شناسایی یک کانی جدید در هرمزگان

استان هرمزگان به سبب تنوع زمین‌شناختی و جذابیت‌های کم‌نظیری که در بخش ژئوتوریسم دارد، یکی از مقاصد مهم طبیعت گردان و علاقه‌مندان به کاوش‌های کانی‌شناسی در ایران است. گنبدهای نمکی که از جمله ساختارهای زمین‌شناختی بسیار دیدنی ایران و حتی جهان هستند، دنیایی از عجایب و تنوع کانی‌شناسی را در خود جای‌داده‌اند؛ بطوریکه گنبد نمکی هرمز که یکی از ده‌ها گنبد نمکی هرمزگان است را بهشت کانی شناسان می‌نامند.

به‌تازگی یک ترکیب کانیایی جدید با نام زونایت ( zunyite ) در یکی دیگر از گنبدهای نمکی هرمزگان شناسایی‌شده است که پیش از این در ایران گزارش نشده و در دنیا نیز تنها در چند کشور یافت شده است.

سید محمد میرحسینی از پژوهشگران جهاد دانشگاهی هرمزگان، که مطالعات اولیه در رابطه با ژئوشیمی این کانی را آغاز کرد است، دراین‌باره به خبرنگار ایسنا گفت:نخستین بار در سال 1390در جریان بازدیدهای دانشجویی دانشجویان زمین‌شناسی دانشگاه آزاد بندرعباس، به نمونه‌هایی از این کانی در منطقه قلات، واقع در شمال غربی بندرعباس برخوردیم که در آن هنگام آن را با کانی دیگری اشتباه گرفته و تصور نمی‌کردیم یک کانی جدید در ایران باشد.

وی اظهار کرد: نمونه‌ای که برای ارسال به آزمایشگاه، جهت انجام آزمایش‌های کانی‌شناسی جمع‌آوری‌شده بود نیز مفقود شد و گزارش شناسایی این کانی به تأخیر افتاد.

میرحسینی با بیان اینکه از اواخر سال گذشته که آگهی فروش نمونه‌هایی از این کانی را در صفحات مجازی مشاهده کرد، به‌اتفاق تن از زمین شناسان استان، مهندس انقیادی و مهندس رزاق پور به پی‌جویی مجدد این کانی پرداخته و موفق به یافتن تعدادی از نمونه‌های خودشکل این کانی کمیاب شدیم، اظهار کرد: دو نمونه از این کانی جهت آنالیز فازی کانی‌شناسی به آزمایشگاه معتبر ارسال شد و نتیجه آن، تائید کننده حضور "کانی زونایت" در این منطقه بود و مطالعات تکمیلی در خصوص عناصر فرعی و کمیاب احتمالی موجود در این کانی در دست انجام است.

این پژوهشگر جهاد دانشگاهی هرمزگان خاطرنشان کرد: کانی‌ها اجزای تشکیل‌دهنده سنگ‌ها هستند و این اصطلاح به مواد طبیعی، غیرآلی، متبلور و جامدی که ترکیب شیمیایی نسبتاً ثابتی دارند، اطلاق می‌شود.   کانی زونایت از خانواده کانی‌های سیلیکاتی دوتایی موسوم به سورو سیلیکات‌هاست که نخستین بار در سال 1884 در منطقه‌ای به نام زونی واقع در ایالت کلرادو کشف‌شده است و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده آن آلومینیوم، سیلیس، هیدروژن،  اکسیژن،کلر و فلوئور هستند.

وی با اشاره به اینکه این ترکیب تاکنون در تعداد اندکی از کشورهای جهان از جمله آمریکا، الجزایر، اسپانیا، مراکش، چین و برزیل گزارش‌شده است که نمونه‌های اخیراً یافت شده در ایران (هرمزگان) از جمله زیباترین و کامل‌ترین اشکال بلوری آن محسوب می‌شوند، عنوان کرد:  این کانی که در طبیعت به رنگ‌های سفید، صورتی و آجری رنگ دیده می‌شود، سختی نسبتاً بالایی داشته  و به‌عنوان یک کانی قیمتی یا صنعتی رایج، مطرح نیست، اما نمونه‌های خودشکل و هندسی آن موردتوجه کانی شناسان و کلکسیونرهاست.

میرحسینی ادامه داد: بااین‌وجود طی ماه‌های گذشته و از زمان دیده شدن اولین نمونه‌های بلوری این کانی در منطقه قلات، افراد زیادی با تصور قیمتی بودن این ترکیب به منطقه مراجعه و با ابزارهای مختلف به جستجو و جمع‌آوری این کانی کمیاب می‌پردازند.

وی اضافه کرد: یک جستجوی ساده در اینترنت و فضای مجازی نشان می‌دهد که افراد و گروه‌های مختلفی به جمع‌آوری این کانی کمیاب و فروش آن در فضای مجازی و حتی ارسال آن به خارج از کشور مشغول‌اند و ادامه این نوع برداشت بی‌ضابطه قطعاً برخلاف اصول طبیعت‌گردی و احتمالاً نایاب شدن این کانی در منطقه خواهد بود.
این پژوهشگر جهاد دانشگاهی هرمزگان با اشاره به اینکه متأسفانه در رابطه با پی‌جویی و جمع‌آوری نمونه‌های سنگ و کانی‌های کمیاب و قیمتی از طبیعت قانون شفاف و متولی مشخصی وجود ندارد، ابراز کرد: درحالی‌که یک نمونه کانی کمیاب همانند یک‌گونه گیاهی یا جانوری در معرض خطر در صورت عدم مدیریت صحیح در بهره‌برداری، ممکن است بعد از مدتی تنها در موزه‌ها قابل‌مشاهده باشد.