با من و خانواده اش نداشت و از زمانی که مصرف شیشه را شروع کرده بود بدرفتاری اش بیشتر شده بود، این رفتارهای پدرم همیشه مرا آزار می داد".

 محسن در سال اول دبیرستان پس از درگیری شدید با پدرش به خاطر اعتیاد و مخالفتهایی که به خاطر این مسئله با او داشت،درس و مدرسه را رها و منزل را ترک کرد، تا 8 ماه به خانه دوستان و آشنایان می رفت، از آن زمان بود که استارت زورگیریش زده شد...

"  از آن زمان بود که اول به خاطر تفریح و قدرت نمایی و بعد به خاطر تامین مخارجم با همدستی دوستام جلوی مردم را می گرفتیم و با تهدید چاقو پول موبایل و اشیاء قیمتی یشان را از آنها می گرفتیم،  در اوایل کمی ترس داشتم ولی بعد از چند مرتبه ترسم از بین رفت و کم کم از این کار لذت می بردم چون با این کار قدرتم را به دوستانم نشان می دادم، دیگر همه دوستانم از من حساب می بردن و اسمم در بین بچه ها بر سر زبانها بود و به من احترام می گذاشتن و دیگر کسی کاری به کار من نداشت و من را اذیت نمی کردن".       

سیر بروز آسیب:

 سروان جواد درستکار رییس مرکز مشاوره  آرامش فرماندهی انتظامی استان  سیر بروز بزهکاری را در محسن به عوامل چون طلاق و جدایی پدر و مادر و دور بودن از مهر محبت مادری، ازدواج مجدد پدر، زندگی با نامادری و روابط خانوادگی ناسالم که در آن صمیمیت بین اعضاء وجود ندارد نسبت داد اینکه والدین نسبت به رفتار فرزندانشان بی توجه و بی مسئولیت هستند زمینه بروز رفتارهای ضد اجتماعی را در وی  به وجود آورده است.

به گفته سروان درستکار، رفتارهای ضد اجتماعی محسن، با ورود به مقطع تحصیلی راهنمایی و کتک کاری و ناسازگاری با دانش آموزان مدرسه شروع و در دوره نوجوانی با دست زدن به اعمال مجرمانه به اوج می رسد.او در شروع دوره نوجوانی به علت نداشتن پیوند عاطفی با خانواده و درگیری با پدرش منزل را ترک و درس و مدرسه را رها  می کند و هر روز را در خانه یکی از دوستان و آشنایانش سپری می کند این عوامل همگی زمینه بروز بزهکاری او را فراهم  می کنند.    

این کارشناس با اشاره به اینکه در دوره نوجوانی هویت یابی  مسئله ای حاد می شودو در نتیجه نوجوانان به این مسئله که در چشم دیگران چگونه جلوه می کنند اهمیت بسیاری می دهند به دنبال جلب توجه و روابط با هم سن و سالان می گردندمی گوید:"همانطور که محسن  عنوان نموده، انگیزه او از دست زدن به این رفتارهای ضد اجتماعی این بوده است که در چشم دوستانش قوی و محبوب باشد، دوستانش از او حساب ببرند و به او احترام بگذارند اسمش در محله و در بین دوستانش بر سر زبانها باشدو در واقع در جستجوی هویت بوده است". 

سبب شناسی(عوامل موثر در بروز جرم):

 سروان درستکار این را هم متذکر می شود که  در مسیر و طی فرایند مجرم شدن، هیچ گاه مجرم به تنهایی مقصر نیست، بلکه در اغلب اوقات این شرایط خانوادگی و اجتماعی است که فرد را در این مسیر قرار می دهد و وی را به یک مجرم تبدیل می کند، محسن نیز از این امر مستثنی نیست.وی  از مهمترین عوامل موثر در بروز جرم دراین نوجوان سخن می گوید و می افزاید:"اکثر محققان از میان عوامل موثر در بروز جرم به نقش خانواده در ایجاد بزهکاری کودکان و نوجوانان اهمیت فوق العاده ای داده اند و در این میان به چهار زمینه خانوادگی یعنی از هم گسستگی خانوادگی، تعارضات خانوادگی، غفلت خانوادگی، انحراف خانوادگی، اهمیت بیشتری در بزهکاری فرد دارند. دقیقا همان مواردی که در بررسی سابقه خانوادگی مددجو می توانیم به آن برسیم ".

سروان درستکار تصریح می کند:" خانواده ای که در آن محبت کافی به کودکان عرضه نمی شود، خانواده ای نابسامان است که موجبات نارسایی در زمینه های رشد جسمانی، روانی، عاطفی و بخصوص اجتماعی آنان را فراهم می کند، در چنین خانواده ای والدین از نیازهای فرزندانشان آگاهی ندارند یا در برآورده کردن آن عاجزند".

تحقیقات نشان می دهد افرادی که در کودکی از محبت محروم بوده اند در بزرگسالی رفتارهای ضد اجتماعی از خود نشان داده اند، این در حالی است که با دلبستگی به خانواده و والدین، احتمال کمتری دارد که نوجوان به رفتارهای انحرافی دست بزند و روابط گرم والدین و فرزندان فعالیت های ضد اجتماعی را اصلاح می کند دقیقا همان چیزی که در سابقه خانوادگی مددجو خبری از آن نیست، مددجو در دوره ای از زندگی که احتیاج به حمایت عاطفی از سوی خانواده را دارد از وجود آن محروم بوده است.کارشناس مشاوره ادامه می دهد:" در سبب شناسی جرایم نمی توانیم از عدم آگاهی خانواده ها وتاثیر آن در بروز بزهکاری چشم پوشی کنیم، بررسی های مختلف نشان داده است، والدینی که نقش پر رنگی در خانواده دارند با آگاهی بیشتر نسبت به رفتار فرزندانشان کنترل و نظارت دارند".وی  معتقد است:" در سبب شناسی رفتار مجرمانه مددجو نمی توانیم نقش گروه دوستان و تاثیر آن را بر رفتارهای وی منکر شویم با بررسی سابقه خانوادگی مددجو مشخص می شود که وی خیلی از تجربه های منفی خود را با ورود به دوره نوجوانی و وارد شدن به جمع همسالان و دوستان ناباب به دست آورده است".

از دیگر عوامل موثر بر بروز جرم در فرد آسیب دیده را می توانیم به عوامل محیطی، اجتماعی اشاره کنیم. سروان درستکار عنوان می کند:"محیط اطراف ما در همه حال و به صورت مستمر در همه ساعات شبانه روز به شخصیت ما شکل می دهد،محیط زندگی ما ممکن است آموزنده و سازنده باشد و یا منحرف کننده ومخرب باشد، محیط اجتماعی موجود برای مددجو محیطی مناسب نبوده و ایشان به لحاظ آمادگی روانی منفی که داشته است با جنبه های مخرب سازگاری بیشتری پیدا کرده است".

توصیه های پیشگیرانه:

 هر پدیده و معضل اجتماعی از جمله سرقت و زورگیری، مبتنی برعلت های متعددی است که تا آنها را نشناسیم و برای حذف بسترها و ریشه های آن تلاش نکنیم. رقیه غفوری کارشناس مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی استان می گوید:" همواره شاهد این آسیب ها خواهیم بود، طبق مطالعات دقیق شرایط اجتماعی نامطلوب که در بروز جرم موثرند، شامل متغیر هایی چون خانواده نابسامان، کنترل ضعیف اجتماعی، محیط نامناسب اجتماعی، بیکاری افراد است که در نهایت فرد را به سمت جرم سوق می دهند، که نگاه ويژه به این موضوع نیز می تواند در پیشگیری از بروز آسیب کمک کند".به گفته غفوری،آموزش والدین در خصوص نحوه برخورد مناسب با جوانانشان و حفظ پیوند بین جوانان و خانواده که مسئولیت اجرای این برنامه بر عهده سازمانهای ذیر ربط در این زمینه است وتهیه امکانات تفریحی و ورزشی جهت پر کردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان و فضاهای آموزشی درکاهش آسیب ها کمک خواهد کرد.