شیـــوع بیمــــاری به نــــام کم تحـــرکی

صبح ساحل ، اجتماعی - سامیه طهورنیان:همان‌طور که می‌دانید فعالیت بدنی نامناسب و یا کم‌تحرکی عامل مهمی برای بیماری‌های غیرقابل پیشگیری است و از طرفی تأثیر منفی بر سلامت روان و کیفیت زندگی همگان دارد. در این گزارش که توسط GLOBAL HEALTH ارائه شده سطوح فعالیت بدنی ناکافی و نامناسب افراد در سراسر کشورهای دنیا را بررسی و آمارهای جهانی و منطقه‌ای آن را تحلیل کرده‌اند.

مزایای سلامتی و داشتن فعالیت بدنی امروزه بر همگان روشن است و باعث ابتلای کمتر بیماری قلبی عروقی، فشارخون بالا، دیابت و سرطان روده بزرگ و روده کوچک است.

علاوه بر این، فعالیت بدنی تأثیر مثبت بر سلامت روان دارد، ازجمله تأخیر در شروع زوال عقل، همین‌طور می‌تواند به حفظ وزن سالم کمک کند.

به رسمیت شناختن این پیوند قوی بین فعالیت بدنی و بیماری‌های غیرقابل‌انتقال اصلی، کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشته است که موافقت کردند که کم‌تحرکی را تا سال 2025 به میزان نسبی 10 درصد کاهش دهند و سطح فعالیت عمومی را بالا ببرند.

این مسئله در جهان مدرن امروزی یک ضرورت غیرقابل‌انکار است که دولت‌ها را باید مجبور به برنامه‌ریزی در راستای اثربخشی به این سیاست جهانی بکند. هرچند پیاده‌سازی حتی 10 درصدی این سیاست‌ها تا سال 2025 بسیار کند خواهد بود.

این گزارش که در اختیار شما است، کامل‌ترین توصیف سطح جهانی، منطقه‌ای و کشورها درزمینهٔ فعالیت بدنی ناکافی مردم یا به عبارت راحت‌تر، شیوع کم تحرکی در دنیا را ارائه می‌دهد. برای اولین بار به‌طور دقیق در تمامی زمینه‌های فعالیت مردم در اکثر نقاط جهان، اطلاعات دقیق گردآوری‌شده است.

این جمع‌آوری داده‌ها بر اساس هر نوع فعالیت جسمانی مردم در طول روز است یعنی شامل فعالیت‌های جسمانی در محل کار، خانه، حمل‌ونقل و در طول اوقات فراغت است. به‌طورکلی انجام حداقل 150 دقیقه از فعالیت متوسط یا 75 دقیقه فعالیت شدید بدنی در هفته و یا ترکیبی از این دو مورد باهم است.

1.9 میلیون شرکت‌کننده از 168 کشور دنیا در این نظرسنجی شرکت کردند. در این گزارش مقادیر بسیار جالبی به‌دست‌آمده است که نشان می‌دهد سطح تحرک کم به مقدار دو برابر آمار سال 2001 شیوع پیداکرده است که این خود زنگ خطر جهانی است.

می‌توان به زبان آماری گفت که کم‌تحرکی در تمام دنیا 27•5% رشد داشته است؛ که کمترین آن در اوگاندا آفریقا است و بیشترین آن در کشور کویت با 67•0% افزایش در بین جمعیت مردم.

تنبلی در زنان در سطح جهانی 31•7% و در سطح آقایان 23•4% رشد داشته است. نسبت به سایر نقاط، خاورمیانه و شمال افریقا و جنوب آسیا با رشد 32•8% در صدر جدول شیوع کم تحرکی در بین مردم دنیاست.

اما اگر دسته‌بندی دیگری ازنظر سطح درآمد کشورها را مقایسه کنیم. در بین کشورهای پردرآمد کم‌ترین آمار شیوع  کم‌تحرکی متعلق است به فنلاند با 16•6% و تنبل‌ترین کشور با درآمد بالا هم کویت با 67•0% است.

 ازلحاظ جنسیت:

رشد تنبلی و کم‌تحرکی زنان در کشورهای ثروتمند 41•6% است، این در حالیست که در کشورهای کم درامد رشد کم‌تحرکی زنان فقط 18•8% رشد داشته است البته ممکن است برخی از این کشورها درگذشته نیز دچار کم‌تحرکی بوده‌اند ولی در دهه گذشته در میان آنان رشد چشم‌گیری به وجود نیامده است... همچنین در مورد مردان نیز، رشد کم تحرکی در کشورهای ثروتمند 32•0% است و در کشورهای فقیر، فقط 13 درصد است.

 ازلحاظ سطح درآمد:

حتی بین سال‌های 2001 تا 2016 شیوع کم‌تحرکی در کشورهای غربی با درآمد بیشتر، 5 درصد افزایش‌یافته است. در تحلیلی که بین سال‌های 2001 و 2016 شد، 4 کشوری که آمار بالای 50 درصد شیوع کم تحرکی را داشتند: کویت، عربستان، جزیره آمریکن سامائو و عراق بودند کمترین شیوع تنبلی در جهان که حتی از استاندارد جهانی یعنی 10 درصد نیز کمتر بود متعلق است به کشورهای: اوگاندا، موزامبیک، توگو، تانزانیا که در این کشورها شیوع کم تحرکی به زیر 7 درصد بود (می‌توان گفت شرایط زندگی آنان چندان تغییری نکرده که تنبل‌تر و کم‌تحرک‌تر از نسل گذشته خود بشوند).

در جمع‌بندی نهایی سازمان بهداشت جهانی WHO به این نتیجه رسید که 55 درصد از 168 کشوری که موردمطالعه قرارگرفته‌اند در سطح فعالیت بدنی مناسب نبوده‌اند.

در 159 کشور از 168 کشور، رشد کم تحرکی در زنان بیشتر از مردان بوده است که این مسئله می‌تواند بیانگر این باشد که زنان در معرض خطرهای جدی‌تری هستند و در طبق آخرین تحلیل‌ها، فقط در 9 کشور دنیا، مردان بیش از 20 درصد تنبل‌تر و کم‌تحرک‌تر از زنان هستند که می‌شود به کشورهای چون: بنگلادش، عراق، باهاماس، عربستان سعودی و کشور خودمان ایران اشاره کرد. به زبان دیگر مردان عراقی و ایرانی و عربستانی بیست درصد تنبل‌تر و کم‌تحرک‌تر از زنان جامعه خود هستند، بااین‌حال رشد کم تحرکی در بین زنان ایران نیز رشد چشمگیری نسبت به نسل قبل از خود داشته است.

. میزان شیوع تنبلی و کم‌تحرکی در مردان (کشورهای پررنگ‌تر نشان از شیوع کم‌تحرکی بیشتر نسبت به سال‌های قبل است). این گزارش جهانی نشان داد که 1.4 میلیارد بزرگ‌سال درخطر ابتلا شدن به مریضی‌های ناشی از کم‌تحرکی هستند. همچنین نشان داده شد که کشورهای با درآمد بالاتر به دلیل استفاده از وسایل حمل‌ونقل سریع و آسان، کمتر به خود زحمت تکان خوردن می‌دهند ولی در مقابل کشورهای فقیر همچنان سطح فعالیت بدنی‌شان به نسبت بالاتر است.

 توصیه نهایی سازمان WHO این است که کشورها باید بیاموزند که در کنار مدرن سازی شهرها و ساخت شهرک‌ها، سطح پارک‌ها و فضاهای ورزشی خود را نیز به همان نسبت افزایش دهند. همچنین این آمار نشان می‌دهد که سطح تحرک فیزیکی در زنان به‌طور کل در سطح جهان از مردان بالاتر است بااینکه شیوع کم‌تحرکی در بین زنان در چند سال گذشته بیشتر بوده است.

به‌طور کل زندگی مدرن ویژگی‌های خود را به‌ویژه بر ساکنان شهرها تحمیل کرده است، به‌طوری‌که در پایان ساعات کاری یا آموزشی روزانه نیز بسیاری از کارکنان و دانش آموزان میز خود را ترک کرده و با کمترین میزان تحرک و یا پیاده‌روی، برای رسیدن به منزل از خودرو استفاده می‌کنند. جالب این‌که راحتی زندگی مدرن روی دیگری هم دارد و درنهایت به قیمت سلامت و چه‌بسا زندگی ما تمام می‌شود.

بي‌تحركي فقط به استراحت در تخت اطلاق نمي‌شود، كارمندي كه ساعت‌ها پشت يك ميز بنشيند، به درجاتي از بي‌تحركي مبتلاست. درواقع  اگر کمتر از پنج هزار قدم در روز یعنی کمتر از سه کیلومتر در روز پیاده‌روی می‌کنید، زندگی بی‌تحرکی دارید و در این صورت خطر بیماری‌ها شمارا تهدید خواهد کرد. 

در حقیقت  نشستن، آن‌هم برای ساعت‌های طولانی از جنبه‌های گوناگون برای سلامت انسان مضر است. خطر نشستن تا آنجاست كه متخصصان امر، آن را در ردیف سیگار كشیدن قرار داده‌اند. 

 استان هرمزگان و مشکل کم‌تحرکی:

به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، طیبه رازنهان؛ با اشاره به سند پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر گفت: متأسفانه استان هرمزگان با شاخص ۹۲.۴ دهم درصد دومین استان کم‌تحرک کشور بعد از بوشهر محسوب می‌شود.

دکتر رازنهان ادامه داد: امروزه سعی مسئولان بر کاهش بیماری‌های غیر واگیر است؛ چراکه بیماری‌های واگیردار با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از واکسن‌های مختلف تا حدود زیادی کنترل‌شده‌اند.

 مدیر گروه بیماری‌های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی تصریح کرد: هر ۵ سال یک‌بار در کشور به‌طورکلی عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر بررسی می‌شود که با توجه به این آمار، در کشور ۵۹ درصد و در استان ۴۱ درصد مردم اضافه‌وزن دارند.رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان هم در این رابطه گفته بود که این استان به لحاظ کم‌تحرکی و مصرف دخانیات و قلیان به‌ویژه میان بانوان جزء استان‌های اول و دوم کشور است.

همین‌طور می‌توان به گزارش خبرگزاری علم فناوری هرمزگان اشاره کرد که در  آن  دکتر داوودی رییس دانشگاه علوم پزشکی توضیح داده است که گرمای هوای شرجی بیشتر از 70 درصد باعث کم‌تحرکی وبی انگیزگی هرمزگانی‌ها در نه ماه از سال شده است. حسین داوودی اضافه کرد که شاخص کم‌تحرکی کشور 90 ممیز 2 دهم درصد است و شاخص استان هرمزگان از کشور بالاتر است که می‌تواند علت این مسئله، کمبود فضاهای ورزشی و هم‌چنین آب‌وهوای منطقه باشد. در کنار این عامل مهم وتاثیرگذار، نبود زیرساخت‌های ورزشی و عدم انگیزه و حوصله کافی برای تحرک و ورزش؛ هرمزگانیهارا به کم‌تحرک‌ترین در کشور معروف کرده است.

کم‌تحرکی زنگ خطر جدی برای اقتصاد منطقه نیز هست. مردم کم‌تحرک بیمارترند و به‌مرور سلامت روحی و روانی کمتری نیز خواهند داشت. در مناطق شهری فضای بد شهر و شهرسازی تأثیر خیلی مستقیمی روی سلامت مردم گذاشته است که به‌جای تحلیل عواقب جبران‌ناپذیر آن، همین امروز باید برای آن  قدم جدی برداشت.