بازدید بازرسان بین المللی از معدن اورانیوم گچین

صبح ساحل ، سیاسی -  جمهوری اسلامی ایران در توافق جدیدی با آژانس بین المللی انرژی اتمی و در جهت افزایش میزان همکاری های دواطلبانه، اجازه بازدید از معدن اورانیوم گچین در غرب بندرعباس را به بازرسان آژانس داد.  بواقع ایران رویکرد ویژه ای را در برنامه صلح آمیز خویش دنبال نی کند. مذاکرات یک روزه میان جمهوری اسلامی ایران  و آژانس بین المللی انرژی اتمی که بدنبال سفر یوکیا آمانو دبیرکل آژانس به تهران برای همکاری بیش‌تر میان دو طرف در راستای حل و فصل مسائل باقی‌مانده بر سر پرونده ساختگی هسته ای برگزار شد، در حالی روز دوشنبه 20 آبا ن (11 نوامبر) با صدور بیانیه مشترک چارچوب همکاری پایان یافت که ایران درراستای اقدامی «داوطلبانه» و برای اینکه «حسن نیت» خود را نشان دهد با مجوز شورای عالی امنیت ملی علاوه بر این که آمادگی خود را برای پاسخ به تمام سئوالات و ابهام های آژانس در یک دوره کوتاه اعلام کرد، بلکه افزون بر آن مجوز بازرسی آژانس از راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و اجازه بازدید بازرسان آژانس از معدن گچین بندرعباس را نیز صادر نمود. مجوز بازدید از این دو مرکز در حالی از جانب جمهوری اسلامی ایران صادر شد که بر اساس تعهدات پادمانی، ایران وظیفه ای در این خصوص نداشته است.

جزئیات بیانیه مشترک ایران و آژانس

آنچه که از مطالعه متن بیانیه مشترک صادره بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر می آید، بر اساس این بیانیه که روز دوشنبه 20 آبان صادر شد، دو طرف توافق کردند که همکاری و گفتگوی‌شان را با هدف اطمینان از ماهیت منحصراً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران از طریق حل همه مسائل باقیمانده‌ای که تاکنون توسط آژانس حل نشده است، تقویت کنند.در همین راستا، توافق شد ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری های بیشتری در زمینه افزایش فعالیت های راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حل موضوعات پیشین و کنونی، داشته باشند. پیش بینی شده است که همکاری های ایران شامل ارائه اطلاعات زمانبندی شده در مورد تأسیسات هسته ای و در راستای اجرای اقدامات شفاف ساز باشد. این اقدامات به صورت گام به گام انجام می گیرد. همچنین آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز پذیرفت که به در نظر گرفتن نگرانی های امنیتی ایران از جمله از طریق دسترسی مدیریت شده و حفاظت از اطلاعات محرمانه، ادامه دهد.ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر تمام اقدامات عملی سند ضمیمه، توافق کردند. ایران تا سه ماه آینده از تاریخ صدور این بیانیه، دسترسی و اطلاعات مربوطه را فراهم خواهد کرد. آژانس بین المللی انرژی اتمی روند پیشرفت و اجرای این اقدامات را به شورای حکام گزارش خواهد کرد.اقدامات عملی هم که باید ظرف سه ماه از سوی ایران انجام گیرد به شرح ذیل است:1) ارائه اطلاعات مربوطه و دسترسی مدیریت شده مورد توافق دوجانبه به معدن «گچین» بندرعباس. 2) ارائه اطلاعات مربوطه و دسترسی مدیریت شده مورد توافق دوجانبه به کارخانه تولید آب سنگین اراک. 3) ارائه اطلاعات در مورد تمام رآکتورهای تحقیقاتی جدید. 4) ارائه اطلاعات مربوط به شناسایی 16 سایت مد نظر جهت ساخت نیروگاه های هسته ای. 5)شفاف سازی در مورد بیانیه ایران در رابطه با تاسیسات غنی سازی جدید. 6) شفاف سازی بیشتر در مورد بیانیه ایران در رابطه با غنی سازی لیزری.

رئوس توافقات مهم ایران و آژانس در تهران

همچنان که ذکر شد «بازدید از معدن گچین» در بندرعباس که در کنار ساغند یزد یکی از دو معدن استخراج سنگ اورانیوم در ایران می باشد و همچنین «صدور مجوز بازدید از راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک» مهمترین مهمترین بخش از توافقات صورت گرفته میان ایران و آژانس آنهم در آستانه دور بعدی مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو می باشد. امضای این بیانیه در حالیست که بر پایه گزارش ها، رآکتور آب سنگین اراک که یکسال به تکمیل آن باقی مانده است، یکی از دلایل به ظاهر مهم در به نتیجه نرسیدن مذاکرات سه روزه میان ایران و 1+5 در ژنو بوده است. غربی ها ادعا می کنند که راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک توانایی آن را دارد که از طریق فرآوری مجدد سوخت مصرفی، پلوتونیوم مورد نیاز برای ساخت سلاح اتمی را تولید کرده و راه ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای را هموار سازد.

اهمیت توافق اخیر ایران و آژانس

آنچه مشخص است این است که توافق صورت گرفته اخیر میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی را از دو جنبه می توان توافقی مهم و با اهمیت هم برای ایران و هم برای سایر طرف های درگیر در مناقشه ساختگی بر سر برنامه هسته ای ایران قلمداد نمود.جنبه نخست آن مربوط به موافقت ایران با بازدید آژانس از راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک که طی روزهای اخیر، بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفته است می باشد. چرا که گفته می شود در جریان مذاکرات سه روزه اخیر بین ایران و گروه 1+5 در ژنو سوئیس برخی طرف ها از جمله فرانسه بدون ارائه هیچگونه سند و مدرکی با برجسته سازی موضوع فعالیت های این راکتور تحقیقاتی، آن را تبدیل به موضوعی اختلافی کرده و سرانجام موجب بلوکه شدن مذاکرات هسته ای ژنو 2 شدند تا اینکه همه چیز به دور بعد گفتگوها که قرار است 29 آبان ماه برگزار شود، موکول شد. راکتور آب سنگین اراک گرچه هنوز مورد بهره برداری کامل قرار نگرفته است، اما بر اساس گزارش های منتشر شده در رسانه ها، فرانسه در مذاکرات اخیر هسته ای، مدعی شد که این راکتور و زباله های آن می تواند استفاده های غیر صلح آمیز و یا حتی تسلیحاتی داشته باشد. این درحالی است که به گفته بی بی سی نیروگاه آب سنگین اراک قابلیت تهدید آفرینی به آن جدیت و قریب الوقوع بودنی را که مقام های فرانسوی بر آن تاکید داشتند، ندارد.بنابراین موافقت ایران با حضور بازرسان آژانس در راکتور آب سنگین اراک و صدور مجوز بازدید از این راکتور تحقیقاتی از این حیث حائز اهمیت می باشد که نه تنها می تواند تمامی ادعاها و بهانه های اخیر را خنثی کند بلکه اثبات مجدد حسن نیت جمهوری اسلامی ایران از طریق انجام اقدامات داوطلبانه و اختیاری بدون اینکه تعهد قانونی و یا وظیفه ای در این باره داشته باشد، در زمینه انجام همکاری های حتی خارج از چارچوب های تعریف شده پادمانی با آژانس بین المللی انرژی اتمی در زمینه حل و فصل نهایی مسائل باقیمانده در مورد پرونده ساختگی بر سر برنامه صلح آمیز اتمی می باشد که این امر در جای خود نشان دهنده آمادگی ایران برای استفاده از انعطاف های لازم درباره پیشبرد بسته شدن پرونده ساختگی هسته ای است که صدور مجوز بازدید از راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و همچنین اجازه بازدید از معدن گچین در بندرعباس که بر اساس تعهدات پادمانی، ایران هیچگونه وظیفه ای در این خصوص نداشته است.بیانیه مشترک ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی دارای یک پیوست شش بندی است که در این پیوست، ایران به رغم این که براساس موافقتنامه پادمان هیچ گونه تعهدی ندارد اما از آنجایی که می خواهد اراده و آمادگی و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران از طریق انجام اقدامات داوطلبانه در راستای پرونده ساختگی هسته ای ایران را نشان دهد، با تأیید شورای عالی امنیت ملی این اجازه را به بازرسان آژانس انرژی اتمی داده است تا از راکتور تحقیقاتی اراک و معدن گچین در بندرعباس که ظاهراً مورد مناقشه ایران و غرب نیز می باشد، بازدید به عمل آورند.