مرگ خاموش درختان کرت میناب

این روزها درحالی‌که دردناک‌ترین خشک‌سالی قرن و موضوع فرو چاله‌های شهرستان میناب، تمام فکر و ذهن مسئولان کشوری، استانی، نمایندگان مجلس و مردم روستاهای این شهرستان را به خود مشغول ساخته است، قطع بی‌رویه درختان کرت روستاهای مختلف این منطقه، باعث نگرانی ساکنان این روستاها شده است.

بیش از دو سال است که مردم روستاهای گودو، چلو گاو میشی،دهو،ماشهران و ...صبح‌ها را با صدای تبر و اره موتوری که برجان درختان کرت فرود می‌آید، بیدارمی‌شوند. همه به این صداهای دردناک عادت کرده‌اند، لحظه‌ای نیست که این صدا همچون باد در گوش اهالی این روستاها نپیچد.

داستان قطع درختان کرت روستاهای شهرستان میناب به یک تراژدی غمباری می‌ماند که آینده محیط‌زیست این منطقه را با چالشی بزرگ روبرو خواهد کرد. بدون شک روند صعودی قطع درختان کرت در روستاهای شهرستان میناب مرگ خاموش محیط‌زیست این منطقه را رقم خواهد زد و در آینده‌ای نزدیک با فاجعه زیست‌محیطی مواجه خواهد کرد.

اگر این روال ادامه داشته باشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور روستاهای شهرستان میناب به کویری بی‌آب‌وعلف تبدیل می‌شود. عده‌ای با همراهی برخی افراد بومی بلای جان محیط‌زیست و اکوسیستم روستاهای شهرستان میناب شده‌اند. آن‌هایی که این روزها در جاده میناب - بندرعباس و یا در مسیر بندرعباس- سیرجان  تردد کرده باشند، کامیون‌ها و تریلرهایی را می‌بینند که حامل درختان قطع‌شده کرت هستند.

بااینکه قبلاً هم خبرهایی در ارتباط با قطع درختان شنیده بودم موضوع برایم جذاب بود و خواستم مبدأ و مقصد این درختان را پیدا کنم در داخل شهر میناب به جستجو افرادی که کار قطع درختان را انجام می‌دهند برآمدم به روستایی هدایت شدم که چند جوان در حال قطع درختان کرت بودند به گفته آنان هرچند نفر یک اکیپ را تشکیل داده و باهم کار می‌کنند.

جوانی که گویا سرپرستی گروه را بر عهده دارد، بدون معرفی خود می‌گوید: «در بسیاری از روستاهای شهرستان میناب زمین‌هایی هستند که درختان کرت در آن روئیده یا بعضاً در قدیم توسط مالکان کاشت شده است».

او اظهار می‌کند: «شرکت ما از 10 اکیپ 3 نفره تشکیل‌شده و در طول روز چندین تن درختان کرت را قطع و دپو می‌کنیم و با چندین دستگاه خودرو نیسان قطعات درختان حمل و به‌وسیله کامیون‌هایی بارگیری شده به‌منظور تهیه کاغذ و ساخت ام دی اف و مبلمان و یا حتی تهیه زغال به کارخانه‌های مختلف کشور و به‌ویژه شمال منتقل می‌شود».این جوان می‌گوید که شرکت برای این کار مجوز دارد، اما وقتی از او تقاضای رویت آن رادارم ادعا می‌کند که مجوز همراه ندارد و نزد پدرش است. آن‌طور که گفته می‌شود، بازار فروش چوب درختان کرت دارای نوسان است و گاهی تنی 500 هزار تومان و بیشتر هم معامله می‌شود. متأسفانه در ماه‌های اخیر به علت مشکلات اقتصادی موجود در جامعه، گران شدن قیمت چوب و همچنین تقاضای بیشتر کارخانجات تولید صنایع چوبی، قطع درختان کرت در شهرستان میناب رواج پیداکرده است. به نظرمی‌رسد، به دلیل تنفس ۱۰ ساله‎ای که برای درختان جنگل‎های شمال، صادرشده است، کارخانه‎های نیازمند به چوب، برای تأمین نیازهایشان به درختان کرت رو آورده‎اند. هنوز حقیقت ماجرای قطع وسیع درختان کرت، بر مردم پوشیده است و آن‌ها را نگران کرده است. این جوان همچنین می‌گوید: «قطع این‌گونه درختان در اراضی مستثنیات اشخاص صورت می‌گیرد که دارای کاربری کشاورزی هستند». 

برخی از اهالی روستاهای یادشده می‌گویند: گاها دیده‌شده که این افراد بدون اطلاع و رضایت مالکین و ازآنجایی‌که اراضی کشاورزی برخی از روستائیان بافاصله زیاد از محل سکونتشان قرار دارد، چراغ خاموش دست به قطع درختان کرت می‌زنند. 

نکته مهم دیگر اینکه متأسفانه با قطع این درختان و سوزاندن ریشه آن‌ها که مساحت زیادی را شامل می‌شود، گونه دیگری جایگزین نمی‌شود. 

می‌توان گفت، با این کار مساحت بیابانی این منطقه افزایش می‌یابد. عده‌ای از دامداران منطقه نیز که دام‌هایشان از غشا و میوه درختان کرت تعلیف می‌کنند، با انتقاد از قطع بی‌رویه درختان کرت می‌گویند: با این کار روزبه‌روز منبع غذایی دام‌هایشان کمتر و کمتر می‌شود و ادامه این روند زنگ خطری برای ادامه حیات دام‌های روستائیان خواهد بود. چه‌بسا با ادامه این روند در آینده‌ای نزدیک دامداران آویزان دولت شوند. 

بیشترین نگرانی روستاییان، آینده این منطقه است که چه‌بسا با قطع درختان کرت بدون جایگزینی گونه‌ای از درختان سازگار با شرایط اقلیمی استان، دام‌های آنان تلف‌شده، شن‌های روان باعث مهاجرت ساکنان این روستاها به مناطق دیگر شود.به‌راستی اگر ادعای این جوان درست باشد و آن‌ها با مجوز دست به قطع درختان کرت می‌زنند، پرسش‌هایی در این زمینه مطرح می‌شود که چه دستگاه‌هایی و با چه اهدافی اقدام به صدور مجوز کرده‌اند؟ چرا در این زمینه اطلاع‌رسانی نشده که روستائیان در جریان قرار بگیرند؟ چرا گونه دیگری جایگزین درختان قطع‌شده نمی‌شود؟ 

تا چه زمانی تبر و اره موتوری برجان درختان کرت فرود می‌آید؟ اگر بدون مجوز درختان کرت قلع‌وقمع می‌شوند، چرا هیچ دستگاهی با آن‌ها برخورد نمی‌کند؟ آیا نمایندگان مجلس، مسؤولین استانی و محلی در جریان این اتفاق قراردادند؟و پرسش‌هایی از این دست که پاسخ مسوولین دستگاه‌های مربوطه و ذیربط را طلب می‌کند.

فراموش نکنیم که از اواخر دهه پنجاه خورشیدی درخت کرت که بومی کشور آمریکا است از طریق پاکستان باهدف توسعه جنگل‌کاری در حاشیه استان‌های جنوبی ازجمله هرمزگان وارد کشور شد. بیشترین وسعت جنگل‌های دست کاشت درختان کرت در هرمزگان که ارتفاع آن‌ها به حدود 5 متر می‌رسد، حدفاصل جاده ارتباطی بندرعباس به میناب و همچنین شهرستان‌های جاسک و میناب است.درختان کرت ازجمله گونه‌های مهم گیاهی در هرمزگان است که با کاشت آن‌ها از فرسایش بادی و آبی و از ایجاد روان آب‌ها و سیل جلوگیری می‌کند.شن‌های روان مشکل بسیار بزرگی است که از سال‌های دور مردم روستاهای شرق استان هرمزگان به‌خصوص شهرستان‌های جاسک، سیریک و میناب با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. هرچند تاکنون مسئولان برای حل این موضوع تلاش بسیاری داشته‌اند، اما به نظر می‌رسد که رفع این معضل که گاهی زندگی مردم مناطق درگیر را مختل می‌کند، همت بالاتری را می‌طلبد.

«میزان مصرف چوب» را می‌توان با استفاده از دو روش تخمین زد. درروش اول کل نیاز کشور به چوب و فرآورده‌های چوبی خصوصاً کاغذ و مقوا بر اساس سرانه مصرف هر فرد محاسبه می‌شود. درروش دوم نیز مصرف چوب به مقدار موردنیاز برای تأمین صنایع داخلی مصرف‌کننده چوب محدود می‌شود. 

بر این اساس، سرانه مصرف چوب و فرآورده‌های آن به‌خصوص کاغذ برای هر فرد، در کشورهای پیشرفته بیش از ۰.۷ مترمکعب و متوسط جهانی آن نیز در حدود ۰.۳ مترمکعب برآورده شـده اسـت. ایـن رقم برای ایران عددی کمتر از ۰.۲ مترمکعب را شامل می‌شود که با این حساب میزان مصـرف چوب و فرآورده‌های آن در ایران حدود ۱۵ میلیون متـرمکعـب بـرای جمعیـت ۸۰ میلیـونی است. بر اساس اعلام مسئولان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و نیز انجمن صنفی کارفرمایان صنعت چوب، میزان مصرف چوب در صنایع داخلی در حدود ۶.۵ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.