به مردم دروغ نخواهم گفت

صبح ساحل، سیاسی - وزیر خارجه ایران به همان میزان که جلوی دوربین‌ها خوش‌خنده و بشاش است، به‌ همان اندازه در‌ کار و تلاش دیپلماتیک خود و همکارانش جدی است و با حرارت از تیم خود دفاع می‌کند؛ هر چند مدعی است کاری که انجام داده‌، به قدر بضاعتشان بوده است؛ بضاعتی که بر این باور است کم نگذاشته‌اند برای ایران و ایرانیان.به گزارش ایسنا، تابناک با ذکر این مقدمه، گفت‌وگوی خود با محمدجواد ظریف را منتشر کرده که گزیده آن در پی می‌آید: متن تهیه شده در ژنو نه پیشنهاد ایران است، نه غرب. این متن و سند حاصل 300 تا 400 ساعت مذاکره است. البته چارچوب پیشنهاد ایران است. این متن سه بخش دارد؛ اهداف مشترک، قدم نخست، تصویر نهایی. این حرفی که بنده در جلسه نیویورک زدم و پاورپوینتی که در جلسه ژنو ارائه کردم، همین بود. ما در این سند موضع ایران را مطرح نکردیم. گفتم ما برای اینکه به تفاهم برسیم، چنین چیزی ‌نیاز داریم. هیأت دیپلماتیک با این رویکرد به این مذاکرات رفت که نتیجه به دست بیاورد، نه اینکه اعلام موضع کند. ما در گذشته اعلام موضع ‌زیاد می‌کردیم. از روز اول هسته‌ای تا امروز، ما هر جا رسیدیم موضعمان را اعلام کردیم.من در نیویورک در آغاز بحث‌ گفتم نه قطعنامه شورای امنیت را به رسمیت می‌شناسیم و نه ارجاع به شورای امنیت را قانونی می‌دانیم.تند‌ترین مواضع را پس از نخستین قطعنامه شورای امنیت ۱۶۹۶ من بیان کردم که می‌توانید به آن مراجعه کنید. بعد هم در قطعنامه ۱۷۳۷ ‌مواضعمان را بیان کردیم و همه اینها را با استدلال حقوقی گفتیم. هدف ما از مذاکره این نبود که مواضعمان را تکرار کنیم، چرا که تکرار مواضع نیاز به مذاکره ندارد. اعلام مواضع به بیانیه نیازمند است، نه مذاکره. در مذاکرات باید به هدف برسید.در نوشتن سند ‌ژنو بسیار بالا و پایین شد. اگر به متن اولیه و پایانی نگاه کنید، هیچ شباهتی به هم ندارند زیرا متن در چانه‌زنی در مذاکره دو‌جانبه و چند‌جانبه چکش‌کاری می‌شود. اینکه چه در این مذاکرات گذشت را اگر دوباره به امید خدا بیکار شدم، درباره آن ‌می‌نویسم که از کجا آغاز شد و به کجا رسید.‌ من به شما قول می‌دهم ‌حتما در این راه ما خیلی بد عمل نکردیم. آنچه در بضاعت داشتیم روی میز گذاشتیم. در اینجا باید از همکارانم تشکر کنم. چون از این همه ساعت مذاکرات، شاید من ‌۲۵ ساعت گفت‌وگو کرده‌ام و بقیه ‌را همکارانم انجام دادند. آنها هم مردانه پای حقوق مردم ایران ایستاده‌اند.خیال ما اینقدر آسوده بود‌ که خود سند را در اختیار مخاطبان قرار دادیم؛‌ یعنی هیأتی که سند را رسماً در اختیار همه جهان گذاشت ما بودیم. این کار را آمریکایی‌ها و یا هیچ هیأت دیپلماتیک از اعضای گروه ‌1+5 انجام نداد.هنگامی که توافق کرده بودیم متن محرمانه باشد، به تعهد خود عمل کردیم. حتی خود بنده تا پای تهدید به استیضاح از طرف مجلس محترم‌ پیش رفتم؛ بنابراین باید متن در آن هنگام محرمانه می‌ماند. ما می‌خواستیم کار به نتیجه برسد چون بنده دنبال تبلیغات نبودم ولی پس از ‌توافق، ‌سند نهایی منتشر شد و این کار خلاف اخلاق نبود. ترجمه متن سندی را که در اختیار رسانه‌ها قرار دادیم، جانب احتیاط را به ضرر خودمان گرفتیم زیرا نمی‌خواستیم تصور ایجاد شود در ترجمه چیزی را وارد کرده‌ایم که در متن اصلی نیست. این ‌نشان می‌دهد ‌که ما چیزی برای پنهان کردن نداریم.آمریکایی‌ها به دلیل نگرانی‌هایی که از‌ خود آمریکا دارند، به جای اینکه متن را در اختیار عموم بگذارند، متأسفانه برداشت خودشان را در اختیار رسانه‌ها گذاشتند. ما به این کار، «مهندسی خبر» یا «چرخش خبر» می‌گوییم. ‌به گمانم متنی که آمریکایی‌ها ارائه کردند، حتی خود هیأت مذاکره‌کننده آنها در ژنو ندیده بود. این متن را کاخ سفید تهیه کرده و هیچ ارزش و اعتباری ندارد. آنچه اعتبار دارد، برنامه اقدام مشترکی است که ما در ساعت 3:30 به وقت ژنو در سوم آذر‌ ۱۳۹۲ به توافق رسیدیم.این سند گام نخست ‌است و توافق نیست. حتی شاید باور آن برای برخی سخت باشد که ما بر سر انتخاب نام این سند، ساعت‌ها مذاکره کرده‌ایم. ما بیانیه، توافقنامه، یادداشت تفاهم‌ و ... عنوان این سند را نگذاشتیم بلکه آن را برنامه اقدام گذاشتیم و واقعاً این سند فقط همین است. اگر گام‌های اولیه برداشته شود، ‌به سمت یک توافق‌نامه حرکت می‌کنیم. ‌باید بگویم برخی از دوستان این طرح را با بیانیه اشتباه گرفته‌اند. البته من حاضرم از همه جملات این سند به عنوان یک تفاهم ‌دفاع کنم. من به مردم دروغ نخواهم گفت. شاید حرفی را به مصلحت ندانم و نگویم، ولی آنچه ‌می‌گویم، راست و درست ‌خواهم گفت.برنامه غنی‌سازی ایران در این سند هم به عنوان هدف و هم به عنوان بخشی از گام نهایی دیده شده است اما اینکه‌ این برنامه چه شکل‌ ‌یا‌ اشکال گوناگونی می‌تواند داشته باشد، محل بحث و مذاکره است. بعضی‌ها گفته‌اند این طرح، برنامه غنی‌سازی ما را محدود کرده است. ما در این سند تأکید کرده‌ایم‌ که محدودیت در غنی‌سازی، باید‌ متناسب با نیاز ایران باشد. اگر ما آمدیم نیاز را تعریف کردیم و در ‌نهایت توانستیم توافق کنیم که مثلا ایران، تولید سوخت منطقه‌ای کند، شاید نیاز ایران به شکل دیگری از غنی‌سازی تبدیل شود.چند چیز مشخص است. در ‌نهایت ما غنی‌سازی خواهیم داشت. تحریم‌های شورای امنیت (کلا) و تحریم‌های دوجانبه و چندجانبه که در رابطه با موضع هسته‌ای است برداشته می‌شود. البته در تحریم‌های دوجانبه و چندجانبه چون در برخی ‌موارد مربوط به حقوق بشر، تروریسم، صلح خاورمیانه و یا موضوعات دیگر است، برداشته نمی‌شود. ما اصلا با امریکا و ‌1+5 در این موارد گفت‌و‌گو نکردیم‌ که نتیجه این مذاکرات، آن حوزه‌ها را هم فرا بگیرد. خانم شرمن هم فکر می‌کند اطلاعات جدیدی در اختیار دنیا قرار داده است. ایشان گفته برخی از تحریم‌ها ‌می‌ماند. ما اصلا در این موضوعاتی که تحریم ‌می‌ماند، صحبت نکردیم. قرار هم نبود صحبت کنیم. البته شاید آنها آماده بودند وارد این موضوعات شوندبعد از یک دوره‌ای که اقدامات اطمینان‌ساز انجام دادیم، برنامه هسته‌ای ایران، مثل برنامه هسته‌ای کشورهای دیگر می‌شود.اختیاراتی که بنده چه در مذاکرات چند‌جانبه و چه دوجانبه - داشتم، محدود به موضوع هسته‌ای بوده و جز‌ درباره مسأله هسته‌ای هم مذاکره نکردیم.در گام نهایی نیز توافق نامحدود نیست. ما حداکثر برای یک سال‌ شروع به انجام اقداماتی می‌کنیم و در یک محدوده زمانی متناسب با اقداماتی که ما انجام می‌دهیم، تحریم‌ها به پایان می‌رسد. با پایان تحریم‌ها، مثلا ما می‌پذیریم که برنامه غنی‌سازی در یک چارچوب به‌خصوصی یا هر چیز دیگری باشد. این اقدامات در دوران مشخصی خواهد بود. یکی از مهم‌ترین نقاط بحث ما این است که طول این دوران چه میزان باشد. دیدگاه‌های گوناگونی هست که خود این موضوع، محل نزاع خواهد شد، زیرا از پنج سال تا بیست‌ سال گفته‌اند.متأسفانه ما یک‌باره شصت‌ میلیون حقوقدان در کشور پیدا کرده‌ایم. برخی از آقایان نظر نمی‌دهند بلکه به من می‌گویند تو نمی‌فهمی. دوستان بدون اینکه سوابق و ماهیت این سند را بدانند، ‌اظهار‌نظر حقوقی می‌کنند. مثلا آمریکایی‌ها حرف بی‌معنی می‌زنند که حق غنی‌سازی را نمی‌پذیریم. از سوی دیگر دوستان ‌می‌گویند ‌این سند حق غنی‌سازی را به رسمیت نشناخته است. اصلا این ریختن آب به آسیاب آمریکاست.کسی که می‌گوید در «ان پی تی» حق غنی‌سازی شناخته نشده است، آیا خوانده‌ که چه حقی در ان‌پی‌تی شناخته شده است؟ ما داریم درباره آینده ۷۵ میلیون ایرانی صحبت می‌کنیم. حداقل ماده ۴ «ان پی تی» را بخوانید. آیا راجع به پروژه آب شیرین کردن، نیروگاه و ... صحبتی شده است که می‌گویید غنی‌سازی در آن نیست؟ پس چیست که آب به آسیاب آمریکا می‌ریزید؟ مشکل دوستان این است که اولا نمی‌دانند متن چیست و دوم آنکه حتی حاضر نمی‌شوند آن را کامل بخوانند.در این سند حتی در مورد حقوق ایران نگفته است‌ به رسمیت می‌شناسیم. گفته است ایران می‌تواند از همه این حقوق ‌کامل بهره‌برداری کند. آنها در شأنی نیستند که حقوق ما را به رسمیت بشناسند. هیچکس در این شأن نیست. برخی مشکلات‌ از قرائت نادرست سرچشمه می‌گیرد و بعد ادعای حقوقدانی و زبان‌دانی می‌کنند. اشکال ندارد. ما ادعایی نداریم اما من انتظار دارم دوستان دست‌کم بدانند درباره ‌چه سخن می‌گویند.چندین سال است که اقدامات شفاف‌سازی ایران انجام می‌شود و برخی از مواردی که ما در این سند توافق کردیم، پیش‌تر هم اجرا می‌شد ولی اعلام نمی‌شده است. ما هیچ‌گاه میزان اورانیوم ۲۰ درصدمان از سطح ۲۰۰ کیلو بالا نرفته است بلکه هر چه بوده، تبدیل به اکسید و یا رقیق شده است. بنابراین این اقدامات همیشه انجام می‌شده است. ما الان ۴۵۰ اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصد داریم که ۲۰۰ کیلو‌ از آن گاز و بقیه اکسید شده است. البته ما در این سند توافق کردیم که فقط نیمی از این ۲۰۰ کیلو را تبدیل به اکسید و نیمی دیگر را رقیق کنیم. تبدیل به اکسید شدن در همه گزارش‌های آژانس هم وجود دارد. ما بعضی از این توافقاتی را که انجام دادیم، ما‌ه‌ها و حتی سال‌هاست که انجام می‌دادیم.در طول دو تا سه هفته آینده، غربی‌ها بعد از اینکه توانستند ساختار تحریم‌ها را تغییر بدهند تحریم‌ها کاهش خواهد یافت. پس از قدم اول غربی، ما باید مذاکرات نهایی را شروع کنیم و به پیش رویم؛ بنابراین ما در‌ دو هفته تا سه هفته باید شاهد گام‌های اولیه گروه ‌1+5 باشیم.