شهر ((القدم )) وابستگی اقتصادی عمان به نفت را کاهش می دهد

صبح ساحل ، اجتماعی - سامیه طهورنیان  // الدقم (DUQM) یک منطقهٔ مسکونی وسیع در کشور عمان است که در استان وسطی عمان واقع شده‌است. این شهر در حال توسعه بسیار قابل توجهی است.

درواقع الدقم از حدود 5100 نفر در سال 2008 به بیش از 11200 نفر در سال 2010 رسیده است. و شرکت توسعه گردشگری عمان می‌خواهد آن را به عنوان یک شهر استراتژیک توسعه دهد تا جمعیت دقم را تا سال 2020 به 100000 افزایش دهد.

این رقم قابل توجهی است و قطعاً کار شبانه روزی به همراه سرمایه‌های هنگفتی می‌طلبد.تاریخچه شهر دوقم برمی گردد به زمانی که این شهر یک محدوده ماهیگیری کوچک برای قبیله‌ای به نام یونوبا در ساحل عمان بود، بعد از مدتی یک حزب از سربازان نیروی مسلح شهر مسقط به همراه زمین شناسان و توسعه دهندگان نفت در ماه فوریه سال 1954 برای آغاز اکتشاف نفتی عمان پا به این منطقه بکر نهادند.

امروزه الدقم یا دقم یک شهر صنعتی متوسط است به همراه یک بندرگاه. این شهرکه در همه زمینه ها در حال گسترش است به فکر افتاده است که در زمینه توسعهٔ گردشگری نیز دست به مجموعه اقداماتی بزند.

مقامات عمانی در شهر الدقم با طرح ریزی 25 ساله که از سال 1995 شروع شده است تا سالل 2020 سعی بر رشد جمعیتشان به رقم 100 هزار نفری هستند.بندر شهر دقم به‌سرعت تحت توسعه قرارگرفته و تأسیسات کشتی‌سازی بزرگی برای تسهیل ساخت بندرگاه برای این شهر ساخته‌شده است.

ویژگی‌های استراتژیکی این بندر قطعاً به موفقیتش کمک خواهند کرد ازجمله اینکه به اقیانوس هند راه دارد و می‌تواند میزبان کشتی‌های بزرگ هند و چین و نفت کش هایی به مقصد خاور دور باشد.

توسعه این بندرها توسط گروه Jan De Nul در حال انجام است، و قرار است که‌موج شکن‌های بزرگ و قوی برای این بندرگاه احداث کند. برای بندری که به اقیانوس راه دارند ساخت موج‌شکن‌های مناسب مسئله بسیار حیاتی است.

ازاین‌رو مسئولان الدقم تمام تلاش و سرمایه خود را به کار گرفته‌اند.در ماه مارس سال 2005، وزارت حمل‌ونقل و ارتباطات عمان، قراردادی بست با شرکت پارسونز تا به تواند یک فرودگاه بزرگ صرفاً اختصاصی برای گردشگری بسازد.

 شرکت «پارسونز» هم‌اکنون در حال طراحی این فرودگاه به نام فرودگاه جدید دقم جالونی است.

پروژه بزرگ دیگر این شهر راه‌آهن است. بسیاری این پروژه را برای کشور عمان یک پروژه جاه‌طلبانه می‌دانستند ولی مقامات عمانی ثابت کردند که محاسباتشان برای داشتن یک‌راه آهن چندخطی اشتباه نبوده است.

این راه‌آهن از دقم به سایر مناطق عمان متصل می‌شود. دولت عمان به شدن به اقتصاد نفتی خود وابسته است طرح بزرگ شبکه راه‌آهن دولت عمان، اگرچه در مرحله اولیه باوجود قیمت پایین نفت تأمین بودجه شد ولی با این وجود، به‌سرعت در حال توسعه و اجرایی شدن است.

بخشی از بودجه آن توسط نهادهای خصوصی و بخشی دیگر از طریق فروش زغال‌سنگ تأمین‌شده است.. در سال 2008، هتل بین‌المللی international hotels اعلام کرد که می‌خواهد در الدقم یک هتل مجلل بسازد. این هتل 213 اتاقی به نام Crowne Plaza Duqm است که هم‌اکنون ساختان کلید خورده است.

نیروگاه با سوخت زغال‌سنگ نیز در الدقم به‌منظور کاهش وابستگی به گاز طبیعی در حال تأسیس است و عمان قرارداد 2 میلیارد دلاری با کره جنوبی برای تسهیلات آن ایجاد کرده است. این بندر هم‌چنین برای توسعه زیرساخت‌های صنعتی خود با سرمایه‌گذاران بزرگ چینی وارد کارشده است.

SEZAD چیست و چه اهدافی در دقم دارد؟

اداره منطقه ویژه اقتصادی الدوقم (SEZAD) مخفف Special Economic Zone Authority at Duqm است.

این اداره مسئول مدیریت تمام فعالیت‌های اقتصادی در این شهر را دارد، ازجمله استراتژی‌های بلندمدت برای توسعه شهر و سرمایه‌گذاری زیربنایی آن. وظیفه دیگر Sezad این است که در کنار توسعه شهری Duqm مسائل محیط زیستی را به‌دقت انجام دهد و تمامی مجوزها را بر اساس قراردادهای بین‌المللی حفاظت محیط‌زیست صادر کند.

گفته‌شده است که واردات به منطقه اقتصادی الدقم بدون مالیات خواهد بود. این‌یک امتیاز بزرگ واردات ابزارهای تولید به این شهر خواهد بود.پیش‌بینی می‌شود که SEZAD از طریق پیوند راه‌آهن به دیگر شهرهای عمان متصل شود.

اخیراً دولت عمان برای جذب سرمایه در چین یک سمینار داشته است تا از طریق آن به تواند برای بیش از 35 پروژه بزرگ صنعتی در عمان و در SEZAD جذب سرمایه کند. مقامات SEZAD در حال تکمیل یک پروژه‌ای هستند به نام هند کوچک می گویند.

درواقع این هند کوچک که در الدقم قرار دارد، قرار است املاک، هتل پنج ستاره، تئاتر، ویلاهای لوکس و واحدهای اپارتمانی داشته باشد.

همچنین طرح مسکن در SEZAD با وعده ویزای 99 ساله است تا از این طریق بتوانند جمعیت منطقه خود را گسترش دهند. آن‌ها امید دارند که این طرح‌های درحال‌توسعه هم بتواند سرمایه‌گذاری را افزایش دهد و هم بتواند مشاغل متنوعی را در عمان ایجاد کند.

کشور عمان با ۵٬۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات‌شده نفت خام، بیست و دومین کشور در جهان و هفتمین کشور در منطقه خاورمیانه ازنظر میزان ذخایر نفت است.

این ذخایر به‌طور عمده در مناطق خشکی شمالی و مرکزی و در میدان‌های کوچک و پراکنده واقع‌شده‌اند. عمان با تولید حدود یک‌میلیون بشکه در روز، بیست و پنجمین تولیدکننده نفت خام جهان است.

اقتصاد این کشور همانند تعداد زیادی از کشورهای خاورمیانه وابسته به درآمد نفت است. بیش از ۶۷ درصد از درآمد این کشور از صنایع نفت و گاز حاصل می‌شود. هرچند که طبق آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی عمان، در سال ۲۰۱۶ تنها ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور مبتنی بر درآمدهای نفتی بوده است.

مقصد اکثر محمولات نفت خام صادراتی عمان کشورهای چین، تایلند، کره جنوبی و ژاپن هستند. سامانه خط لوله عمان بیشتر روی تحویل نفت خام به تنها پایانه صادرات نفت این کشور در بندر فحل متمرکز است.

مهم‌ترین پروژه راهبردی نفتی این کشور تا سال ۲۰۲۱، طرح احداث یک پالایشگاه ۲۳۰ هزار بشکه‌ای با مشارکت شرکت نفت بین‌المللی کویت (KPI) به ارزش هفت میلیارد دلار، ساخت چندین مجتمع پتروشیمی در مجاورت این پالایشگاه و احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام تا ظرفیت ۲۰۰ میلیون بشکه در منطقه الدقم است.

این نخستین سرمایه‌گذاری برای یک طرح پالایشگاهی و پتروشیمی یکپارچه در داخل یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس به شمار می‌رود. پروژه یادشده همچنین نخستین پالایشگاه این کشورها خواهد بود که واردکننده نفت خام است.

به نقل از مقاله آقای ایمان نیکزاد  کارشناسان نفتی اظهار می‌دارند که با توجه به طرح‌های افزایش توان تولید نفت و فرآورده‌های پالایشگاهی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، احداث مراکز جدید ذخیره‌سازی و پایانه‌های بارگیری در خارج از تنگه هرمز و نزدیک‌تر شدن به بازارهای مصرف اهمیت بیشتری برای این کشورها پیداکرده است. عمان نیز با چنین دیدگاهی می‌کوشد با ساخت پتروپالایشگاه الدقم باهدف افزایش صادرات و ایجاد هاب بزرگ ذخیره‌سازی و صادرات محموله‌های نفتی و پالایشی در آن منطقه، به این مهم دست یابد.

 پس از این رو توسعه شهر الدقمیک توسعه حیاتی و زیر بنایی برای آینده این کشور است . زیرا در عین توسعه صادرات نفتی خود می کوشند که وابستگی اقتصادی خود به نفت را از طریق توسعه گردشگری و تجارت غیر نفتی کم کنند .