خانه‌های امن؛ پناهگاهی کوتاه

معضلات وآسیب های اجتماعی در جامعه مرد سالار ما برای زنان و دختران کم نیست و هر روز بیشتر می شود. در ایران اما آمار مشخصی از قربانیان خشونت های خانگی وجود ندارد و این اعداد تقریبی هستند. از آذرماه 98 به استناد تحقیقات دانشگاهی  و انجمن احیای ارزش ها « سالانه بین 375 تا 450 مورد قتل ناموسی » در ایران رخ می دهد. قتل سه دختر 14، 19 و 25 ساله در کمتر از یک ماه در ایران، نشان می دهد این آمار درکشور بسیار بالاتراست. هرمزگان نیز از این موارد مستثنا نیست. ماجرای تکراری  و دردناک قتل زن جوانی به دست همسرش که در چند ماه گذشته در یکی ازشهرستانهای اطراف استان رخ داد و در شبکه های مجازی به سرعت انتشار داده شد و موجی از نارضایتی را به همراه داشت، یکی از این موارد بود.

  مراکز مداخله سازمانی برای حمایت از زنان و دختران هرمزگانی است
مراکز مداخله، سازمانی دولتی است که از سال 98 در استان هرمزگان راه اندازی شده و تحت پوشش بهزیستی قرار دارد. مراکز مداخله مشخصا برای سازمان دهی زنان و دخترانی راه اندازی شده است که مورد خشونت خانگی قرار می گیرند و به هر دلیلی دیگر نمی توانند در محیط امن خانه ی خود زندگی کنند.وظیفه این مرکز جلوگیری از بروز ناهنجاری های اجتماعی و صدمات روحی و روانی بیشتر به زنان و دخترانی است که مورد خشونت قرار گرفته اند.
در حال حاضر دو مرکز به صورت دولتی و غیر دولتی در استان هرمزگان با این منظور در حال فعالیت هستند. این مراکز با برنامه ریزی وآموزش وکمک به افراد آسیب دیده می کوشند این معضل اجتماعی را اندکی کاهش دهند.
 
 اورژانس 123 مراکزی شبانه روزی برای کمک و راهنمایی
خشنونت خانگی در همه جای دنیا وجود دارد. کشورما بسته به فرهنگ و طرز فکر سنتی افراد هر استان این آمار متفاوت است. اما حداقل یک سوم از زنان و دختران در طول زندگی خود خشونت های خانگی را تجربه می کنند.
حتی افرادی که در شهرستانهای استان هرمزگان رفتارهای خشونت آمیز را تجربه می کنند می توانند به مراکز بهزیستی شهرستان محل سکونت خود مراجعه کرده و مشکل خود را مطرح کنند. افرادی که در این زمینه فعالیت دارند در صورت نیاز این زنان و دختران را به بندرعباس برای اسکان ارجاع می دهند. اما اگر حتی به بهزیستی و مراکز مداخله شهرستان خود دسترسی نداشتید می توانند با اورژانس 123 تماس گرفته و به راحتی با مشاوران و کارشناسان مشورت کنید. اورژانس 123 مرکزی شبانه روزی است که برای راهنمایی زنان و دختران آسیب دیده فعالیت می کند.
 
 خانه های امن مکانی برای استقلال نسبی زنان آسیب دیده
خانه های امن، جایی برای استقلال و آرامش نسبی افراد آسیب دیده است. این مراکز شرایطی برای بازگشت افراد به محیط خانه را فراهم می کنند. حداکثر زمانی که این افراد می توانند در این مراکز نگهداری شوند 4 ماه است در طول این اقامت افراد از هر امکاناتی که مورد نیاز آنهاست به صورت رایگان بهرمند می شوند. این افراد اگر از نظر حقوقی نیازمند وکیل باشند یا اگر از نظر روحی نیاز به مشاور داشته باشند بهزیستی این امکانات را در اختیار آنها قرار می دهد.
تعداد افرادی که در این خانه ها اسکان داده می شوند با در نظر گرفتن شرایط هر فرد( زیرا بسیاری از زنان به همراه فرزندان خود در این مراکز نگه داری می شوند) حداکثر 5 نفر است. یکی از مهمترین مسائلی که در این بین حائز اهمیت است عدم شلوغی در این مراکز است زیرا افراد باید در این مراکز آرامش داشته و تصوری همانند خانه امن خود داشته باشند.
افرادی هستند که بعد از گذشت 4 ماه و گذراندن دوره مشاوره به هر دلیلی تصمیم به برگشتن به خانه خود را ندارند. سازمان بهزیستی برای این افراد نیز برنامه هایی دارد.
سازمان بهزیستی در جهت توانمندسازی این افراد اقدام می کند تا بتوانند به تنهایی به استقلال مالی برسند. بهزیستی ابتدا مهارت هایی که هر فرد داراست را پیدا می کنند و برای آنها کلاسهای رایگان تخصصی بستگی به مهارتشان گذاشته می شود. بعد از کسب مهارت تسهیلاتی در اختیار این افراد قرار گرفته می شود تا مهارت خود را وارد بازار کار کنند و یا به مکانهایی برای کارکردن معرفی می شوند. 

گفت وگو با «ماریه اسماعیلی»، روان شناس درباره آموزش مواجه صحیح با خشونت

فقر خشونت زا
تلاش و زحمات بسیار ارگان ها و سازمان هایی مانند بهزیستی در حوزه خشونت های خانگی صورت گرفته اما با وجود افزایش فشارهای اقتصادی، این رفتارها در جامعه کاهش چندانی نداشته است. اکنون پیشگیری بحران و مهار آسیب های اجتماعی به کمک آگاهی رسانی و آموزش صحیح به اقشار مختلف جامعه بیشتر از هر زمانی در کشوراحساس می شود. در همین خصوص مصاحبه ای با «ماریه اسماعیلی» روانشناس در حوزه خشونت خانگی داشتیم که ازاهمیت آموزش صحیح در صورت مواجه با چنین مشکلاتی در خانواده صحبت کرد.

 چه عوامل باعث ایجاد خشونت های خانگی در بین خانواده های هرمزگانی می شود؟
به عقیده من بسیاری از بومیان استان از پتانسیل های موجود در استان هرمزگان محروم هستند و استان با مشکل بی کاری وکمبود خدمات مواجه است. پیامد این معضلات در خانواده ها باعث ایجاد فقر می شود و فقر به تنهایی یکی از مهمترین عوامل خشونت های خانگی در هرمزگان است. هرمزگان از نظر خشونت های خانگی دارای آمار بالایی است، زیرا هر مشکل روانی و رفتاری در افراد یک جامعه ارتباط مستقیمی با وضعیت اقتصادی آن کشور دارد.
پرخاشگری کلامی و فیزیکی می تواند عواملی متفاوتی داشته باشد اما در استان هرمزگان یکی از مهمترین عامل ایجاد چنین معظلاتی در خانواده ها فقر است.
استان هرمزگان از نظر جغرافیایی دارای مناطق محروم زیادی است که عدم آموزش صحیح، بی کاری و اعتیاد از دیگر عوامل خشونت آمیز در استان شناخته می شوند.

 آموزش صحیح تا چه مقدار باعث کاهش خشونت ها می شود؟
آموزش ها همیشه همراه با نتیجه مثبت بوده اند، اما در چند سال اخیر جنبه دلگرمی به خود گرفته و همراه با امیدهای واهی بوده اند. درمورد خشونت خانگی  شرایط خاصی است و آموزش ها باید به صورت برنامه ریزی شده و با تحقیق صورت گیرد. مشکلات ریشه یابی شود، عواملی که باعث ایجاد چنین رفتارهایی می شود شناخته شود و در صدد کنترل و اصلاح چنین رفتارهایی عمل شود. اما لازم میدانم دوباره تاکید کنم تا زمانی که فقر در یک جامعه بی داد می کند نمی توان یک نتیجه صددرصدی از آموزش و آگاهی نسبت به مردم را انتظار داشت.
 برای کاهش صدمات قبل از بروز خشونت های خانگی چه پیشنهادی دارید؟
زنان بیشتر از هر قشری در جامعه مورد خشونت قرار می گیرند این خشونت می تواند فیزیکی و کلامی باشد. گاهی افرادی هستند که به شدت مورد خشونت قرار می گیرند اما به دلیل نداشتن استقلال مالی و سرپناه و پیامد های بعد از خروج از خانه ناچار تن به خشونت های فیزیکی موجود در خانه می دهند.
در هرمزگان انجمن های برای حمایت از این زنان وجود دارد اما این نهاد ها تنها پناهگاهی موقت به حساب می آیند. زنان باید به دنبال استقلال مالی باشند. اگر توانایی تحصیل را ندارند مهارت کسب کنند، روی مهارت سرمایه گذاری کنند، خود را توانمند سازند.
در جامعه ما پشتوانه چندانی از زنان صورت نمی گیرد. هیچ چیز در آینده قابل پیش بینی نیست، مهارتی که موجب کسب درآمد شود را بیاموزید حتی اگر به آن فعلا نیازی ندارید.
دختران تا قبل از ازدواج تا جایی که می توانید مهارتهایی مثل چگونگی ارتباط موثر یا کنترل هیجان و مهارت های زندگی را بخوانند و بیاموزند، تا جایی که می توانید دانش خود را به روز کنید. از انجمن هایی که در این زمینه ها فعالیت می کنند استفاده کنید تا اگر در معرض آسیب های روحی و رفتاری قرار گرفتید بدون اتکا به دیگران بتوانید مشکل خود را حل کنید.
سازماندهی زنان و دختران آسیب دیده در جامعه کنونی مهم است. چرا که زنان نیمی از جامعه را در برمی گیرند. زنان مهد پرورش انسانیت و سلامت جامعه را برعهده دارند و نباید نسبت به حق و حقوقشان و البته مشکلاتشان بی اهمیت بود. آسیب به این قشر از جامعه سبب آسیب به تمام جامعه می شود .
زنان و دختران بسیاری در این سرزمین به دلایل مختلف از داشتن آشیانه ای امن و آرامش بی نصیب هستند و رفع این موضوع نیازمند توجه هر چه بیشتر دولت به این حوزه و تغییر نگاه افراد جامعه نسبت به زنان را می طلبد و این یک توصیه نیست یک ضرورت برای سالم ماندن جامعه ای است که باید همه در آن
 زندگی کنیم.