بیماریهای همهگیر یکی پس از دیگری از راه میرسند. هنوز از شیوع سویه جدید کرونا در جهان دلنگران بودیم که بیماری جدیدی از راه رسید. «پشه آئدس» که این روزها کابوس مردم هرمزگان شدهاست، به خودی خود بیماریزا نیست. این پشه ناقل ویروسهای خطرناکی است که با گزش یک فرد، ممکن است او را بیمار کند. بیماریهایی نظیر تب دنگی و زیکا از جمله این بیماریها است. شیوع تب دنگی در شرایط درگیری استان هرمزگان با ویروس کرونا میتواند بحران جدیدی را رقم بزند. از آنجا که برخی علائم تب دنگی مثل تب و سردرد شبیه به بیماری کووید-19 است ممکن است این دو بیماری با یکدیگر اشتباه گرفتهشود. از سوی دیگر استان هرمزگان و به خصوص بندرعباس دارای ویژگیهایی است که شهرهای این استان را برای گسترش و همهگیری این بیماری مستعد میکند. ویژگیهایی که باید برای مسئولان کشور به منزله زنگ خطری جدی برای مقابله به موقع با این پشه خطرناک باشند.
تب استخوانشکن
«ببر آسیایی» یا همان پشه آئدس دارای دو بال فعال و یک جفت بال تحلیلرفته به نام «هالتر»، خرطوم بلند با قطعات دهانی گزنده، مکنده در جلوی سر، فلسهای کوتاه و متراکم روی سینه، پا و رگ بالها، رگبندی مشخص بال و بندبند بودن روی شکم، پوشیده بودن سینه از فلسهای قهوهای تیره یا متمایل به سفید است. راه تولید مثل این پشه، تخمگذاری در آبهای راکد است و قادر خواهد بود در کوچکترین آبهای سطحی مانند آب گلدان، پشت کولرها و چالهها ، تخمریزی کند. تب دنگی که از آن به عنوان «تب استخوانشکن» نیز یاد میشود، یکی از بیمارییهایی است که از طریق آئدس منتقل میشود. درد شدید حاصل از این بیماری به گونهای است که فرد تصور می کند، استخوانهایش در حال شکستن هستند و از همین رو نیز به تب استخوان شکن معروف شده است. علام بیماری تب دنگی سردرد شدید، تب، استخوان درد، کمردرد و درد مفاصل است که در کودکان با علائم گوارشی مانند اسهال خود را نشان میدهد. تنها راه موثر مبارزه با این بیماری مقابله با پشه ناقل آن است. لذا بهسازی محیط زیست از طریق جمعآوری زبالهها و مکانهایی که ممکن است آب باران و آبهای سطحی در آنها ذخیره شود از اقدامات ضروری برای مقابله با این پشه است. به طور مثال لاستیکهای فرسوده اتومبیل که آب باران در آنها جمع میشود محل مناسبی برای رشد ر تکثیر پشه است. استفاده از اسپریها و ترکیبات دورکننده حشرات هم میتواند در حفظ سلامت افراد موثر باشد.
آئدس در هرمزگان
اواخر سال 98 و در بحبوبه شیوع کرونا که در آن زمان برای همه ناشناخته بود، خبرها و هشدارهایی در مورد مشاهده پشه آئدس در برخی از مناطق غربی هرمزگان از جمله بندرلنگه اعلام شد. این اخبار اما در هیاهوی وحشت و مرگ و میرهای ناشی از کووید-19، چندان دیده نشد تا اینکه در سال 99 هم این پشه در کشورهای همسایه از جمله پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس مشاهده شد. چند روز پیش هم با دیدهشدن این پشه در بندرعباس مسئله آئدس در استان دوباره مطرح شد. از سه روز قبل عملیات گسترده سمپاشی و مهپاشی برای ضدعفونی و کشتن این حشره خطرناک در چند محله بندرعباس که پشه در آن دیده شده، آغاز شد و دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از مردم خواستهاست تا مراقب باشند. «فاطمه نوروزیان»، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان درباره محل کشف این پشهها در هرمزگان میگوید: «همکاران بهداشت محیط ما این چهار پشه را از لاستیکهای درون یک آپاراتی زندهگیری کردهاند و به احتمال قوی این پشه در آب محبوس شده در میان تایرها رشد کردهاست». او درباره سمپاشی از محلات مختلف بندرعباس گفت: «سمپاشی با حق تقدم مناطق پرخطر انجام میگیرد و میبایست مردم برای مقابله با پشهها، دستورالعملها و رسانههای آموزشی معتبر را دنبال کنند». نوروزیان استفاده از توری درب و پنجره، چاهبست برای توالت فرنگی و سنتی، خالی و خشک کردن ظروف آب و استفاده از دور کنندهها را از اقدامات ضروری برای مقابله با گزش این حشرات دانست.
زنگ خطر
بیماریهای منتقله از طریق پشه آئدس سالانه باعث مرگ بیش از یک میلیون نفر در جهان میشوند و بیش از 700 میلیون نفر را آلوده میکنند. یعنی از هر 10 نفر در جهان، یک نفر مبتلا به این بیماریهاست. افزایش بیسابقه اپیدمیهای دنگی در سراسر جهان در دهههای اخیر، سازمان جهانی بهداشت را در آغاز سال 2019 بر آن داشت تا این ویروس را در فهرست 10 تهدید برتر سلامت عمومی جهان قرار دهد. پشه آئدس یکی از چالشهای جدی کشورهایی مثل ونزوئلا، هندوستان، پاکستان و پرو هم
بودهاست. به طوری که پاکستان در سال 2019 حدود 45 هزار مورد مبتلا به این بیماری را ثبت کرد. در پاکستان برای مقابله با این پشه علاه بر توزیع آگهی، پوستر و بروشورهای آموزشی در مورد پشه آئدس، تجهیزات مقابله با این پشه مانند مواد دافع حشرات و پشهبند را در کمپهای سیار در اختیار مردم قرار میدهند. احتمالا طولانی شدن فصل بارانهای موسمی پاکستان در افزایش موارد ابتلا به بیماریهای منتقله از طریق پشه آئدس موثر بودهاست. چرا که با جمعشدن آبهای سطحی محیط مناسبی برای رشد لاروهای پشه آئدس فراهم میشود. بندرعباس هم از جهات زیادی در معرض خطر بالای شیوع بیماریهای منتقله از طریق آئدس قرار دارد. علاوه بر اینکه آبهای راکد در جای جای شهر بندرعباس به چشم میخورد، با نزدیک شدن به فصل بارندگی و هشدار هواشناسی هرمزگان برای بارندگی در روزهای آینده ممکن است با جمعشدن آبهای سطحی و راکد شرایط مناسبی برای رشد پشه آئدس فراهم شود. از طرف دیگر انباشت زبالهها در شهر بندرعباس و وجود اسکلهها و گمرکها در اطراف شهر بندرعباس موارد دیگری از زنگ خطر برای گسترش این بیماریها در استان هرمزگان است. حال آن که با اقدامات کنترلی دانشگاه علوم پزشکی درباره سمپاشی خیابانها و محلات در معرض خطر، امیدوار هستیم که این پشه هرچه سریعتر در هرمزگان از بین برود تا شاهد موجی از مبتلایان بیماریهای ویروسی در استان نباشیم.
روزنامه صبح ساحل