درباره لکنت زبان بیشتر بدانیم

صبح ساحل ، اجتماعی - صبح ساحل// زهرا یاری:لکنت زبان نوعی اختلال درگفتار است که معمولا درکودکی شروع می شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند .

برخلاف بسیاری از اختلالات صوتی وگفتاری ، لکنت به سهولت اصلاح نمی شود . اگر روش درمانی صحیح و مناسب برای اصلاح لکنت اتخاذ نشود ، تاثیر منفی روانی ماندگاری برشخص وارتباط او با دیگران می گذارد .بابروز چنین مشکلی ، والدین باید به اصلاح هرچه زودتر آن اهمیت دهند . آنها که شاهد به سختی صحبت کردن و اضطراب روز افزون فرزندشان هستند ، خود نیز دچار اظطراب می شوند و آرزو می کنند هرچه سریعتر راه حلی برای آن پیدا کنند .

والدین برای روان سازی گفتار فرزند خود می توانند کارهای زیادی انجام دهند .آنها با درک صحیح مشکلی بهتر می توانند به فرزندشان کمک کنند تا روان تر صحبت کند . تربیت کودک تجربه هیجان انگیزی است اما در آغاز راه ، شخص دچار فشارها و تنش های زیادی می شود.

لکنت زبان آن چنان که شایسته است شناخته نشده است ، آگاهی از روند طبیعی رشد گفتار وزبان ، درک مشکل لکنت را برای ما آسان می سازد.در توصیف لکنت زبان از واژه های گوناگونی همچون گرفتن زبان ، نارسایی گفتاری یا اختلال شیوایی استفاده می شود . این عنوانها درتوصیف رفتاری به کار می روند که آهنگ وجریان سلیس گفتار را مختل می کند . شیوایی و روانی گفتار توصیفی است . که از سوی شنونده اظهار می شود . اگر چه شنونده متوجه نارسایی گفتار می شود ، اما شخص مبتلا به لکنت زبان ، خود به خوبی مشکل واقعی یعنی اختلال درالگوی گفتار را تشخیص می دهد و اغلب آن را به عنوان ((عوامل غیر قابل کنترلی )) توصیف می کند که مانع صحبت کردن می شود .

گرچه لکنت زبان در سنین دبستان شایع تر است ، اما مخاطره آمیزترین سنین ابتلا به آن دو و نیم تا چهارسالگی است . بعضی از مطالعات نشان می دهد که احتمال ابتلا به لکنت زبان از سن پنج و شش سالگی کاهش می یابد ، اما این احتمال نباید ما را به اشتباه بیندازد .افرادی که در کودکی دچار لکنت می شوند و به مرور زمان آنرا پشت سر می گذارند ، معمولا سالها بعد ، به خصوص زمانی که تحت فشار روحی قرار می گیرند ، دوباره چنین رفتاری را از خود نشان می دهند .

لکنت زبان اشکال گوناگونی دارد . 1 - گاهی ممکن است قسمتی از یک کلمه تکرار شود 2-  گاهی یک صدا کشیده می شود 3 - گاه کل واژه تکرار می شود 4- گاه یک عبارت تکرار می شود 5  تکرار غیر ضروری اصوات ، هجاها ، کلمات وعبارات درمیان جمله ها 6  گاه ممکن است اختلال گفتاری با رفتارهای حرکتی یا جسمی نامناسب دیگری مانند پلک زدن ، لرزش لب وتکان دادن فک همراه باشد . سفت شدن ماهیچه های قسمت های دیگر بدن ، حرکت بی جهت دست وپا یا پای کوبیدن نیز از جمله مواردی است که می تواند با لکنت زبان همراه باشد . این ر فتارها با رفتارهای ثانویه می نامند.

اگر رفتارهای عاطفی منفی واجتنابی با تکلم نارسا همراه شود با اطمینان بیشتری می توان گفت که شخص ، مبتلا به لکنت است . مثلا اگر شخصی از موقعیتهای گفت و گو بترسد یا برای اجتناب ازمشکل صحبت کردن کلمات را تغییر دهد به احتمال زیاد دچار لکنت زبان است .

 متاسفانه ممکن است لکنت زبان تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و معمولا لکنت تنها یک فرد خانواده را گرفتار نمی کند عوامل تشدید کننده اضطراب ، لکنت را هم تشدید می کنند تغییر و پیشامدهای زندگی اولین عوامل اضطراب هستند که اغلب خارج از کنترل و اجتناب ناپذیرند . وقایع تنش زا یا آسیب های روانی زیادی وجود دارند که تاثیر منفی بر لکنت کودک می گذراند . در تمام این موارد ، توجه به این نکته مهم است که این خود واقعه نیست که موجب لکنت می شود ، بلکه فشار واضطراب ایجاد شده درپاسخ به این پیشامد است که موجب لکنت می گردد.

عواملی که ممکن است باعث 

تشدید لکنت درکودکان ونوجوانان شود:

1 - اضطراب 2 - طلاق والدین 3 - نظم ومقررات 4 - انتظار بیش از حد والدین و اولیاء مدرسه از فرزندان 5- فشار همسالان 6 - فوت یکی از والدین 7 - صحبت درجمع 8 -فشارهای عصبی وتنش 9 -عوامل محیطی

لکنت کلمه ای است که در توصیف تکرار اصوات یا کلماتی استفاده می شود که در جریان طبیعی وروان تکلم را برهم می زند . و معمولا ترکیبی ازعوامل گوناگون باعث لکنت می شود اگر چه علت واقعی آن مشخص نیست ، اما متخصصان بر این عقیده اند که لکنت نتیجه اختلالی است که اضطراب در مکانیزم صوتی ایجاد می کند . افراد با یکدیگر فرق دارند و در مقابل اضطراب و فشار روانی و اکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند به علت تفاوت افراد تاثیر پذیری آنها نیز ازتنش متفاوت است.هرکس دربدن واعضای خود نقطه یا محلی دارد که نسبت به فشار و اضطراب حساس است و در مقابل آن واکنش نشان می دهد

این نقطه دربعضی اشخاص تارهای صوتی آنهاست دربعضی دیگر معده ، کمر ، سروغیره است .وقتی تارهای صوتی بیش از اندازه کشیده شوند ، لکنت ایجاد می شود.به نظر متخصصان فشار عصبی و تنش ، لکنت در کودکان و بزرگسالان تشدید می کند . اغلب کودکان از این می ترسند که بزرگسالان آنها را درک نکنند . ظاهرا در بعضی از سنین ترس کودکان بیشتر می شود . خردسالان اغلب از امور ساده ای وحشت دارند که ممکن است آنها را ازپا درآورد.مانند ترس از بعضی حیوانات یا تاریکی ، این ترسها معمولا بدون هیچ درمان خاصی به مرور از بین می روند .

اغلب امور وعوامل بسیار عادی زندگی نیز همچون مردم ، اقتدار  وابهت ، هیجان ، موقعیت های گوناگون و وقایع بیرونی می توانند درکودک فشار عصبی واضطراب ایجاد کنند.اضافه شدن یک شخص دیگر به یک موقعیت می تواند موجب انقباض عضلانی و تنش درتمام افراد ازجمله شخص مبتلا به لکنت شود.برخورد روزانه کودک با دیگران را با توجه به سنشان درنظر بگیرید او با افراد هم سن وسال خود ، کودکان بزرگتر وبزرگسالان برخورد دارد . 

در مدرسه نیز فرصتی است که هر روز کودک با تمام این سطوح سنی درتعامل باشد وهرچه تعداد این افراد بیشتر باشد احتمال تشدید تنش نیز بیشتر می شود .عامل دیگری که می تواند تنش ونگرانی را تشدید کند اقتدار وابهت شخص ازدید کودک است . 

نمونه های بارز آن عبارتند از:پلیس، دکتر،وکیل،معلم، مدیرمدرسه ، اشخاص روحانی و یا حتی اشخاص آشنا مانند اقوام،دوستان و حتی شخصی ازجنس مخالف تنش ها و نگرانی معمولا با واکنش ها یا موقعیت های منفی همراه است . اما هیجان نیز می تواند موجب کشیدگی عضلات آن همان تاثیری را روی جسم وبدن دارد که خوانده شدن به دفتر مدیر یا باختن دربازی فوتبال .... و یا حتی وقایع بیرونی نیز می تواند عامل اضطراب درزندگی کودک شود مانند مشاجرات خانوادگی ، تولد خواهر یا برادر جدید ، جابه جایی خانواده ، جابه جایی مدرسه ، طلاق والدین یا اقوام ودوستان نزدیک کودک تغییر وتحول ازهر نوعی که باشد برای کودک تنش زا است.

از آنجایی که کاهش اضطراب جنبه مهمی در درمان لکنت است. باید کودک را از عوامل تنش دور نگه داشت حفظ آرامش وحمایت ازکودک درچنین مواقعی موجب کاهش اضطراب وبهبود وضعیت تکلم او می گردد . اگر زمانی که کودک دچار لکنت می شود آهسته وبالحنی ملایم با او حرف بزنید تا حدی از اضطراب او کاسته می شود و آرامش پیدا می کند . به این ترتیب  نه تنها کودک آرام و راحت می شود ، بلکه الگوی بهتری برای صحبت کردن پیدا می کند.برای کودکی که با گفتار درمانگرکار  می کند نقش پدر یا مادر تعیین کننده تر است .

علاوه بر توصیه وپیشنهاد برای استفاده ازمهارت جدید ، نظارت وکمک به کودک درخانه وشرکت فعال در روند یادگیری نیز ضروری است . تغییر الگوی قدیمی مستلزم تمرین زیاد مهارت جدید است اکثر کودکان برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز به حمایت ویاری دارند.صرف وقت برای تمرین وتقویت مهارت بسیار اهمیت دارد اما اغلب برای والدین پرمشغله کاری دشوار است . 

اگر برنامه کاری شما چنین اجازه ای را به شما نمی دهد بهتر است هنگام رانندگی یا سفارش غذا دررستوران بر ای تشویق وتمر ین مهارت جدید فرصتی پیدا کنید وقتی کودک خود مشتاق به همکاری است وسعی می کند مهارت جدید را به کار ببرد تحسین وتشویق والدین فوق العاده بر ای کودک موثر ومفید است عبارتهایی مانند : توعالی حرف می زنی ، یا واقعا حرف زدنت خوب شده ، که در موقعیت هایی خارج از زمان تمرین ابراز می شوند ، باعث می شود که کودک نسبت به توان ارتباطی خود احساس غرور کند .

مدرسه و معلمین نیز می توانند دربرطرف کردن لکنت زبان کودکان موثر باشند کودکان نه ماه ازسال را در مدرسه سپری می کنند که بخش بسیار قابل توجهی ازوقت آنهاست اضافه کردن این محیط وافراد آن به جریان یادگیری مهارتهای تکلم بدون لکنت کودک فوق العاده مهم است.

آموزگار دوره ابتدایی موثر ترین شخص درزندگی کودک  بعد ازوالدین است.اوقات قابل توجهی که آموزگاران هر روز با کودکان سپری می کنند و نقشی که آنها به عنوان مربی وراهنما دراین زمانها دارند ، مسئولیت آنها راچند برابر می کند  .

معمولا تاثیر پذیری وقابلیت یادگیری کودک دراین دوره بیش ازهرزمان دیگری است .بنابراین آموزگار نقشی موثر دریاری دادن به کودک برای یادگیری مهارت جدید دارد.اگر کودک بارعایت تدابیر درمانی موفق شود بدون لکنت صحبت کند ، درمانگر مدرسه وآموزگار کلاس می توانند به تقویت مهارتهای آموخته شده در روند درمان بپردازند .به جای آنکه کودک را از برنامه روخوانی کنار بگذارند ودر موقعیت های صحبت کردن ملاحظه اورا بکنند ، باید اورا درتمام فعالیتهای کلاسی شرکت دهند . وبرای ایجاد اعتماد به نفس برای تکمیل تکالیف  کلاسی لازم است از او بیشتر حمایت شود . کنار گذاشتن اواز فعالیتهای کلاسی به بهبود لکنت نمی کند . با قوت گرفتن اعتماد به نفس وخود کارشدن تکلم می توان لکنت را کنترل نمود.

هرچه عوامل تنش زا کمتر باشد ،لکنت نیز کمتر می شود . اما با تشدید تنش واضطراب دوباره لکنت باز می گردد . عوامل خارجی که می توانند به ایجاد اضطراب کمک کنند نیز باید کنترل شوند مانند مصرف قند یاشکر ، شکلات ، کافئین وبعضی از افزودنیهای غذایی ، ورزش ایروبیک روش مناسبی برای کاهش فشار عصبی است و غیر مستقیم به بهبود لکنت کمک می کند.