صبح ساحل ، اجتماعی - دلایل فرهنگی از جمله اصلی ترین عوامل عدم تمایل مردم نسبت به درمان به موقع دندان ها به خصوص در کودکان و نوجوانان عنوان شده است بخش مهمی از این مساله ناشی از عدم آگاهی و اطلاع رسانی جامعه پزشکی و رسانه ها در این زمینه می شود چرا که شناخت و بازگویی عوارض ناشی از پوسیدگی دندان ها می تواند بخش اعظمی از جامعه را نسبت به عواقب بی توجهی به سلامت دهان و دندان حساس نماید و در نتیجه هر خانواده رفتار مسوولانه تری نسبت به سلامتی فرزندانش داشته باشد در دنیای امروز پیشگیری همیشه کم هزینه تر و راحت تر از درمان است این مساله در حوزه دندانپزشکی به دلیل هزینه های بالا می تواند کمک شایان توجهی در زمینه ارتقای بهداشت دندان داشته باشد اگر چه این گلایه از پزشکان وجود دارد که کم کاری این قشر در حوزه پیشگیری  و آگاه سازی خانواده ها گاه بسیار غیر مسوولانه و کمرنگ بوده است نمونه بارز آن عدم تمایل و همکاری برخی از اساتید دانشکده دندانپزشکی جهت این مصاحبه بوده است گفتگوی پیش رو حاصل همکاری مسوولانه جناب دکتر عراقی زاده رییس محترم دانشکده دندانپزشکی و گفتگو با  دکتر سارا اسماعیلی متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان و استاد دانشگاه بندر عباس است.

از نظر علم دندانپزشکی سلامت دهان و دندان به خصوص در کودکان و نوجوانان تا چه حد باید جدی گرفته شود؟

اصولا اهمیت دادن به سلامتی دندان بستگی به میزان آگاهی افراد نسبت به نقش دندان ها در سلامتی دارد. در کودکان دندانهای شیری اهمیت به سزایی در آینده سلامت دهان و دندان دارد. اصلی ترین  تهدید کننده سلامت به واسطه پوسیدگی دندان های کودکان به  تغذیه آنها بازمی گردد اینکه امکان خوردن غذا برای کودکان با دندان های خراب بسیار سخت می شود همچنین خرابی دندان در کودکی موجب تغییر شکل در دندان های دایمی نیز می گردد چرا که دندان های شیری به عنوان هادی و هدایت گر برای دندان های دایمی به شمار می روند و باید این دندان ها را تا زمان رشد دندان های دایمی در دهان حفظ کرد تا مسیر رشد دندان های دایمی درست انجام شود متاسفانه دید کلی در جامعه به سمت حفظ دندانهای دایمی متمایل است در صورتی که دندان های شیری می تواند بر روی رشد بچه ها تاثیر به سزایی داشته باشند بچه هایی که دندانهای ناسالم دارند نمی توانند غذا را به خوبی جویده و در نتیجه بلع نامناسبی دارند و این مساله تاثیرات سویی بر روی گوارش آنها خواهد داشت و اینکه اصولا اشتهای خود را نسبت به غذا خوردن از دست می دهد توجه به سلامت دندان ها در کودکان به خصوص به دلیل  شیوع پوسیدگی دندان های شیری در ایران و گسترش آن اهمیت زیادی دارد

علت اصلی شیوع پوسیدگی ها در دوران کودکی چیست؟

علت اصلی شیوع پوسیدگی ها در دوران کودکی چیست؟متاسفانه به نسبت سالهای گذشته پوسیدگی در دندانهای شیری بسیار شایع شده است که بخشی به دلیل رژیم غذایی نرم و شیرینی که افراد استفاده می کنند که بیشتر شامل استفاده از تنقلات است و بخشی شامل پوسیدگی های زودرس در دوران کودکی است که در سنین خیلی پایین حتی زیر یک سال انجام می شود که بخش مهمی از آن به دلیل شیری است که کودک در خواب می خورد 

آیا خودن ویتامین و یا ماده غذایی خاصی در کودکی می تواند به سلامت بیشتر دندان ها کمک کند یا از پوسیدگی آنها جلوگیری نماید؟

مساله ای که در مورد مصرف شیر و لبنیات در جهت استحکام دندان ها وجود دارد اصولا درست نیست چرا که دندان ها ساختاری از پیش درست شده هستند و پس از رویش هیچ تغییری در آنها ایجاد نمی شود بر خلاف استخوان که ساختار آن با مصرف برخی از مواد غذایی و ویتامین ها محکم تر می شود به دندان چیزی اضافه نمی شود اما قشر خارجی دندان که به آن مینا گفته می شود می تواند به صورت موضعی تحت تاثیر برخی از عناصر قرار بگیرد. به عنوان مثال فلوراید ماده ای است که می تواند به صورت خارجی موجب استحکام مینای دندان شود فلوراید موجود در آب و یا دهان شویه های مخصوص می تواند با ترکیب با مینای دندان این سطح را مقاوم تر نماید حتی می تواند دندان را نسبت به پوسیدگی های سطحی مقاوم و از ادامه پوسیدگی جلوگیری نماید اما کمبود برخی از مواد مانند کلسیم نمی تواند تاثیر سویی در ساختار دندان ها داشته باشد.

فلوراید تراپی از چه سنی باید برای کودکان شروع شود؟

فلوراید تراپی از نظر علمی از شش ماهگی می تواند شروع شود راههایی که فلوراید می تواند دریافت شود هم متفاوت است یکی از منابع دریافت فوراید آب آشامیدنی است اما با توجه به اینکه در هر منطقه افراد از آب های مختلفی استفاده می کنند میزان فلوراید دریافتی مشخص نیست همچنین استفاده از برخی مکمل های فلوراید که در کشور ما متداول نیست.

آب بندر عباس از نظر میزان فلوراید موجود در آن چطور است و اصولا افراد با خوردن آب میزان فوراید کافی دریافت می کنند؟

 اگر چه هنوز تحقیق کاملا علمی در این زمینه صورت نگرفته اما فکر میکنم میزان فلوراید موجود در آب بندر عباس از نرم معمول بالاتر است اصولا نمی توان فلوراید را به عنوان یک ماده ثابت در نظر گرفت اکثر مردم در بندر عباس از آب شیر استفاده نمی کنند در نتیجه نمی توان فلوراید دریافتی را به درستی مورد سنجش قرار داد. 

در سنین کودکی فلوراید تراپی تا چه حد می تواند به سلامت دندان ها کمک کند؟

در سنین کودکی به دلیل عدم توانای کودک در بیرون ریختن دهان شویه های حاوی فلوراید می توان از فلوراید تراپی در مطب های دندانپزشکی استفاده کرد که در نتیجه آن حجم زیادی از فلوراید بر روی دندان کودکان قرار بگیرد که تاثیر مثبتی دارد اما استفاده از دهان شویه های دارای فلوراید تا قبل از شش سالگی توصیه نمی شود.

ساده ترین راه حفظ دندان از پوسیدگی به جز مسواک چه می تواند باشد؟

بعد از مسواک مهمترین راه حفظ دندان استفاده از نخ دندان است در واقع اهمیت کشیدن نخ دندان کمتر از مسواک زدن نیست چون دندان ها در اثر تماس با هم نیم تواند با مسواک تمییز شوند همچنین تمییز کننده های بین دندانی مختلفی وجود دارد که شایع ترین آنها نخ دندان است تماس های بین دندانی در افراد مختلف است برخی کاملا فواصل بین دندانی بسته دارند این افراد باید از وسایلی مانند مسواک های بین دندانی استفاده کنند و برخی از افراد که این فواصل بین دندانی در آنها زیاد است می توانند از نخ دندان استفاده کنند.

در بحث تغذیه ای چه رژیم غذایی در خانواده می تواند در سلامت دهان و دندان کودکان موثر باشد؟

رژیم غذایی صد در صد در میزان سلامت دندان ها نقش دارد به طور کلی رژیم هایی که در آن کربوهیدرات های زیادی داشته باشد  عامل خرابی بیشتر دندان ها خواهد بود که حتما شامل قند ها نمی شود اگر چه قند هم یک نوع کربوهیدرات است اما موادی مانند انواع نان ها هم در این دسته قرار می گیرند چرا که اصولا باکتری های عامل پوسیدگی دندان با مواد حاوی کربوهیدرات ها ترکیب شده و موجب از بین رفتن مینای دندان می شود قند علاوه بر اینکه کربوهیدرات است به دلیل چسبنده بودن تاثیر بیشتری در پوسیدگی دندانها دارد در مقابل برخی از مواد غذایی هم از پوسیدگی جلوگیری می کنند موادی مانند مغزها که مصرف آنها می تواند از خرابی دندان جلوگیری نماید و یا میوه ها و سبزیجاتی ماند سیب و هویج به دلیل سفتی دندان ها را تمیز می کنند اما به هر حال نمی توانند جای مسواک زدن را بگیرند در همه حال آخرین کار قبل از خواب باید مسواک زدن باشد هیچ کدام از این مواد نمی توانند جایگزین مسواک شود.

در ایران به علت هزینه های بالای دندانپزشکی و نداشتن آگاهی در نگهدای دندان ها در دوران کودکی کشیدن بی رویه دندان ها بسیار رایج است این مساله چه تاثیری می تواند بر سلامت افراد داشته باشد؟

کشیدن دندان در بزرگ سالان در ناحیه قدامی تاثیر بسیار بدی بر روی زیبایی می گذارد اگر دندان های خرفی باشد می تواند به جابجایی دندان ها در دهان منجر شود دندانهای مقابل به سمت جلو حرکت کند استخوان جای کشیده شده حتی بیمار نمی تواند از برخی از درمان ها در سالهای بعد استفاده کند این مساله مسلما بر روی گوارش افراد به دلیل عدم توان جویدن مناسب غذایی نیز تاثیر می گذارد. به نظر من عدم آگاهی مردم در این زمینه به دلیل عدم اطلاع رسانی خوب موجب شده تا درست کردن دندان جزو اولویت های آخر زندگی مردم ایران باشد و غالبا سلامت دندانی جدی گرفته نمی شود.

یکی از بهترین راه های پیشگیری از پوسیدگی معاینات دندانپزشکی است این کار از چه زمانی باید برای کودکان شروع شود؟

در ایران اصولا ما چیزی به نام معاینات دوره ای نداریم اما والدین باید بدانند که از ماههای آغازین تولد می توانند رشد دندان های کودک و وضعیت آنها را تحت نظر پزشک قرار دهند تا آموزش های درست در جهت نگهدای از دندان های شیری و تمییز کردن آنها به آنها آموزش داده شود همچنین اگر کودکی تا یک سالگی  دندانی درنیاورده باشد باید حتما به دندانپزشک مراجعه شود تا علت بررسی شود اگر چه معاینات دندانپزشکی قبلا شش ماه یکبار تجویز می شد اما به دلیل شیوع پوسیدگی در کودکان توصیه بر مراجعه سه ماه یکبار برای معاینات است همچنین کودکانی که هیچ گونه خرابی دندان ندارند ولی به دلیل نوع تغذیه و مصرف شکلات زیاد در معرض ریسک بالای پوسیدگی هستند نیز باید هر سه ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه نمایند.