میراث به گل نشسته «یونان» در آستانه فروپاشی

کشتی عظیم‌الجثه یونانی پس از 52 سال ایستادگی در آب‌های نیلگون خلیج فارس، اینک با فروپاشی بخش بزرگی از بدنه آن، روزهای پایانی عمر خود را در ساحل جزیره کیش سپری می‌کند.

به گزارش صبح ساحل، کشتی یونانی به گل نشسته در کیش که اکنون یکی از جاذبه‌های گردشگری این جزیره زیبا و مرجانی به‌شمار می‌رود به‌دلیل فرسودگی و در اختیار نداشتن امکانات نگهداری از آن، روزهای پایانی عمر خود را در ساحل کیش سپری می‌کند.

این کشتی که با نام کشتی یونانی کیش شناخته می‌شود و مکانی نیز در جزیره کیش با نام این کشتی نام‌گذاری شده است یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در این جزیره مرجانی است. اما چند سالی است این کشتی از کمر نیز کشتی شکسته و انتهای آن فرو ریخته است و به تازگی از محل شکستگی مذکور، در حال فرو ریختن است.

تاریخچه کشتی یونانی

در خصوص سرگذشت و تاریخچه این کشتی عظیم‌الجثه روایات متفاوتی وجود دارد که از آنچه نقل می‌شود این‌گونه استنباط می‌گردد که در تاریخ ۹ مارس ۱۹۴۳ (۱۳۲۲ شمسی) کشتی‌سازی «ویلیام همیلتون» و شرکا، ساخت یک کشتی باربری به نام «امپایر ترومپت» یا «شیپور امپراتور» را در شهر پورت گلاسگو کشور اسکاتلند آغاز کرد.

این کشتی پس از اتمام ساختش در آوریل همان سال، به وزارت حمل و نقل جنگ بریتانیا  فروخته شد و در اختیار شرکت کشتی «بخار لاریناگا» قرار گرفت. این وسیله تنها ۲ سال متعلق به این شرکت بود و در سال ۱۹۴۵ مالکیت کشتی به شرکت «تی اند جی هریسون» واگذار شد.

از سال ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۶ این کشتی تحت اجاره دولت آفریقای جنوبی بود تا اینکه در سال ۱۹۴۶ شرکت کشتی بخار شرانت آن را خریداری کرد. این شرکت نام «نچرالیست» را بر روی کشتی گذاشت و تصمیم گرفت مدیریت آن را به صاحب قبلی کشتی یعنی تی اند جی هریسون واگذر کند.

کوروش ایرانی!

در سال ۱۹۵۹ شرکت ایرانی «لوید اند کو خرمشهر»  کشتی را با نام «کوروش ایرانی» از آن خود کرد و مدیریتش را بر عهده شرکت «بی اشوورث» و شرکا گذاشت.

خطوط کشتیرانی ایران در خرمشهر در سال ۱۹۶۵ این کشتی را خرید و نام «همدان» را برای آن انتخاب کرد.

آخرین صاحبان کشتی، دو یونانی به نام‌های «پی جِی فرانگولیس» و «ای آی کلیافز» بودند که در سال ۱۹۶۶ آن را خریدند و نامش را به «کوالا اف» تغییر دادند.

در همان سال نیز این کشتی در راه ایران به یونان به گل نشست و به‌دلیل آنکه به هنگام غرق شدن در اختیار یونانی‌ها بود با نام کشتی یونانی معروف شد.

سرگذشت کشتی پس از حضور دائم در کیش

تصاویر کشتی یونانی که چهارم مرداد سال 1345 به ساحل ایران در نزدیکی روستای باغو در کیش آمد و به گل نشست و هیچ وقت نتوانست ایران را ترک کند، حالا بعد از این همه سال به برند گردشگری و جدایی‌ناپذیر جزیره تبدیل شده است و تمامی هتل‌ها و مراکز گردشگری وقتی می‌خواهند جزیره کیش را نشان دهند از این تصویر استفاده می‌کنند.

کشتی یونانی از وقتی به گل نشست نه مالکانش و نه هیچ شخص دیگری نتوانست آن را جابه‌جا کند به‌همین دلیل در این بخش از جزیره ماند و مدت‌هاست که غروب آن برای گردشگران جذاب است.

برخی از افراد خواستند تا به درون آن بروند و اکوسیستم ایجاد شده درون آن را ببینند اما نتوانستند از حدی جلوتر بروند چراکه خطر ریزش آن به‌دلیل فرسایش بیش از اندازه کشتی به‌واسطه آب شور بر پیکره آن، بسیار زیاد است و بدنه آهنی کشتی را خورده است.

نه اجزای این کشتی قابل حمل و قابل فروش بود و نه جابه‌جایی آن... به‌همین دلیل است که سال‌ها در کنار این کشتی زیرساخت‌هایی برای حضور گردشگران ایجاد شده است، از آلاچیق و شترسواری گرفته تا رستوران و سرویس‌های دیگر برای حضور گردشگران.

هر چند سال یک بار هم پایداری این کشتی کمتر می‌شود هر بار بخشی از آن فرو می‌ریزد. گردشگرانی که خاطره زیادی با آن دارند وقتی کمر کشتی شکست گریه کردند. چند سال بعد عقب کشتی فرو ریخت. حال بعد از چند سال دیده می‌شود که این بدنه در حال تکه تکه شدن و در نهایت فرو رفتن به داخل آب است اما کسی نمی‌داند تا چند سال دیگر گردشگران می‌توانند تصاویر آن را ثبت و ضبط کنند و به دیدنش در سواحل خلیج فارس بیایند.

این کشتی شاید اگر در نزدیکی جزیره کیش به گل نمی‌نشست هرگز شهرت جهانی نمی‌یافت چراکه سالانه هزاران نفر در کنار ساحل دریای کیش و کشتی یونانی، غروب را به نظاره می‌نشینند و کمتر گردشگر داخلی  و خارجی می‌توان یافت که به کیش سفر کرده باشد و عکسی در کنار این کشتی عظیم‌الجثه زنگ‌آلود در آلبوم یادگاری خود نداشته باشد.

اگر چه بسیاری معتقدند که کشتی یونانی نماد کیش نبوده و نمی‌توان به‌عنوان نمادی برای کیش از آن نام برد اما لذت تماشای غروب خورشید از پشت این کشتی و زیبایی صد چندانی که به غروب خورشید می‌بخشید را نمی‌شود نادیده گرفت و اینکه در طول سال، هزاران نفر به این جزیره مرجانی سفر می‌کنند تا در کنار ساحل زیبای روستای باغو با کشتی یونانی عکس یادگاری بگیرند.

مسؤولان این جزیره مرجانی در سال‌های متمادی تلاش کردند تا بتوانند از این جاذبه طبیعی ایجاد شده محافظت کنند اما همان‌گونه که هزینه خارج کردن آن از گل و لای برای شرکت دارنده این کشتی بسیار بالا بود، محافظت از این کشتی نیز امکان‌پذیر نبود.

طی سال‌های گذشته با اجرای نمایش سه بعدی فیلم بر روی کشتی یا همان «تردی مپینگ» تلاش شد تا از این جاذبه استفاده بیشتری شود اما گویا دیگر راه چاره‌ای برای کشتی یونانی باقی نمانده است و این کشتی عظیم‌الجثه یونانی نفس‌های آخر خود را می‌کشد و در آستانه فروپاشی است.

تدابیری اندیشیده شود

رضا شجاعی یکی از گردشگران جزیره کیش می‌گوید: نمی‌دانم چرا در طول سالیان متمادی برای حفظ و نگهداری این جاذبه گردشگری زیبا تدابیری اندیشیده نشده است.

وی افزود: من  و خانواده‌ام در هر زمان که به جزیره کیش سفر می‌کنیم حتما از این جاذبه گردشگری دیدن می‌کنیم و فقط می‌توانم ابراز تاسف خود را از فرو ریختن آن اعلام کنم.

توپولوف روسی جایگزین غول یونانی برای مردم نشد

فرهاد رستمی گردشگر همدانی نیز با اشاره به استقبال گسترده گردشگران از کشی یونانی گفت: امیدوارم که مسؤولان این منطقه آزاد و گردشگری واقعا فکری برای نگهداری و جلوگیری از فروپاشی هرچه بیشتر این کشتی پرطرفدار داشته باشند زیرا هرساله این جاذبه توریستی مورد بازدید هزاران گردشگر ایرانی و خارجی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: هر چند که از چند سال پیش در نزدیکی کشتی یونانی، هواپیمای توپولوف زمین‌گیر شده‌ای دیده می‌شود که توسط سازمان منطقه آزاد کیش در این ناحیه  قرار داده شد تا شاید پس از فروپاشی کشتی یونانی بتواند جایگزین مناسبی برای آن باشد اما به‌نظر نمی‌رسد که این اتفاق رخ دهد و این هواپیمای مسافربری از رده خارج بتواند جایگزین یاد و خاطره زیبای کشتی یونانی و غروب دل انگیز آن در اذهان گردشگران شود.

مونسان: نگهداری کشتی یونانی کیش صرفه اقتصادی ندارد

علی‌اصغر مونسان وزیر میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور که زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش را بر عهده داشت در این خصوص گفته بود: با دانشگاه شریف روی موضوع نگهداری از کشتی صحبت شد اما برآورد هزینه مرمت آن به حدی زیاد می‌باشد که نگهداری از کشتی را توجیه‌ناپذیر کرده است و از مذاکره منطقه آزاد کیش با دانشگاه شریف در این زمینه تنها به همین موضوع اکتفا شد.

اما واقعیت را باید پذیرفت زیرا دیگر کمتر کسی امیدی به ماندن این جاذبه گردشگری در جزیره زیبای کیش دارد و متاسفانه طی سالیان متمادی با وجود خیل عظیمی از گردشگران و دوستداران این جاذبه گردشگری هیچ‌گونه اقدامی برای جلوگیری از فروپاشی کشتی یونانی در کیش انجام نشده است و شاید هم به قول مسؤولان ادوار مختلف منطقه آزاد کیش، نگهداری آن صرفه اقتصادی ندارد.

کشتی یونانی یادآور خاطرات سفر به کیش است

ماهان مدون مدیر توسعه گردشگری و میراث فرهنگی منطقه آزاد کیش در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این جزیره اظهار داشت: کشتی یونانی ماهیتا یک کشتی به گل نشسته در سواحل کیش است که به‌دلیل موقعیت قرار گرفتن آن در هنگام غروب خورشید منظره زیبایی از ترکیب غروب در افق، دریای بیکران و کشتی خسته به گل نشسته را خلق می‌کند که سالهاست مورد توجه گردشگران و هنرمندان بسیاری قرار گرفته و به نوعی یکی از نمادهای جزیره کیش به‌حساب آمده و  یادآور خاطرات سفر به کیش برای هم‌وطنان است.

وی افزود: لکن در طول زمان به‌دلیل فرسودگی و خوردگی، این سازه فلزی رو به افول نهاده و آسیب‌های بسیاری دیده است.

برخی از روایت‌هایی که به گوش می‌رسد صحت ندارد

مدیر توسعه گردشگری و میراث فرهنگی منطقه آزاد کیش گفت: علاوه بر داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری که برای چگونگی به گل نشستن کشتی ساخته شده و نقل می‌شود، ماجرای نگهداری و حفظ و بازسازی این سازه نیز دارای داستان‌های فراوانی است که متاسفانه بیشتر به افسانه تبدیل شده و روایت‌های مختلفی هر از چند گاه به گوش می‌رسد که عمدتا هم صحت ندارند.

مدون تصریح کرد: از شایعه فروش آهن کشتی به فلان سازمان گرفته تا ورود انگلیسی‌ها برای تصاحب بقایای کشتی، داستان‌هایی وجود دارد که بیشتر برای سرگرم کردن بازدیدکنندگان نقل می‌شوند.

و اما داستان واقعی چیست؟

وی عنوان داشت: کشتی یونانی ماهیتا جزو اموال منقول یک شرکت کشتیرانی یونانی بوده است که به‌دلیل اختلاف پیش آمده بین شرکت بیمه کشتی که یک شرکت انگلیسی بود در خصوص پرداخن خسارت به شرکت مذکور تا سال‌ها دچار اختلاف حقوقی بوده و به نوعی مالکیت اصلی آن محرز نبود و این داستان مربوط به زمانی است که کشتی عملا چهارستون استواری داشت.

مدیر توسعه گردشگری و میراث فرهنگی منطقه آزاد کیش افزود: به مرور زمان این اختلاف حقوقی عملا به فراموشی سپرده شد و با تخریب و فرسودگی کشتی، دو طرف دعوی عملا از پیگیری موضوع دست کشیده و لیکن موضوع حقوقی کماکان حل نشد.

مدون گفت: قاعدتا مدیران وقت سازمان منطقه آزاد کیش تلاش‌هایی برای حل مشکل و امکان بازسازی این جاذبه محیطی کرده‌اند و لیکن همین موضوع عدم قطعیت مالکیت می‌توانست بسیاری در تصمیم‌گیری‌ها خلل ایجاد نماید چراکه ماهیتا سازه، جزو اموال منقول می‌باشد و مالک آن می‌تواند آن را جابجا و یا تخریب نموده به‌عنوان آهن قراضه بفروشد.

وی تصریح کرد: اما امروزه با توجه به اینکه عملا کشتی یونانی باعث شده است در محدوده غروب کیش سرمایه‌گذاری‌های کلانی در حوزه تاسیسات گردشگری انجام شود و خدمات بسیاری نیز ارائه گردد عملا محدوده را به یک مقصد گردشگری تبدیل نموده و به‌عنوان عامل اصلی جمع کردن این انرژی‌ها می‌بایست به‌عنوان یک میراث ماندگار تاریخی با آن برخورد کرد.

این مسؤول بیان داشت: طی سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای انجام مطالعات در خصوص چگونگی حفظ و مرمت کشتی صورت گرفته است و پیشنهادات مختلفی هم ارائه می‌گردد که کماکان در حال بررسی است و لیکن هنوز به فرمول قابل اعتمادی که راه و روش احیای این کشتی را مشخص نماید نرسیده‌ایم. عمدتا پیشنهادات ماهیاتا تخریب و ایجاد یک سازه جدید است که این امری مطلوب نیست و از نظر گردشگری ترجیح بر این است که همین سازه در حال تخریب بماند تا اینکه بنای یادبودی جدید و بدون هویت تاریخی خلق شود.

مدیر توسعه گردشگری و میراث فرهنگی منطقه آزاد کیش گفت: در خصوص کاهش تخریب کشتی و لیکن به نتایج قابل قبولی رسیدیم و چنانچه مطالعات تکمیل گردند شاید بتوان با مواد خاصی از تخریب بیشتر کشتی جلوگیری کرد و حداقل آن را به تعویق انداخت.

مدون خاطرنشان ساخت: در پایان آن چیزی که مهم است خود کشتی یونانی است که تمام تلاش‌ها برای تداوم حضور آن در جزیره  و خلق لذت تماشای غروب آفتاب در کنار آن کشتی است که امیدوارم به‌زودی بتوانیم خبرهای خوبی در این خصوص به مردم بدهیم.