تاریخ شهر حاجی‌آباد بر می‌گردد به سال 43. آن زمان که کل کشور، هرمزگان را به دریا و تجارتش می‌شناختند. این شهر تاریخی، سال‌ها فقط با بخشداری اداره می‌شد. بیشتر فعالیت اهالی شهر، تا مدتها کشاورزی بود. هنوز هم حاجی‌آباد را به پیارمش می‌شناسند. نخل‌های کوتاه‌وبلندی که مزه‌ی خرمایش را فقط اینجا می‌توانستی گیر بیاوری. حالا پس از نیم قرن، فعالیت‌های صنعتی، معدنی و خدماتی هم در شهر انجام می‌شود. بیشتر جمعیت 30 هزارنفره حاجی‌آباد اما رخت سفر می‌بندند و به شهرهای مجاور می‌روند. آخر این شهر قدیمی استان، که در 165 کیلومتری بندرعباس است، پس از گذشت سال‌ها، هنوز رنگ توسعه واقعی ندیده. با وجود 600 هکتار محدوده شهری و 2800 حریم شهری، هنوز تنها نام شهر را یدک می‌کشد. حاجی‌آباد نیز، زیر سایه‌ی مرکز استان،مانند سایر شهرهای هرمزگان، نمی‌تواند قد علم کند. پایِ توسعه‌ی این شهر، سال‌هاست به علت‌ کمبود بودجه، می‌لنگد. قلعه تاریخی شهر از روزی می‌ترسد که او بماند و چند پیارم و تاریخی که به‌خاطر عدم‌توسعه رها ‌شود.

«علیرضا حسن‌زاده حاجی‌آبادی» نزدیک به هفت سال است که سکان مدیریت شهرداری حاجی آباد را بر عهده دارد. او در این مدت تلاش کرده که حاجی‌آباد را به توسعه‌ای که ظرفیتش را دارد، برساند. او می‌گوید یکی از دلایلی که این شهر به توسعه مطلوب نرسیده، «مهاجرفرست» بودنش است. نزدیکی به شهرهای بندرعباس و سیرجان، فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهر را کم‌رنگ می‌کند. سرمایه‌ سرمایه‌گذاران بزرگ و کوچک به‌راحتی از شهر خارج می‌شود. مشکلی که به گفته‌ی او مختص حاجی‌آباد نیست و بیشتر شهرهای همجوار بندرعباس با آن روبرو هستند. برای بررسی موانع توسعه‌یافتگی شهر حاجی‌آباد، با شهردار این شهر گفت‌وگو می‌کنم، که در ادامه می‌خوانید.

برنامه‌ریزی شورای شهر و شهرداری در این سال‌ها، ابتدا حل مسائل زیرساخت شهری و سپس پرداختن به مسائل جزئی‌تر بوده‌است. مهمترین مشکل شهر، ترمیم زیرساخت‌های شهری بود که باید به آن پرداخته می‌شد. برنامه‌هایی که در شورای چهارم و پنجم باید عملیاتی می‌شد، موضوع زیرساخت شهری بود. مسافت زیادی از شهر آسفالت نداشت. در این مدت، حدود 150 کیلومتر آسفالت انجام شد. همین مسافت نیز تا پایان سال انجام می‌شود. مهمترین مشکل حاجی‌آباد، چالش بافت فرسوده شهری بود. بافت فرسوده‌ی مصوب شده در شهر، حدود 34.5 هکتار است. اما درواقع بیش از 150 هکتار از شهر شرایط بافت فرسوده را دارد. بافت فرسوده شهر، در دو بخش مسکونی و تجاری قرار گرفته‌است. در هر دو بخش اقداماتی انجام شده‌است. در بخش تجاری، معابر خیابان اصلی(خیابان امام) باید تعریض می‌شد. در بخش مسکونی نیز باید معابر آزادسازی می‌شد. 75 درصد کار تملک و آزادسازی معابر خیابان امام انجام شده‌است. با توجه به قیمت بالای املاک در خیابان امام، شهرداری برای انجام باقی‌مانده کار با مشکل کمبود بودجه مواجه شده‌است. زمانی که شهرداری قصد آزادسازی معابر را دارد، تاسیسات شهری مانند آب، برق، گاز و مخابرات نیز باید جابه‌جا شود. این جابه‌جایی‌ها هزینه زیادی دارد که شهرداری و ادارات مربوطه باید پرداخت کنند. چندین سال است که آزادسازی معابر ضلع شمالی خیابان امام انجام شده اما تیرهای برق آن همچنان نصب نشده‌است. این کار اعتبار چشمگیری نیاز دارد. متاسفانه تا به امروز موفق نشده‌ایم با کمک اداره بر،  این مشکل را رفع کنیم. 

قانون سهم نیم درصدی بهره‌مندی کتابخانه‌های عمومی از بودجه شهرداری وجود دارد. به همین‌خاطر، ماهانه مبالغی در اختیار کتابخانه‌های عمومی شهر قرار گرفت تا از این طریق به توسعه کتابخانه و جذب جوانان به کتاب و مطالعه پرداخته شود. نصب المان «کتاب‌خوان» در شهر، برگزاری جشن‌های مختلف، همایش‌های پیاده‌روی خانوادگی و ورزشی با همکاری اداره ورزش‌وجوانان، حمایت از تیم‌ها وهیات‌های مختلف ورزشی و حل بخشی از مشکلات آموزش‌و‌پرورش در تعامل با این اداره، از جمله فعالیت‌های فرهنگی هفت ساله شهرداری بوده‌است.

بخش عمده‌اش به‌دلیل شرایط خاص کشور بوده‌است. شاید تحریم‌ها موجب شده اعتبارات عمرانی همه‌ی شهرها کمتر شود. اعتبارات کنونی پاسخگوی نیازهای شهرها نیست. شهرداری‌ها با اعتباراتی که از سوی مدیریت برنامه‌ریزی برای یک سال دریافت می‌کنند، باید فعالیت‌هایشان را، در همه‌ی زمینه‌های سطح شهر، مدیریت کنند. امسال کمتر از پانصد میلیون تومان به حاجی‌آباد اختصاص داده شد. با این اعتبار نمی‌توان انتظار داشت که به رشد و توسعه‌ی ایده‌آلی رسید. شهرداری‌ها با این اعتبار محدود، چگونه در زمینه‌های مختلف عمرانی و فرهنگی فعالیت کنند؟ برخی مشکلات شهری، به‌خاطر کمبود بودجه، همچنان حل‌نشده باقی می‌مانند. 

سال 95، طبق تبصره «و»، بند 6، مبلغ 180 میلیون تومان، از اعتبارات عمرانی که در زمینه فرهنگی شهر حاجی‌آباد باید هزینه می‌شد، به مرمت قلعه تاریخی شهر اختصاص داده شد. اعتبارات دیگری نیز در سال‌های بعد به این قلعه تاریخی تعلق گرفت. جمعا 360 میلیون تومان از سوی شهرداری برای مرمت قلعه اعتبار هزینه شد. یکی از برج‌های قلعه مرمت شد. بخشی از دیوارش نیز بازسازی شد. مرمت قلعه تا زمانی‌که شهرداری بودجه داشت، انجام شد. شهرداری با انتظار همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی استان، کار مرمت قلعه را آغاز کرد. متاسفانه اداره‌کل میراث فرهنگی بودجه‌ای را برای مرمت قلعه تاریخی حاجی‌آباد در نظر نگرفت. وظیفه شهرداری مرمت قلعه نبود. با این وجود پیشنهادی به اداره‌کل میراث فرهنگی استان، برای واگذاری قلعه به مدت مشخص به شهرداری داده شد، که پذیرفته نشد. شهرداری قصد مرمت، ایجاد فضای فرهنگی در مجاور قلعه و بهره‌برداری از آن را داشت. هدف این بود که از این طریق هزینه مرمت، در مدت معلوم، به صندوق شهرداری، برای انجام فعالیت‌های دیگر در سطح شهر باز گردد.

من دقیقا از محدودیت‌های قانونی واگذاری قلعه به شهرداری مطلع نیستم. در جلسات متعدد برگزار شده  با مدیرکل میراث فرهنگی استان، موضوع مرمت قلعه مطرح شد. حتی مدیرکل میراث فرهنگی از قلعه نیز بازدید کرد. وعده‌هایی نیز در خطبه‌های نماز جمعه از سوی مدیرکل میراث فرهنگی درمورد مرمت قلعه داده شد، که متاسفانه فقط در حد حرف باقی ماند.

شهرداری برای ایجاد سرمایه‌های پایدار تلاش کرده ظرفیت‌های شهری را در نظر بگیرد. مهمترین ظرفیت شهر، کشاورزی است. در همین راستا، شهرداری درخواستی به دفتر مدیرکل امورشهری و منابع طبیعی استان، برای واگذاری بخشی از زمین‌های حاشیه پارک جنگلی شهر، ارسال کرده‌است. هدف، کاشت و پرورش نخل از نوع پیارم است. این نوع نخل در آینده می‌تواند درآمد پایدار و مناسبی برای شهرداری باشد. درمورد سرمایه‌های بخش خصوصی شهر، متاسفانه در شهر سرمایه‌گذاری نمی‌شود و به سمت بندرعباس می‌رود. نه تنها سرمایه‌های حاجی‌آباد، بلکه از تمام شهرهای ایران به‌دلیل موقعیت تجاری بندرعباس، سرمایه‌گذاران تمایل به سرمایه‌گذاری در مرکز استان دارند. جذب سرمایه سرمایه‌گذاران، با توجه به موقعیت کنونی شهر و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شهرهای مجاور، دشوار است. 

بخشی از جاده که در حریم شهر حاجی‌آباد قرار می‌گیرد نیاز به ساماندهی دارد. اعتبارات استانی برای ترمیم آن، با پیگیری‌های فرماندار حاجی‌آباد تصویب شده‌است. وضعیت جاده حاشیه شهر(بلوار خلیج‌فارس) نسبت به گذشته بهبود پیدا کرده‌است. اما همچنان نیازمند کار بیشتری است. بازسازی آن در حوزه اختیارات اداره راه‌ و حمل‌ونقل عمومی است. مشکل اصلی جاده ورودی شهر، گردنه‌ای است که در فاصله سه کیلومتری حاجی‌آباد قرار دارد. متاسفانه بسیاری از همشهریان، در تصادف در این گردنه، جانشان را از دست داده‌اند. مسئول رسیدگی به این بخش نیز، شرکت زیرساخت جاده‌ای کشور است. این شرکت باید اعتباراتی را برای تغییر این گردنه اختصاص دهد. این مشکل در جلسات با مسئولان استانی مطرح شده‌است. میزان خسارت پرداختی شرکت‌های بیمه به آسیب‌دیدگان در این گردنه مبلغ هنگفتی بوده‌است. به گونه‌ای که تنها با 10 درصد از این مبلغ، می‌توان وضعیت این گردنه را ساماندهی داد.

  

عکس: علی بارانی