آتیلا پسیانی؛ بازیگری با معیارهای متغیر

صبح ساحل، فرهنگی _ موروثی بودن هنر بازیگری در یک خانواده، همواره از سوژه های پر بحث این رشته جذاب در سینما بوده است.سینمای ایران نیز همواره میزبان خانواده های سینمایی زیادی بوده که می توان به نمونه های از آنها همچون خانواده ارجمندها، خانواده فرجادها، خانواده امیرسلیمانی ها و خانواده شریفی نیاها اشاره کرد.

در این فهرست می توان نام آتیلا پسیانی بازیگر سینما، (و کارگردان) تئاتر و تلویزیون را اضافه کرد که بواسطه حضور درخشان و موفق مادرش مرحومه جمیله شیخی در عرصه هنرهای نمایشی، پله های ترقی را سپری کرد.آتیلا پسیانی 10 اردیبهشت سال 1336 در تهران به دنیا آمد و پس از تحصیلات متوسطه، وارد دانشگاه هنرهای زیبا شد و در سال 1361 مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد.او بواسطه حضور مادر خود در عرصه تئاتر، خیلی زود سر از سن تئاتر درآورد، و در یازده سالگی نخستین نقش خود را ایفا کرد.

پس از پیروزی انقلاب و کم رونق شدن سالن های نمایش در ابتدای دهه 60، بازیگران جوان تئاتر مانند پسیانی به سینما روی آوردند.

"مرگ سفید" ساخته حسین زندباف اولین تجربه سینمایی پسیانی بود که دو دهه بعد تعداد فیلم های خود را به عدد 60 رساند.نقش اول "طلسم"ساخته داریوش فرهنگ نردبان ترقی پسیانی در سینما به عنوان بازیگر بود که به خوبی توسط مخاطبان اعم از عام و خاص دیده شد."کشتی آنجلیکا" به کارگردانی محمدبزرگ نیا که از فیلم های پرخرج و آبرومند سینمای ایران به حساب می آید، نقشی نه چندان بلند اما تاثیرگذار را نصیب این بازیگر جوان و با استعداد کرد.صحنه مرگ پسر ناخدا با بازی آتیلا پسیانی بسیار خوب از کار درآمده و مخاطب را تحت تاثیر قرار می دهد."دو فیلم با یک بلیط" و"مسافران" از دیگر فیلم های مطرح کارنامه او هستند که در اولی نقش یک دستیار کارگردان و در دومی نقش کوتاه افسر پلیس راهنمایی را بازی کرد و در کنار آن به نوعی بازیگردانی فیلم را هم برعهده داشته است.در واقعه او را می توان نخستین بازیگردان سینمای ایران به حساب آورد که این رشته را تا حدودی جا انداخت.پسیانی به موازات کار در سینما حضوری پررنگ در تلویزیون داشته و در مجموعه هایی ایفای نقش کرد که در زمان پخش خود بسیار پربیننده بودند."محله بهداشت" و "محله بروبیا"ساخته مسعود رسام و بیژن بیرنگ شاخص ترین کار پسیانی در قاب کوچک تلویزیون بودند که با توجه به فضای شاد آن در روزهای سخت جنگ تحمیلی به شدت مورد توجه مردم قرار گرفت.چهره کودکانه پسیانی با چشمانی مردد میان خندیدن و گریستن، از آن دسته تصویرهایی است که هیچگاه از خاطر کودکان آن سال ها نمی رود.با آغاز دهه 70، پسیانی در تلویزیون بسیار پرکارتر از گذشته شد و به موازات آن نیز فعالیت های سینمایی خود را نیز ادامه داد؛ البته نباید از حضور دوباره او در عرصه تئاتر به عنوان کارگردان و بازیگر غافل شد."آپارتمان"ساخته اصغر هاشمی یکی از پربیننده ترین مجموعه های دهه هفتادی سیماست که بازیگران بسیاری را از جمله پسیانی را با خود داشت که بخشی از موفقیت کار هم بدان بازمی گشت.شمایل یک ضد قهرمان اصیل با رگه هایی از سیاهی که گاه قهرمان فیلم را هم تحت تاثیر خود قرار می داد، کاملا برازنده آتیلا پسیانی است که متاسفانه در سال های بعد از فرط تکرار به کلیشه ای ثابت مبدل شد."روز شیطان" ساخته بهروز افخمی نقش"میشل گنج بخش"را برای او به ارمغان آورد که به جرات یکی از بهترین ضد قهرمان های تاریخ سینمای ایران به حساب می آید.یک آدمکش و خرابکار خونسرد که برای اجرای نقشه محول شده، از هیچ کاری رویگردان نبوده و تا به آخر سر حرف خود باقی می ماند.پسیانی زوایای پیدا و پنهان این شخصیت پیچیده را عالی از کار درآورده و در کنار "علی دهکردی" در نقش قهرمان داستان، تقابلی تماشایی را خلق کرده اند."دو زن" ساخته تهمینه میلانی یکی از بهترین فیلم های زنانه سه دهه اخیر است که عملا جای کار چندانی برای بازیگران مردش باقی نگذاشته است.اما پسیانی در نقش شوهر شکاک قهرمان فیلم، در همان لحظات کوتاه حضور، فیلم را تحت تاثیر بازی خود قرار داده و یک بیمار مبتلا به شک را با تمامی ریزه کاری ها به نمایش گذاشته است.

کاری که سه سال بعد در "شام آخر"ساخته فریدون جیرانی انجام داد، با این تفاوت که دیگر از آن ریزه کاری های زیرپوستی خبری نبود و شخصیت مورد نظر، فقط به هیاهو و جنجال و کنش های غلو شده بسنده می کند.پسیانی در دو فیلم "هیوا" و "نسل سوخته" هر دو از ساخته های مرحوم رسول ملاقلی پور، ضد قهرمان های کم نظیری را خلق کرد که تا مدتی از ذهن مخاطبان خارج نمی شود.در اولی رزمنده سابقی است که قصد ازدواج با همسر همرزم شهید خود را دارد و در دومی راننده تاکسی بدخلق و بیماری است که اپیزودهای اول و دوم را به یکدیگر وصل کرده و نسبت به زنان آلرژی دارد.در دهه 80 پسیانی همچنان پرکار بود اما فیلم های وی به لحاظ کیفی چندان چنگی به دل نمی زند و تنها نقش کوتاه فوق العاده او در فیلم "چه کسی امیر را کشت" به کارگردانی مهدی کرم پور از یاد نمی رود.این اتفاق به شکلی دیگر در تلویزیون برای او رخ داد و نقش های او در مجموعه های تلویزیونی هم از کیفیت چندان بالایی برخوردار نبوده اند.البته حساب دو مجموعه "زیر تیغ" اثر محمدرضا هنرمند و "راه بی پایان"ساخته همایون اسعدیان از آنها جداست.بویژه "زیر تیغ"و نقش کارگر ساده دل کارخانه که دوست قدیمی او - اوس محمود - ناخواسته به قتلش می رساند؛ نقشی نسبتا کوتاه اما به شدت تاثیرگذار که بدون حضور آتیلا پسیانی به کیفیت نمی رسید.پسیانی در دهه 70 یکی از موفق ترین و پرکارترین گروه های تئاتری را با مشارکت همسر خود فاطمه نقوی و فرزندان خود ستاره و خسرو پسیانی به راه انداخت که نمایش های موفقی را روی صحنه بردند، که از مهمترین آنها می توان به "قهوه قجری"، "کالیگولا" و "ریچارد سوم"اشاره کرد که مخاطبان جدی تئاتر را به سالن های نمایش کشاند.

وی که این روزها دو فیلم "پل چوبی" و "تلفن همراه رییس جمهور"را در نوبت اکران دارد، در آستانه میانسالی به درجه ای از پختگی و کمال در کار رسیده که می تواند نقش های فوق العاده ای را در این رده سنی ایفا کند، مشروط بر آنکه نقش هایی از این دست در سینما و تلویزیون برای او نوشته شود.