پیامدهای کرونا بر سلامت روانی جامعه

دهم اکتبر از طرف فدراسیون جهانی بهداشت روان(WFMH) به عنوان روز جهانی بهداشت روان نامگذاری شده است.

به گزارش صبح ساحل، این فدراسیون برای این روز در هر سال، یک شعار خاص را انتخاب می کند. شعار امسال، «سلامت روان در جهانی نابرابر« است.

در ایران  (18لغایت24 مهر) به نام هفته بهداشت روان نام گذاری شده است و عمده ترین هدف در این هفته ارتقاء و افزایش آگاهی و تغییرو اصلاح نگرش مردم نسبت به مسائل بهداشت روان است.

عناوین روزهای هفته سلامت روان

عنوان‌هایی که در سال 1400 برای روزهای هفته سلامت روان انتخاب شده‌اند در ادامه آمده است:

یکشنبه ۱۸ مهر: نقش سیاستگذاران در دسترسی عادلانه به خدمات سلامت روان

دوشنبه ۱۹ مهر: نقش تحریم‌ها بر نابرابری سلامت روان در پاندمی کرونا

سه‌شنبه ۲۰ مهر: رابطه‌ منصفانه‌ ارائه‌دهندگان خدمات سلامت روانی - اجتماعی با خدمت‌گیرندگان

چهارشنبه ۲۱ مهر: تأثیر انگ بر نابرابری خدمات سلامت روان در جامعه

پنجشنبه ۲۲ مهر:  ضرورت توسعه عدالت اقتصادی و اجتماعی در بهبود سلامت روان جامعه

جمعه ۲۳ مهر: سواد سلامت روان و بهره‌مندی از خدمات

شنبه ۲۴ مهر: نقش حاکمیت در توانمندسازی افراد دارای معلولیت (جسمی و ذهنی)

 تاثیرات زندگی در دوران کرونا بر روان جامعه

با گذشت نزدیک به دو سال از شروع پاندمی کرونا در ایران، پیامدهای شیوع غیر منتظره این ویروس به‌تدریج در حال رخ‌نمایی است. در کنار مشکلات اقتصادی، ارتباطات اجتماعی و آموزش از راه دور، حالا مساله جدی‌تری مطرح می‌شود و آن‌ هم سلامت روان است؛ هر چند که از ابتدای شیوع کرونا با آغاز قرنطینه و قرارگرفتن خانواده‌ها و فرزندان آنها برای مدت زمان طولانی در کنار هم کسادشدن کسب و کارها و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها، نگرانی‌ها از فشارهای روانی بالا رفته بود، اما در ادامه راه با طولانی‌شدن این وضعیت، مرگ‌های پی‌درپی، سوگ‌های ناتمام و خانه‌نشینی طولانی و همچنین دوربودن از فضای آموزشی و روابط اجتماعی، صدمه‌های سنگین‌تری به روان افراد وارد شد. حالا در این حلقه جمعیتی بزرگ، به گفته روانپزشکان و روانشناسان، نوجوانان به عنوان گروهی که از مرحله کودکی به جوانی در حال تغییر وضعیت‌اند، آسیب‌های جدی‌تری می‌بینند؛ آسیب‌هایی که در دوران پساکرونا نمود بیشتری پیدا خواهد کرد

بروز نشانه‌های افسردگی در نوجوانان

مهشید رابطیان، فوق‌ تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، درباره مشکلات نوجوانان در دوران کرونا می‌گوید: «توجه داشته باشیم برآیند دوره نوجوانی و تفکیک آن با دوران کودکی، یافتن دوستان همسن و سال و صمیمی‌شدن با آنهاست. ایجاد روابط اجتماعی به نوجوان کمک می‌کند خود را برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده کند اما کرونا باعث شده جامعه نسبتا امن آموزشی که تحت‌ مراقبت اولیای مدرسه قرار دارد به‌صورت مجازی فعالیت داشته باشد. نداشتن حضور فیزیکی در فضای آموزشی به‌ویژه برای دانش‌آموزان برون‌گرا که علاقه زیادی به برقراری روابط و وقت‌گذراندن با دوستان‌شان دارند، باعث بروز زمینه‌های افسردگی در آنها شده است.»

بر اساس اعلام این روانپزشک میزان مراجعه نوجوانان در دوران کرونا به روانپزشکان و متخصصان بالا رفته، بخشی از آنها نیاز به استفاده از داروهای ضد افسردگی دارند. دلیل آن هم دیر مراجعه‌کردن خانواده‌ها برای حل این مشکل است؛ به‌ طوری‌ که پرخاشگری، استرس و اضطراب در فرزندان آنها نهادینه می‌شود و دیگر نمی‌توان تنها با رفتاردرمانی یا روان‌درمانی ساده یا آموزش فرزندپروری به والدین مشکل را برطرف کرد. رابطیان به پناه‌بردن بیشتر نوجوانان به فضای مجازی هم اشاره می‌کند و می‌گوید که استفاده از فضای مجازی در دوران کرونا تبدیل به یک اعتیادشده و شدت این اعتیاد موضوعی جدی است. آسیب‌های این اعتیاد بسیار گسترده و در بعضی مواقع غیر قابل‌جبران است؛ چرا که مانع از رشد روابط بین‌ فردی و شکل‌گیری شخصیت نوجوان می‌شود. آشناشدن نوجوانان با موضوعاتی مثل مصرف مواد مخدر، کنجکاوی‌های جنسیتی و دیدن تصاویر غیر واقعی که اغلب منجر به ایجاد خشم و عصبانیت بیشتر آنها می‌شود، تنها نمونه‌های ساده‌ای از تأثیرات این فضا بر آنهاست.

۲۹.۷ درصد ایرانی‌ها، درگیر اختلالات روانی کرونا شده‌اند

دبیر کمیته تخصصی سلامت روان کووید ۱۹، گفت: نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که ۲۹.۷ درصد از جمعیت کشور، درگیر اختلالات روانی ناشی از کرونا شده‌اند.

 احمد نوربالا»، دبیر کمیته تخصصی سلامت روان کووید ۱۹، گفت: در پژوهشی که دی ماه سال ۹۹ در کشور انجام شد، ۱۴.۹ درصد افراد مورد مطالعه درگیر کرونا شده بودند. وی با اعلام اینکه این پژوهش بر روی ۲۵ هزار نفر از جمعیت کشور انجام شده است، افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان اختلالات روان در دوران کرونا به شدت افزایش یافته است و این در حالی است که هنوز درگیر پیک پنجم نشده بودیم.

نوربالا ادامه داد: از جمع ۱۴.۹ درصد جمعیت مورد مطالعه که دچار کرونا شده بودند، ۳۹.۶ درصد مشکلات روانشناختی داشتند. وی افزود: در این پژوهش مشخص شد که ۴ درصد افراد یکی از عزیزان خود را از دست داده بودند که میزان مشکلات روانشناختی در این ۴ درصد، ۴۰.۸ درصد بود.

نوربالا گفت: این یافته‌ها نشان می‌دهد که کووید ۱۹ اختلالات روانی را تشدید کرده است و آنهایی که درگیر کرونا شده‌اند و یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند، بیشتر دچار اختلالات روانی شده‌اند.

 عوامل عمده ایجاد استرس و اضطراب در جامعه ایران

»تقی ابوطالبی احمدی»، دکترای تخصصی روان‌شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان درمورد عوامل ایجاد استرس در می‌گوید: این عوامل به‌طور کلی در میان انسان‌ها و در کل جهان وجود دارد و نه فقط ایران. فقر چه ازنوع اقتصادی و چه از نوع فرهنگی ناشی از محرومیت است. به این معنا که انسان وقتی پرخاشگر می‌شود نوعی از محرومیت را تجربه کرده‌است. برای مثال ممکن است دانشجویی انتظار کسب نمره 20 را داشته‌باشد اما وقتی مثلا استاد به او نمره 8 می‌دهد، دمغ و ناراحت می‌شود و این طبیعی است چون شما انتظار نمره 20 داشتید. وقتی هم کارگری انتظار حقوق 5 میلیون‌تومانی داشته‌باشد اما به او 2 میلیون‌تومان حقوق می‌دهند هم همین اتفاق می‌افتد. این انتظارات و توقعات در نهایت انسان را ناکام می‌کند و انسان در برابر ناکامی واکنش‌هایی مانند پرخاشگری کلامی یا فیزیکی از خود نشان می‌دهد. در این شرایط او با یک بن‌بست مواجه شده و دچار نوعی بی‌قراری می‌شود. اضطراب، استرس و افسردگی نتایج مواجهه با این بن‌بست است. این موضوع مختص ایران نیست و در همه کشورها انسان‌ها در برابر ناکامی و محرومیت عکس‌العمل مشابهی از خودبروز می‌دهند. مسائل اقتصادی می‌تواند یکی از عوامل ایجاد افسردگی در جامعه و تنش‌های درونی باشد. این موضوع در درازمدت می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود.

منابع: ایسنا، همشهری، مهر، صبح ساحل