اردی‌بهشت هرمزگان از فرصت‌سازی تا فرصت‌سوزی

صبح ساحل، فرهنگی _ سال 84 بنا به ضرورتی که احساس می‌شد رویدادی در زمینه عکس و فیلم در هرمزگان برگزار شود، به بهانه‌ی سالروز درگذشت کورش گرمساری، عکاس و فیلمساز شاخص استان، توسط جمعی کوچک در انجمن سینمای جوان بندرعباس، جشنواره‌ی عکس و فیلم اردی‌بهشت پایه‌گذاری و متولد شد. مسابقه‌ای کوچک استانی با تعدادی کمتر از صد عکس و تعدادی فیلم کوتاه.

با صرف بودجه‌ای کمی بیشتر از یک میلیون تومان این جشنواره فرصتی به وجود آورد برای معرفی استعدادهای تازه در هنر هرمزگان. از فیلمسازِ ساکنِ دورافتاده‌ترین روستای بستک در غرب گرفته تا جوانان جاسکی در شرق هرمزگان، همه از مخاطبان و شرکت‌کنندگان اردی‌بهشت آن سال‌ها بودند.

از سال 88 به بعد در دوره‌ی چهارم رفته‌رفته اردی‌بهشت هرمزگان بزرگ‌تر می‌شد. جشنواره با پوست‌‌اندازی رشد و گسترش یافت و کم‌کم به اتفاقی بزرگ و پرمخاطب میان عکاسان کشور ارتقا پیدا کرد و به جایگاهی دست‌ می‌یافت که آینه‌ی هنر هرمزگان باشد.

سال 89 پس از برگزاری دوره‌ی پنجم، انجمن سینمای جوان بندرعباس درگیر و دار مشکلات داخلی و مدیریتی شده بود. مدیر آن استعفا کرده بود و برگزاری اردی‌بهشت ششم هم در وضعیتی مبهم و بلاتکلیف قرار داشت.

بلاتکلیفی سینمای جوان و عدم وجود بودجه از دلایلی بود که ارشاد هرمزگان ـ به عنوان حامی مالی جشنواره ـ را مجاب کرده بود که نخواهد جشنواره برگزار شود.

اصرار ارشاد بر ضرورت تعطیلی جشنواره و یا ادغام آن با جشنواره فرهنگی هنری خلیج‌فارس، نگرانی‌های بسیاری به وجود آورده بود برای از دست رفتن تلاش‌های گذشته. اردی‌بهشت که از مسابقه‌ای کوچک و استانی آغاز شده بود و حالا به جشنواره‌ای مورد اعتماد عکاسان کشور تبدیل شده بود، در آستانه‌ی تعطیلی بود.

همه‌‌ی این اتفاقات با تاسیس انجمن عکاسان در همان سال مصادف بود. متولیان انجمن عکاسان هرمزگان هم البته تازه‌وارد در عکاسی نبودند. جمعی از عکاسانی بودند که سالیان قبل در سینمای جوان فعالیت می‌کردند و خود نیز از بانیان جشنواره‌ی اردی‌بهشت هرمزگان بودند، اما حالا برای زمینه‌سازی رشد عکاسی در هرمزگان انجمن عکاسان را به راه انداخته بودند.

بالاخره پس از دونده‌گی‌های بسیار و جلسات متعدد، با رضایت اداره‌کل ارشاد، مقرر شد از آن سال انجمن عکاسان هرمزگان عهده‌دار برگزاری جشنواره عکس اردی‌بهشت باشد. اگرچه با این اتفاق اتهام‌های واهی بسیاری گفته سد، اما به هرترتیب با تلاش و پیگیری‌های فراوان و با جذب حامیان خصوصی، اردی‌بهشت ششم با شایستگی تمام توسط انجمن عکاسان هرمزگان برگزار شد.

با پایان یافتن اردی‌بهشت ششم، دوره هفتم استارت زده شد. یک ماه از انتشار فراخوان می‌گذشت و چیزی نزدیک به 1000 عکس هم به جشنواره رسیده بود. ناگاه انجمن سینمای جوان بندرعباس فراخوان دیگری برای جشنواره عکس اردی‌بهشت منتشر کرد. ما متولیان جشنواره عکس اردی‌بهشت از این اتفاق شوکه شده بودیم. جمعی شامل مدیریت فعلی انجمن سینمای جوان و تعدادی از اعضایش که عمده‌ی آن‌ها فیلمساز بودند مصرانه خواهان بازگشت جشنواره عکس اردی‌بهشت به سینمای جوان بودند. علی‌رغم این‌که دو ماه قبل‌تر پیش از انتشار فراخوان، آنان نه تنها اعتراضی نداشتند، بلکه انجمن عکاسان را شایسته‌ی برگزاری اردی‌بهشت می‌دانستند و دوره‌ی قبل را هم تحسین می‌کردند، یک‌شبه تغییر کرده بودند و خواهان دستیابی به جشنواره عکس اردی‌بهشت بودند، گویی این‌که حقّی ازشان گرفته شده بود.

واضح‌ترین سخنی که در آن روزها از مدیر سینمای جوان به یاد دارم این است: درست است که من گفته‌ام انجمن عکاسان جشنواره‌ی عکس را برگزار کند، اما امضا که نداده‌ام! پس از بحث‌و‌جدل‌ها و کشمکش‌های بسیار، به هر ترتیب با اصرار سینمای جوان بندرعباس و همراهی و حمایت اداره‌کل ارشاد، قرار شد دوره هفتم که در حال برگزاری بود را انجمن عکاسان ادامه دهد و به اتمام برساند و از آن پس سینمای جوان عهده‌دار برگزاری هر دو بخش فیلم و عکس جشنواره باشد.

دوره‌ی هشتم جشنواره از آبان ماه 91 با انتشار فراخوان توسط سینمای جوان بندرعباس آغاز شد. تغییرات چشمگیر جشنواره نسبت به قبل و تقسیم آن به بخش‌های استانی و ملّی ، عدم درج نام داوران و ...، نشانه‌هایی بود که احساس می‌شد که اردی‌بهشت در حال عقب‌گرد به سال‌های نخست است.پس از گذشت دو ماه فراخوان دیگری با نام شهر من، به عنوان بخش تازه‌ی جشنواره اردی‌بهشت معرفی شد. هر چه بیشتر می‌گذشت اردی‌بهشت از راهی که در آن بود به بیراهه‌ای می‌رفت که نگران‌کننده می‌نمود. بالاخره پس از تمدیدهای متوالی، اسامی شرکت‌کنندگان جشنواره منتشر شد که از کاهش تعداد عکاسان به یک سوم دوره‌ی قبل خبر می‌داد. این تعداد شرکت‌کننده را می‌شد نشانه‌ای دانست از بی‌اعتمادی عکاسان کشور به اردی‌بهشت هشتم و بدعت‌های تازه‌ی برگزارکنندگانش و البته دوری از چارچوب‌های استاندارد و رایج در رویدادهای عکاسی.

شما بهتر از من می‌دانید اما لازم است یادآوری کنم که اردی‌بهشت هرمزگان از معدود جشنواره‌هایی بود که اگرچه با بودجه دولتی برگزار می‌شد اما هیچ‌گونه موضوع و فضای سفارشی نداشت و تنها و تنها به هنر و خلاقیت هنرمند اختصاص داشت.

میان این همه مسابقات و جشنواره‌های ریز و درشت در کشور که بسیاری از آن‌ها در همان دو سه سال نخست می‌میرند، اردی‌بهشت توانسته بود هفتمین سال را پشت سر بگذارد و به تکامل برسد. و این میسّر نمی‌شد مگر با متحمل شدن خونِ‌دل خوردن‌ها و دوندگی‌های بسیار.تلاش ما برگزاری و حفظ جشنواره‌ای با چارچوب ثابت، مناسب ، استاندارد و در خور شان جامعه عکاسی بود. برگزاری این جشنواره یک اتفاق فرهنگی‌اجتماعی بود که دارای فکر و اندیشه بوده و با اهداف بزرگی شکل گرفته و دارای جایگاه ویژه‌ای هم شده بود. اردی‌بهشت که از رویدادی کوچک در بندرعباس آغاز شده بود با پذیرش 8500 عکس و برگزاری نمایشگاه در خانه‌ی هنرمندان ایران به شایستگی افتخاری شده بود برای هنر هرمزگان.

اردی‌بهشت به جایگاهی رسیده بود که می‌توانست الگوی برگزاری هدف‌مند و جریان‌ساز ِ یک رویداد فرهنگی باشد. حتی منتقدان این جشنواره هم تاثیر مثبت آن بر جریان عکاسی هرمزگان را کتمان نمی‌کنند.

از اسفند سال قبل، شایعات و خبرهای نگران‌کننده زیادی حول و حول جشنواره اردی‌بهشت به گوش می‌رسید. از انتقال جشنواره از بندرعباس به قشم گرفته تا برگزاری در ماهی دیگر به غیر از اردی‌بهشت و حتی تعطیلی جشنواره!از مهم‌ترین ویژگی‌های جشنواره اردی‌بهشت طی 7 سال گذشته، زمان ثابت برگزاری آن در روزهای نیمه‌‌ی دوم ماه اردی‌بهشت بود که ـ متاسفانه ـ آن هم امسال از دست رفت. بدیهی است که زمان برگزاری جشنواره‌ای که به نام اردی‌بهشت مزین است، ماه اردی‌بهشت باشد نه ماهی دیگر.مدیر انجمن سینمای جوان و دیگر اعضای مدعی در آن روزهای قبل از دوره هفتم، این روزها خبری ازشان نیست و سکوت اختیار کرده‌اند.شاید هم حق داشته باشند، به هر حال «فرصت‌سازی» امری‌ست که به سختی و زحمت به دست می‌آید اما «فرصت‌سوزی» به چشم بر‌هم زدنی به وجود می‌آید.

طبیعی است که برای من به عنوان یکی از بانیان و برگزارکنندگان جشنواره‌ی اردی‌بهشت هرمزگان، بسیار سخت است که شاهد این باشم که روزهای اردی‌بهشت ماه به سرعت گذشتند و خبری از اردی‌بهشتِ هرمزگان نشد.اردی‌بهشت هرمزگان، نهالی که روزی با دست‌های ‌خالی کاشته شده بود و با همت و تلاش و خونِ دل خوردن‌های بسیار به درختی شده بود. و باید به انتظار به بار نشستن آن می‌بودیم امّا ناگاه دستی با تبر ...