خودکشی در کنار آرام‌ترین ساحل

صبح ساحل ، حوادث - سامیه طهورنیان// در مورد خودکشی چقدر می‌دانیم؟ مرز از بین بردن یک زندگی به دست خود شخص تا کجاست؟ آمار خودکشی در سال‌های اخیر دستخوش چه تغییراتی شده است؛ و ده‌ها سؤال دیگر. سعی بر آن نموده‌ایم که در این گزارش به‌صورت اجمالی به این سوا لات جواب دهیم.

خودکشی در تعریف کلی به‌عنوان بخشی از انحرافات اجتماعی شناخته می‌شود. از یک عمل ارادی که طی آن شخص خود را به‌وسیله ای مثل اسلحه، قرص، آتش، حلق‌آویز کردن، گاز و... از بین می‌برد.

آیا خودکشی مسئله‌ای اجتماعی است؟ جواب این سؤال مثبت است. در اغلب کشورهایی که اطلاعات آن‌ها در دسترس است خودکشی در بین ١٠ علت اول مرگ در تمام سال‌های زندگی قرار دارد.

در برخی کشورها نیز خودکشی یکی از ٣ علت اول مرگ در سنین ٣٤-١٥ سالگی است. با این زمینه به‌راحتی می‌توان به گستردگی مسئله خودکشی پی برد و همچنین از آن به‌عنوان مسئله اجتماعی فراگیری در جوامع کنونی بحث کرد.

آمار جهانی خودکشی منتشرشده در سال 1390 شمسی 

 به نقل از سایت نمناک خودکشی انفرادی‌ترین تصمیم و پدیده در زندگی انسان است. خودکشی رفتاری است پیچیده که از تمایل و فکر خودکشی تا اقدام به خودکشی منجر به مرگ را دربرمی گیرد، هرچند عموماً فکر خودکشی و اقدام به آن از نشانه‌های افسردگی در همه سنین است اما افسردگی تنها علت خودکشی (خودسوزی) نیست، خودکشی واکنشی است با طبیعت رشدی که برای همه بیماران روانی و احتمالاً برای بسیاری از افراد طبیعی جنبه فراگیر و شایع دارد. آزان این کار در مردان بالاتر از زنان بوده و احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است.

خودکشی علل و اسباب متعدد و متفاوتی دارد، پیر و برنا، زن و مرد و فقیر و غنی بسیاری در کشورهای مختلف جهان، در شرایط خاصی، عطای «شیرینی» زندگی را به «لقایش» می‌بخشند و در «تلخی» مرگ راه رستگاری می‌جویند.

به‌هرحال خودکشی در بعضی از نقاط جهان، انگیزه اعتراض به شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موجود در آن جوامع را دارد و برای آنان خودکشی نوعی ابزار خشونت علیه وضع سخت زندگی در یک جامعه یا در دنیا است.

 این اقدامات بیشتر در مجموعه خودسوزی علنی صورت می‌گیرد.یک آمار کلی از سال 2000 نشان می‌دهد که جنگ‌های سال 2000، فقط 310 هزار کشته گرفته است که معادل با 0.5 درصد از 56 میلیون مرگ در آن سال بوده است؛ اما در همان سال 815 هزار نفر خودکشی کردند که معادل 1.45 درصد از مرگ‌ها بود؛ یعنی تعداد مرگ‌ها براثر خودکشی تقریباً سه برابر مرگ در اثر جنگ بوده است.

این مار در سال 2002 عجیب‌تر هم شد. در آن سال 57 میلیون نفر کشته شدند که 172 هزار نفر براثر جنگ بود ولی تعداد خودکشی به 873 هزار نفر رسید. چیزی معادل 1.5 درصد مرگ‌ها، یعنی در دنیایی که مردم بدون وحشت از حمله قبایل و حتی قتل‌عام و نسل‌کشی زندگی می‌کنند، خودکشی سیر صعودی داشته است.

به نقل از سازمان befrienders world wide در سال 2020 این رقم به یک نفر در هر 20 ثانیه خواهد رسید. در چند سال گذشته این رقم یک نفر در هر 40 ثانیه بوده است.

آیا عجیب نیست با گسترش رفاه و کم شدن روزافزون خشونت و از طرفی طولانی‌تر شدن زندگی بشر، خودکشی این‌چنین رشد تصاعدی دارد؟

اما در مورد کشور ما نیز از این پدیده اسف‌انگیز خودکشی خیلی دور نیست. اگرچه سازمان پزشکی قانونی تاکنون آمار دقیقی از آمار خودکشی در کشور ارائه نداده است، اما انعکاس اخباری مبنی بر خودکشی افراد مختلف در رسانه‌ها تا حدودی می‌تواند این سکوت را بشکند.

اما داستان خودکشی در ایران و در هرمزگان به چه صورت است؟خودکشی در ایران پدیده‌ای رو به رشد و فراگیر دانسته شده است. ریاضی و نجفیان در پژوهش خود در سال ۱۳۹۴ خورشیدی، ایران را با نرخ خودکشی ۶ نفر در صد هزار نفر، در رتبهٔ ۵۸ جهانی جای‌داده‌اند.

 بر پایهٔ گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۴ میلادی، نرخ خودکشی در ایران ۵٫۳ در میان ۱۰۰٬۰۰۰ نفر بوده است.

 این نرخ در میان زنان ۳٫۶ و در میان مردان ۷٫۰ هست. بالاترین نرخ فصلی خودکشی، ۳۵٫۲٪ و مربوط به تابستان است که ۱۳٪ بالاتر از فصل‌های دیگر است. یک مطالعه دیگر نشان می‌دهد که رتبه خودکشی زنان در ایران، سوم در جهان است.

بر پایهٔ یک پژوهش که در سال ۱۳۸۷ خورشیدی منتشرشده است، میزان خودکشی زنان ایرانی دو برابر مردان بوده است. این پژوهش همچنین مصرف بیش‌ازحد دارو را شایع‌ترین روش خودکشی در میان ایرانیان یافته است.

حلق‌آویز کردن و خودسوزی، به ترتیب رایج‌ترین روش‌های خودکشی در میان مردان وزنان بوده‌اند؛ اما اوضاع در این گوشه کشور یعنی هرمزگان اسف‌بار تر نیز هست.

 میزان خودکشی هرمزگانی ها   از میانگین کشوری بالاتر است

به نقل از مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری هرمزگان «میزان خودکشی نیز از سال ۷۵ تاکنون از میانگین کشوری بالاتر است و ۹۹ درصد این خودکشی‌ها را جوانان ۱۷ تا ۳۴ ساله انجام می‌دهند.

وی افزود: از دیگر معضلات، ورود مواد مخدر به مراکز آموزشی است و یا در رفتارهای پرخطر در بحث ایدز آمار ما از سایر نقاط کشور بیشتر است»اخلاقی پور در ادامه این بحث اضافه کردند: معضلات اجتماعی ریشه در مشکلاتی دارد که درروی ظاهری و باطنی شهر وجود دارد.

وی ادامه داد: در شهر بندرعباس مشکلات از زیرساخت تا طراحی خانه‌ها وجود دارد به شکلی که ما را به سمت فاصله‌ی اجتماعی سوق داده است.

این جای بسیار تأسف دارد که هرمزگان در کنار آمارهای بالایی چون مصرف فست فود و قلیان و تنباکو، آمار خودکشی آن نیز در بالاترین‌های جدول کشور است.

انواع خودکشی‌های رایج در هرمزگان: حلق‌آویز کردن، دارو، خودسوزی، سموم کشاورزی، سلاح سرد و گرم، قرص برنج، داروی نظافت، غرق‌شدگی. دراین‌بین رتبه خودکشی با دارو در استان هرمزگان، رتبه سوم در ایران را به خود اختصاص داده است.

مروری بر خودکشی های هرمزگان 

مروری کنیم بر نتایج حدود 712 مورد خودكشی در سال 1390 که در استان هرمزگان ثبت‌شده است.بیشترین موارد در گروه سنی 15 تا 34 ساله بوده است. همان‌طور که از جدول پیداست، آمار خودکشی روستاییان در هرمزگان بالاتر است.

متأهل‌ها با درصدی کمتر از مجردها هستند. زنان خانه‌دار به طرز باورنکردنی بالاتر از همه آمارها هستند. سن اغلب آنان بین 25 تا 34 سال که بهترین سن برای فعالیت است و همچنین زنان به‌طور تقریبی 2 و 5 برابر مردان خودکشی می‌کنند.

آنچه مسلم است بیشتر این خودکشی‌ها ناشی از مسائل اقتصادی و اجتماعی است تا مسائل سیاسی. در این آمار که توسط دكتر ابراهیم خواجه 1 دكتر محمود حسین پور ،دكتر بیتا صدیق ،یوسف رضوانی جمع‌آوری‌شده است، نشان داده‌شده است که بیشترین مورد خودکشی مربوط به مصرف قرص است و رتبه بعدی آن حلق‌آویز کردن و خودسوزی است. 

خودسوزی روشی خطرناك با شانس مرگ‌ومیری بالااست كه در كشورهای پیشرفته به‌ندرت مشاهده می‌شود.ازاین‌رو بعد از بررسی این گزارش به این نتیجه می‌توان رسید که مسئولین باید در نقاط و یا مواردی که بیشتر اتفاق افتاده، اقدامات جدی‌تری در نظر بگیرند. 

برای مثال در دسترس بودن انواع داروهای کشنده و یا نادیده‌گیری وضعیت زنان بیوه و مطلقه، پایین بودن سطح نشاط در جامعه، کم بودن برنامه‌های انگیزشی و روانشناسی در سطح مردم، بی‌توجهی به آموزش روانی و روحی مردم، بالابود هزینه روان‌شناس و روان‌درمانگر.

لذا بر عهده سیاستگزاران و مسئولین است كه اهتمام جدی به امر بهداشت و سلامت روان جامعه داشته و در جهت پایش و ارزیابی و ارتقاء شاخصه‌های آن برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند.

توجه بیشتر به زنان، قشر نوجوان و جوان كه بیشترین موارد خودكشی در آن‌ها صورت می‌گیرد، در سرلوحه برنامه‌های مقابله و پیشگیری از خودکشی انجام دهند.