سیاسی
پس از تشدید درگیری‌ها میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان، جنوب لبنان توسط اسرائیل مورد حمله قرار گرفت. در تنش میان حزب‌الله لبنان و اسرائیل با اقداماتی چون انفجار پیجرها، بمباران‌های هوایی و ترور رهبران حزب‌الله از جمله سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان از سوی اسرائیل، شاهد اوج گرفتن تنش میان اسرائیل و حزب‌الله بودیم. در گفتگو با «محمد خواجویی»، مدیر گروه لبنان در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه به بررسی توافق آتش بس، وضعیت حزب‌الله پس از آتش‌بس و نسبت به دولت کنونی در لبنان پرداخته‌ایم.
توافق آتش‌بس میان لبنان و رژیم صهیونیستی که از 7 آذر (27 نوامبر) اجرایی شد در چه مرحله‌ای است و آیا آرامش بین دو طرف برگشته است؟
توافق آتش بس به درگیری‌ها میان حزب الله و رژیم صهیونیستی که از هشتم اکتبر سال 2023 (16 مهرماه 1402) آغاز شد خاتمه داد. مبنای حقوقی این آتش بس، قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل است که در سال 2006 مصوب شد و در آن سال این قطعنامه به جنگ 33 روزه میان دو طرف خاتمه داد. براساس این آتش‌بس قرار شد رژیم صهیونیستی نیروهای خود را بعد از 60 روز از زمان اجرای این آتش بس از جنوب لبنان خارج کند و در مقابل حزب الله لبنان نیروها و عدوات نظامی خود را از جنوب لبنان در محدوده بین مرزهای لبنان و رژیم صهیونیستی تا رودخانه لیتانی که در جنوب لبنان واقع است خارج کند که طول این محدود حدود 30 کیلومتر است. رژیم صهیونیستی بعد از 60 روز نیروهای خود را از جنوب لبنان خارج نکرد و مجددا این زمان تا 18 فوریه تمدید شد. در آن دوره زمانی نیز خارج نشد و بدون اینکه تاریخ دوباره برای خارج کردن نیروها تعیین شود همچنان نیروهای خود را در جنوب لبنان حفظ کرده است. در پنج نقطه نیروهای رژیم صهیونیستی مستقر هستند و زمان خروج آن‌ها مشخص نیست. ما شاهد هستیم که اسرائیل افرادی را در جنوب لبنان مورد هدف قرار می‌دهد به این عنوان که آن‌ها عضو حزب الله هستند یا عدوات نظامی را جابجا می کردند که با وجود اینکه کمیته ناظری برای اجرای این قطعنامه مشخص شده است اما مشخص نیست که ادعاهای اسرائیل دقیقا درست باشد از این جهت که طرف سومی این ادعاها را تایید نکرده است.اسرائیل با اشغال پنج منطقه در جنوب لبنان و با استمرار اشغالگری و با هدف قرار دادن گاه به گاه لبنانی‌ها در جنوب لبنان قصد دارد که معادله امنیتی مد نظر خود را به لبنان تحمیل کند. به عبارتی دست برتر امنیت، اختیار و آزادی عمل خود را در آن منطقه تثبیت کند تا هر زمانی اراده کرد بتواند درآن منطقه دست به اقدامات امنیتی و هدف قرار دادن افراد بزند. در واقع اسرائیل به دنبال این است که شرایط و ترتیبات جدید امنیتی را در آن منطقه شکل دهد که این شرایط بسیار متفاوت است با شرایطی که ما بعد از جنگ سال 2006 تا جنگ اخیر در سال 2023 شاهد بودیم. در این دوره زمانی که از آن صحبت شد بین دو طرف نوعی موازنه برقرار بود و در این محدوده زمانی ما شاهد کمترین تنش بین دو طرف بودیم ولی پس از جنگ اخیر شرایط تغییر کرد و اسرائیل درصدد است که ترتیبات جدید امنیتی را در این منطقه تثبیت کند و ما عملا استمرار اشغال جنوب لبنان با چراغ سبز ایالات متحده را میبینیم و فعلا چشم اندازی برای خروج این نیروها از جنوب لبنان وجود ندارد. کما اینکه اسرائیل همزمان مناطق جدیدی را در جنوب لبنان در اشغال خود قرار داد و از این طریق به دنبال این است که بعد از تحولات یکسال و نیم اخیر عملا بتواند دست برتر امنیتی را در این محدوده علیه جبهه مقاومت حفظ کند و شرایط جدیدی را به محورمقاومت تحمیل کند.
وضعیت حزب‌الله را بعد از آتش بس اخیر چطور ارزیابی می کنید ؟ آیا حزب الله همچنان نیروی تاثیرگذار در لبنان است؟
این واقعیت را که جنگ اخیر ضربات بی‌سابقه‌ای به حزب الله لبنان وارد کرد نمی‌توانیم انکار کنیم. بسیاری از رهبران سیاسی و نظامی حزب‌الله مورد هدف قرار گرفتند بسیاری از ذخایر نظامی حزب الله در جنگ اخیر نابود شد و شماری از اعضای میانی و بدنه حزب الله هم در جنگ اخیر چه در نبرد مستقیم با اسرائیل و چه در جریان عملیات پیچیده انفجار پیجرها مورد هدف قرار گرفتند. در واقع قدرت بازدارندگی که حزب الله موفق شده بود بعد از سال 2006 برای لبنان خلق کند عملا این قدرت بازدارندگی مخدوش شد.
این شرایط تبعات سیاسی نیز برای حزب الله داشت وزن سیاسی آن را کاهش داد. همچنان فشارهایی در داخل لبنان علیه حزب‌الله بعد از جنگ اخیر ادامه پیدا کرده است تا اینکه قدرت آن تضعیف شود. اما اینکه آیا این به معنای پایان کار برای حزب الله است باید بگوییم خیر.
واقعیت امر این است که حزب‌الله در حال حاضر با وجود ضرباتی که متحمل شده است قوی‌ترین و متشکل‌ترین حزب در داخل لبنان است. حزب‌الله یک سازمان بزرگ و چند وجهی است که شاخه نظامی یکی ازحوزه‌های آن است. حزب الله در عرصه سیاسی، خدمات اجتماعی، فرهنگی و عرصه‌های مختلف دیگر در حال فعالیت است. مهم‌ترین زمینه‌ای که باعث می‌شود حزب الله بقای خود را تضمین کند اتکایش به حمایت مردمی است.حزب‌الله در درجه اول حمایت طایفه شیعه در لبنان را دارد. تمامی 27 کرسی نمایندگان مجلس در سهمیه طایفه شیعه، نمایندگانی هستند که وابسته یا متکی به حزب الله یعنی جنبش امل هستند. ما در جریان تشییع جنازه سید حسن نصرالله و سید هاشم صفی الدین نیز شاهد حضور صدها هزار نفر از مردم لبنان بودیم که نشان از حمایت گسترده مردمی دارد. طوایف دیگر هم گروه مقاومت اسلامی لبنان حامیانی دارد. هیچ حزبی در شرایط کنونی چنین حمایت مردمی را ندارد و این باعث می‌شود که حزب‌الله بتواند بقای خود را همچنان تضمیین کند. البته ضرباتی که حزب‌الله متحمل شده است بسیار زیاد است و طبیعتا حزب‌الله به دنبال این است که بتواند در مسیر پیش رو خودش را احیا کند. از طرفی حزب‌الله متکی بر اندیشه و ایده مقاومت است. تا زمانی که اشغال جنوب لبنان ادامه داشته باشد طبیعتا ضرورت مقاومت در فضای لبنان نیز وجود دارد. نباید فراموش کرد اساسا شکل‌گیری حزب الله و مقاومت در لبنان ریشه در ضعف نهاد دولت در این کشور داشته است. در حدود چهار- پنج دهه گذشته که هسته‌های مقاومت در آن دوره شکل می گیرد، دلیل اصلی شکل گیری این بوده است که عملا ارتش قوی در لبنان وجود نداشت که در مقابل اشغال گری ایستادگی کند. در شرایط کنونی نیز همینطور است. تجربه نشان داده که قدرت مقاومت است که می‌تواند برای لبنان امنیت خلق کند. هر چند در برهه کنونی حزب‌الله آسیب‌های زیادی را متحمل شده است اما به دلیل اتکا به ایده مقاومت و حمایت مردمی همچنان یک نیروی تاثیر گذار در فضای لبنان است.
اولویت کنونی گروه مقاومت اسلامی لبنان چیست؟ آیا مخالفان آن می‌توانند به سمت خلع سلاح حزب الله حرکت کنند؟
اولویت کنونی حزب الله بعد از جنگ اخیر این است که به لحاظ سازمانی بتواند مجددا خودش را احیا کند و بتواند رابطه خود را با طیف‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی و با مردم لبنان بازسازی کند. به هرحال یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که امروز در اولویت حزب‌الله است، موضوع بازسازی در مناطق جنوب لبنان است. این مناطق عمدتا مناطقی هستند که حامیان حزب الله حضور دارند و اینکه پرونده بازسازی به سمتی برود که زودتر بتواند به نتیجه برسد، آمریکایی‌ها روی این موضوع حساب کرده‌اند که با توجه به انتخابات پارلمانی در لبنان که حدود یکسال آینده برگزار می‌شود، وضعیت مناطق جنوب لبنان معلق باقی بماند و پروژه بازسازی جلو نرود تا این وضعیت تاثیرمنفی بر حمایت مردم از حزب الله داشته باشد. هر چند این موضوع چندان موفقیت‌آمیز برای آن‌ها نخواهد بود زیرا بسیاری از شیعیان در لبنان علی رغم اینکه حتی انتقاداتی به حزب الله داشته باشند اما به این مساله واقف هستند که تضعیف حزب‌الله می‌تواند باعث تضعیف طایفه شیعه در لبنان شود بنابراین در شرایط کنونی به حمایت خود ادامه می‌دهند ولی تلاش‌ها همچنان برای تضعیف حزب الله وجود دارد.
حزب الله به دنبال آسیب‌شناسی وضعیت گذشته است. اینکه به چه دلایلی با این ضربات روبرو شد، آیا دستگاه محاسباتی ایراداتی داشت و آیا برآوردهایی که در جریان جنگ اخیر شد ایراداتی داشت. به نظر می رسد از آنجا که حزب الله یک سازمان بسیاربزرگی است در درون خود مکانیزم‌هایی برای آسیب‌شناسی دارد تا اینکه بتواند بر مبنای آسیب‌هایی که به آن وارد شده است درسی از گذشته گرفته شود و بر مبنای توانمندی‌هایی که درحال حاضر دارد بتواند مجددا سازمان خود را احیا کند.البته چالش‌هایی نیز وجود دارد. فشارهای آمریکایی‌ها و اتفاقات جدیدی که درمنطقه رخ داده است از جمله سقوط بشاراسد در سوریه باعث شد مسیر مواصلاتی حمایت از مقاومت که از ایران به عراق و سوریه و لبنان کشیده می‌شد با سقوط بشاراسد محدود شود و احیای قدرت نظامی حزب الله در مقایسه با گذشته بسیار دشوار است. با این وجود ترجیح حزب الله در شرایط کنونی این است که بتواند پیوندهای خود را در داخل همچنان تحکیم ببخشد و به نظر می‌رسد موضوع تقویت نظامی، اولویت دوم حزب الله باشد و فعلا بتواند جلوی افزایش فشارها به خود را بگیرد.
نسبت دولت کنونی لبنان و حزب الله چیست؟ آیا دولت روبروی حزب الله است؟
جنگ اخیر و سقوط بشاراسد باعث شد که وزن سیاسی حزب الله در داخل لبنان کاهش پیدا کند و اثر این وضعیت را درجریان انتخاب رییس جمهور جدید لبنان آقای جوزف عون و همچنین تشکیل دولت به ریاست آقای نواف سلام شاهد بودیم که شرایط به گونه‌ای رغم خورد که با گزینه مطلوب حزب الله بسیار فاصله داشت. واقعیت این است که حزب‌الله به جای اینکه در مقابل این شرایط و نظم سیاسی جدیدی که چندان هم مطلوبش نیست قراربگیرد سعی کرده است که خود را بخشی از این فرایند تعریف کند که اجازه ندهد گروه‌ها و طرف‌های بین المللی آن را درحاشیه ببرند؛ به عنوان مثال هر چند آقای جوزف عون گزینه حزب‌الله برای ریاست جمهوری نبود ولی حزب‌الله و جنبش امل به عنوان دو حزب اصلی شیعه در نهایت حمایت خود را از آقای عون اعلام کرد تا این پیام را به رییس‌جمهور جدید بدهد که بخش زیادی از وزن رییس جمهور جدید متکی به حمایت طایفه شیعه است و از این جهت قدرت تعیین‌کنندگی این طایفه را در فضای لبنان تثبیت کند.حتی در فرایند تشکیل دولت نیز حزب الله خودش را کنار نکشید اگرچه دولت آقای نواف سلام دولت تکنوکراتی است و به صورت مستقیم احزاب در آن نقشی ندارند اما حزب الله و جنبش امل در تعیین پنج وزیر طایفه شیعه در کابینه لبنان نقش مستقیمی داشته اند و از این نظر هم حزب الله تلاش کرد این پیوندهای خود را همچنان حفظ کند. حتی در جریان رای به کابینه جدید در پارلمان هم به رغم اینکه در بیانیه دولت کنونی بند مقاومت حذف شده بود بر خلاف بیانیه‌های قبلی در دولت‌های قبلی اما اقای محمد رعد رییس فراکسیون حزب الله در پارلمان لبنان اعلام کرد که به دولت آقای نواف سلام رای می‌دهیم. این موارد همگی نشان می‌دهد که حزب الله تلاش می کند که از خود انعطاف نشان دهد و خود را در مقابل نظم سیاسی قرار ندهد تا اینکه به حاشیه رانده نشود و بتواند با حفظ پیوندهای خود اثرگذاری خود را بر معادلات سیاسی- امنیتی همچنان حفظ کند و مانع از این شود که فشارهایی که در حال حاضر همچنان وجود دارد تکمیل شود و حزب الله تضعیف شود. اجرای پروژه خلع سلاح حزب‌الله در شرایط کنونی بسیار دشوار است. شاید لازمه آن تغییرات بزرگتر در منطقه است. اینکه سرنوشت تقابل بین ایران و اسراییل با توجه به فشارهای ترامپ علیه ایران در آینده چه خواهد شد وهمینطور وضعیت دیگر اجزاء جبهه مقاومت در منطقه مثل گروه‌های مقاومت عراق و فلسطین و یمن که آینده آن‌ها بر وضعیت حزب الله بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
در شرایط کنونی، جنگ اخیر به هدف حداکثری یعنی خلع سلاح کامل حزب‌الله نیانجامیده است. اگر چنین پروژه‌ای بخواهد موفق شود مستلزم تغییرات جدی در منطقه و تضعیف بیشتر محور مقاومت و تحمیل یک جنگ دوباره به حزب الله لبنان است. در غیر اینصورت اجرای این پروژه بسیار بعید و مستلزم درگیری داخلی در لبنان است.سلاح حزب الله در طول دهه‌های مختلف در خدمت امنیت و ثبات لبنان بوده است و حتی بسیاری از گروه‌هایی که منتقد حزب‌الله هستند این موضوع را نمی‌توانند نادیده بگیرند.
بنابراین همه به این موضوع واقف هستند که اگر حزب‌الله خلع سلاح بشود باعث تقویت امنیت لبنان نمی‌شود به دلیل اینکه تجربه ثابت کرده است که دولت و ارتش لبنان هیچوقت نتوانستند عاملی باشند برای پایان دادن به اشغالگری. طرفی که توانسته است همیشه به اشغالگری پایان دهد قدرت سلاح مقاومت بوده است و به نظر می‌رسد این اصل یعنی ضرورت مقاومت و ضرورت پایان دادن به اشغال اسراییل همچنان در لبنان به عنوان یک مساله باقی مانده باشد و در شرایطی که جنوب لبنان در اشغال اسرائیل است دولت کنونی در لبنان توان و مشروعیت لازم برای خلع سلاح حزب الله را ندارد به این جهت که با این پرسش روبرو می شود که در شرایطی که جنوب اشغال است با چه توجیهی شما حزب‌الله را خلع سلاح می کنید و اینکه آیا آمریکا این اجازه را می‌دهد که سلاح‌هایی که در اختیار حزب الله است در اختیار ارتش لبنان قرار گیرد، باید گفت به هیچ عنوان. آمریکایی‌ها به هیچ عنوان رضایت نخواهند داد سلاح‌هایی که در اختیار حزب الله است در اختیار ارتش قرار بگیرد به جهت اینکه موازنه در مقابل اسرائیل را از بین می‌برد وموازنه به نفع طرف لبنان ایجاد می‌شود و چه بسا وضعیت برابری را بین دو طرف خلق می‌کند. بنابراین برای ایالات متحده که به دنبال تثبیت برتری امنیتی اسرائیل در لبنان است، استمرار اشغالگری به نفع آن‌ها است و طبیعتا قصد فشار به حزب الله دارند تا توان تسلیحاتی خود را از دست دهد و به سمت خلع سلاح کامل حرکت کند اما اجرای این پروژه بسیار بعید است.
تگ ها:
اخبار مرتبط
عراقچی خطاب به همتای عراقی: مراقب فتنه‌انگیزی آمریکا باشید
عقبگرد دیپلماسـی
آرام و مطمئن یا بی‌رمق و ایستا؟
رفع حصر مهدی کروبی بعد از ۱۵ سال
قالیباف فردا شب با مردم سخن می‌گوید
پربازدیدترین ها
مجموعه سازه گستر گامبرون
شرایط جدیدی برای دریافت کارت اعتباری سهام عدالت اعلام شده که براساس آن شش گروه از سهامداران نمی‌توانند کارت اعتباری بگیرند.
مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان منطقه آزاد قشم از الکترونیکی شدن مراحل ثبت نام و تمدید کارت شهروندی قشم با هدف کاهش مراجعات حضوری برای کنترل بهتر و مقابله با شیوع ویروس کرونا در جزیره خبر داد.
نرخ کرایه حمل خودرو در مسیر پل - لافت برای سفر به جزیره قشم افزایش یافت.
با آغاز سال ۲۰۲۱ میلادی خدمات پیام‌رسان واتساپ برای میلیون‌ها کاربری که از تلفن‌های همراه قدیمی استفاده می‌کنند، متوقف خود خواهد شد.
جدیدترین اخبار
دانشجویان فردا با رهبر انقلاب دیدار می‌کنند
