حراج سلامت جامعه زیر سایه غفلت مسوولان

صبح ساحل ، اجتماعی - اعتیاد کلمه ای است که به جز عذاب و خانمان سوزی چیزی به یادمان نمی اندازد. آثار اجتماعی،بهداشتی و اقتصادی اعتیاد آنچنان جامعه را در همه سطوح درگیر کرده که شاید تا دهه ها پس از این هم نتوان بخش های فردی و گروهی آسیب دیده از این سونامی ویرانگر را بازسازی کرد. اما آنچه این روزها اعتیاد را در سطح عمومی جامعه دلخراش تر کرده پایین آمدن سن استفاده از مواد مخدر و به ویژه گسترش آن در میان دانش آموزان است مساله ای که اگر چه هیچگاه از سوی مسوولان آموزش و پرورش به صورت شفاف و دقیق، آماری از روند رو به رشد آن اعلام نمی شود اما امری کاملا محسوس است.تقریبا هیچ کس مسوول نیست از معتادان زباله گرد و فروشندگان مواد و خورخواب ها که بگذریم فروش آزادانه مواد شبه مخدر و یا نیکوتینی مانند ناس و تنباک اظهر و من شمس بی سر و سامانی و بی برنامگی دستگاههای مرتبط در زمینه مبارزه با مواد مخدر است فروش این مواد در نزدیکی مدارس و دانشگاههای بندر عباس و حتی در میادین اصلی شهر به صورت کاملا علنی جای نگرانی و پرداختن دارد. این حق هر شهروند و پدر و مادری است که نگران سلامت فردی و اجتماعی باشد که به صورت کاملا آشکار با عرضه این گونه مواد به شدت تهدید می شود. در پی گیری های صبح ساحل تقریبا هیچ نهاد رسمی مسوولیت نظارت بر فروش این گونه مواد خطرناک و یا جلوگیری از عرضه آزادانه آن را بر عهده نگرفت چرا که این مواد هنوز به عنوان مخدر شناخته نمی شود پس نیروی انتظامی نمی تواند ورود کند و اداره بهداشت هم هیچ اشرافی بر اثرات مهلک این مواد بر سلامتی جوانان ندارد و فقط در حیطه جمع آوری قلیان ها فعالیت دارد و مقام قضایی هم بدون دادن نظرات کارشناسی این نهادها حکمی در جهت محدودیت و یا ممنوعیت فروش صادر نمی کند.فروش آزاد، مصرف زیاد، عواقب ناگواراستعمال تنباک و برخی از مشتقات گرفته شده از تنباکوهای محلی در هرمزگان اگر چه از دیر باز در این دیار میان افراد سالخورده رواج داشته اما در سالهای اخیر با عرضه و توزیع بیشتر و در بسته بندی های مدرن در سطح شهرها و پایین آمدن سن استعمال دخانیات حالا مشتریان جوان تری دارد. احسان پسر جوانی است که از یکی از دکه های روزنامه فروشی سطح شهر ناس می خرد می گوید خانواده ام با سیگار کشیدنم خیلی مشکل داشتند یکی از دوستانم برای ترک سیگار ناس را به من پیشنهاد کرد و دوسالی است که به جای سیگار از ناس استفاده میکنم و البته از دست غر و لندهای خانواده هم راحت شدم آنها فکر میکنند سیگار را ترک کرده ام. ناس و سایر مشتقات تنباک به دلیل ارزان بودن در بین جوانان ایرانی هم طرفدار زیاد دارد . یک بسته ناس را تنها با 5000تومان می‌توان خرید. با گران شدن سیگار و مخدرهای دیگر استقبال به مصرف ناس بیشتر شده است . عدم توجه به عواقب خطرناک استفاده از ناس و تنباک در کنار خلا های قانونی و دستگاههای اجرایی که فقط نظاره گر هستند موجب تهدید سلامت فردی و اجتماعی در شهرهای هرمزگان شده است. ناس به عنوان یک ماده نیکوتینی سنتی امروز با ترکیب مواد خطرناکی مانند آهک، خاکستر، ادویه های معطر، ساخارین(ماده بسیار سرطان‌زا) و برای افزایش قدرت نشئه ‌گی و سرخوشی ترکیبات مخدر و یا توهم ‌زایی چون تریاک و حشیش و ترکیبات شیمیایی دیگری چون آرسنیک، منیزیم، سرب و حتی داروهای روان‌ گردان از قبیل اکستازی به فروش میرسد شبکه سازمان یافته ای در زمینه تولید و توزیع این مواد در سطح شهر فعال هستند و نگران کننده ترین وجه ماجرا همان عدم عزم جدی برای مقابله با فروش این مواد در فروشگاههای عمومی و در دسترس بودن این مواد برای نوجوانان و دانش آموزان است.برای مبارزه با مواد مخدر فقط از نیروی انتظامی توقع عمل نداشته باشیدعدم آگاهی و اتفاق نظر در مورد چگونگی و آموزش برای مقابله با موادی مانند ناس، تنباک و یا بی تی بیشترین عواملی است که موجب شیوع و گسترس استعمال این مواد در استان هرمزگان شده است این مواد اعتیاد آور در حالی آزادانه در سطح شهر به فروش می رسد که بسیاری از مصرف‌کنندگان این ماده مخدر، نه تنها این ماده را نمی‌شناسند، حتی از این اینکه این ماده جزو مواد مخدر اعتیاد آور هم محسوب می‌شود نیز آگاهی ندارند این سطح ناآگاهی حتی در رده های اجرایی و سیاستگذاری مدیران استانی فعال در زمینه مواد مخدر و بهداشت نیز مشاهده می شود. عباس نوروزی کارشناس مواد مخدر نیروی انتظامی معتقد است در مبارزه با مواد مخدر نباید فقط از نیروی انتظامی توقع عمل و مبارزه را داشت و دستگاههای مختلفی مانند شهرداری صدا و سیما و ... همه باید در این زمینه فعال باشند. حتی شورای هماهنگی هم به جای نظارت صرف باید وارد عرصه فعالیت شود حتی در بحث مقابله با خرده فروشان اگر چه این وظیفه ذاتی پلیس است اما همه نباید فقط از این نیرو انتظار عمل داشته باشند. به گفته این کارشناس آموزش و پرورش یکی از اصلی ترین نهادهایی است که می تواند با آگاهی دهی به کودکان و نوجوانان و آموزش درست در این زمینه خطرات مربوط به اعتیاد را کاهش دهد او می پرسد چرا مانند زمان جنگ که درس آمادگی دفاعی برای آموزش مسایل نظامی به دانش آموزان تدوین شد درسی برای آگاهی دهی در مورد مواد مخدر و فرهنگ سازی در حیطه های مختلف در نظر گرفته نمی شود؟ فرهنگ پیشگیری ها و مبارزه با مواد مخدر را باید از کودکی در بچه ها نهادینه کرد این مساله بخشی به جدی نگرفتن امر پیشگیری در میان دستگاههای اجرایی برمی گردد و بخشی مربوط به تفکر مبارزه با مواد مخدر است نهادهای مسوول در زمینه اعتیاد آنقدر که برای درمان معتادان هزینه و تلاش میکنند برای مساله مهمی مانند پیشگیری تنها به برگزاری جلسات فرمالیته اکتفا می نمایند.نیروی انتظامی یا اداره بهداشت مسئول کیست؟عباس نوروزی کارشناس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان هرمزگان می گوید: عرضه راحت و در دسترس بودن مواد محرک و شبه مخدر می تواند یکی از اصلی ترین مسایل در ایجاد اعتیاد باشد اما از نظر قانونی به علت مخدر نبودن تنباک و ناس عملا پلیس نمی تواند با فروشندگان این مواد برخورد کند اما وزارت بهداشت باید به دلیل مضرات استفاده این اقلام به این مساله ورود پیدا کند و از مقام قضایی برای جمع آوری و مقابله با فروشندگان و عرضه کنندگان تقاضای حکم و دستور نماید و در نهایت نیروی انتظامی با دستور قضایی می تواند به جمع آوری این مواد از سطح شهر اقدام نماید. دکتر نوروزی رییس روابط عمومی علوم پزشکی هم می گوید این اداره بهداشت محیط به دلیل قرار گیری تنباک در دسته مواد نیکوتینی دستور العملی برای مقابله با این مواد ندارد و تنها بر عرضه قلیان ها و جلوگیری از استعمال آن در مکان های عمومی فعال است.به نوجوانان در خطر هشدار بدهیدآگاهی در مورد مواد مخدر و عواقب آن یکی از مناقشه برانگیز ترین آیتم های برخورد با اعتیاد است نه خانواده ها و نه مسولان آموزشی و انتظامی اتفاق نظری در مورد راههای آگاهی دهی و نوع و میزان آن ندارند. در حالیکه کارشناسان مبارزه با مواد مخدر معتقد هستند که باید با آشنا کردن دانش آموزان با انواع مواد مخدر راه فریب آنها را توسط سایر همسالان و یا افراد سودجو بست اما برخی از مدیران استانی معتقدند آگاهی دهی عریان در زمینه مواد مخدر موجب تحریک نوجوانان و جوانان و ترغیب آنها به مصرف می شود و باید با انجام کار فرهنگی و بالا بردن مهارت های فردی راه مقابله با اعتیاد را پیش گرفت و البته خانواده ها هم اغلب در سایه عدم اطلاع رسانی درست و به موقع رسانه ها گاهی با بی توجهی و سهل انگاری و زمانی با دلهره و نگرانی فرزندانشان را به سوی آینده پیش می برند . دکتر زمانی روانشناس عمومی و استاد دانشگاه بندر عباس معتقد است خانواده هایی که خودشان آگاهی درستی از مواد مخدر ندارند نمی توانند به فرزندان در این زمینه آموزش دهند چرا که ماهیت مواد مخدر امروزی مرتبا در حال تغییر است. زمانی که خانواده احساس کند فرزندش در خطر است مثلا با دوستان پر خطر رفت و آمد دارد و یا مواردی از اعتیاد در مدرسه و یا محل رفت و آمد نوجوان مشاهده شده است باید آگاهی دهی واضح و شفاف برای او صورت بگیرد و از انواع مواد مخدر و عواقب مصرف اولیه آن توضیحات مفصلی داده شود ولی تا زمانیکه خانواده نسبت به رفتار و محیط فرزندشان احساس خطر نداشته باشند باید توضیحات به صورت کلی و غیر شفاف باشد. این روانشناس معتقد است خانواده باید بیشترین سطح نظارت را بر روی دوستان فرزندانشان داشته باشند زمانیکه دانش آموز با دوستانی که از نظر رفتاری و انضباطی دچار مسایل و مشکلاتی هستند معاشرت می کند باید به شدت نسبت به مواد مخدر و خطرات ناشی از آن به فرزندانشان هشدار بدهند.