تکرار یک کنش مردمی

تابستان و زمستان ندارد، سورو در همه‌ی ایام شلوغ است. ترافیک خودروها و موتورها. یک سال پیش در همین ایام بود که یکی از ساکنان محله، به خودرویی برخورد که حرکات نمایشی انجام می‌داد، سپس سرش به سنگ اصابت کرد و جانش را از دست داد. این اتفاق موجی از اعتراضات را نسبت به عبور و مرور وسایل نقلیه در ساحل ایجاد کرد. پس‌ازآن اهالی سورو در اقدامی خودجوش ورودی‌های ساحل را بستند اما دائمی نبود. اغلب زنان سورو می‌گویند تردد خودرو و موتورها محله را ناامن و عبور و مرور را برایشان سخت کرده است. آ‌ن‌ها تا پاسی از شب صدای بوق ماشین‌ها، موزیک بلند، تیکاف و سایر آلودگی‌های صوتی را تحمل می‌‎کنند. «کربلایی آمنه»، یکی از همین اهالی است که در محله سورو به دنیا آمده. او به‌رسم عادت هرروز روی یکی از سکوها در نزدیکی ورودی اصلی ساحل به همراه همسرش نشسته بود. نزدیکشان می‌شوم بعد از خوش‌وبش ابتدایی به دغدغه مشترکی می‌رسیم، «ساحل جای ماشین و موتور نیست». سری تکان می‌دهد. می‌گوید داغ دلمان را تازه کردی و ادامه می‌دهد: «به خدا آسایش نداریم. اگر بخوایم نوه‌مون رو تا لب آب ببریم، هزار بار جون به لب میشیم. از بس موتور و ماشین رد میشه». نگاه‌اش سمت خودروها و موتورهایی است که در هم قفل‌شده‌اند. یادآوری روزهایی را می‌کنم که ورودی ساحل را بسته بودند. چهره‌اش در هم می‌شود. کربلایی آمنه می‌گوید کفش آهنی به پا کردم و برای بستن ساحل به همه ارگان‌ها سر زدم. «برای همه نامه نوشتیم. نه شهردار، نه فرماندار، نه استاندار تکلیف اینجا رو روشن نمی‌کنن. اگر بچه‌های ما ساحل رو ببندن، هزار جور آدم میاد تهدیدشون میکنه. میگن شما چه کاره‌ای که ساحل رو می‌بندی؟ حتی پیش اومده درگیر شدن و کتک خوردن. ما اعتراضمون رو کجا ببریم». از او می‌خواهم درباره‌ی گذشته‌ها بگوید: «سورو بهترین ساحل بندرعباس بود. اون موقع‌ها پر از صدف و حلزون بود. چقدر ستاره دریایی میدیدی. دسته‌ دسته‌ پرنده‌های مهاجر می‌اومدن. حتی قبل‌ترها دریا، میگو بالا می‌آورد، ما با پلاستیک جمع می‌کردیم. الآن هیچی نمونده. همه‌چیز از بین رفته. خواهش می‌کنم از مسئولان جلوی ورود خودروها و موتورها رو بگیرن. این ساحل از بین رفته. حیف نیست». احساس کردم بغض‌کرده شاید هم خشم‌‍اش را فروخورد، هرچه بود به همسرش نگاه کرد و گفت: «کجای دنیا رو دیدی ماشین تو ساحل جولون بده. این بچه‌ها باید با خیالت راحت اینجا بادبادک هوا کنن. توپ بازی کنن. شن‌بازی کنن. نه اینکه مادرها مدام استرس داشته باشن ماشین یا موتوری نیاد بچه رو زیر کنه. یک نفر کشته شد بس نبود»؟

   

این شکایت مردمی بهانه‌ای شد که بار دیگر موضوع ساماندهی ساحل سورو را از دستگاه‌های ذی‌ربط پیگیری کنم. در اولین قدم به سراغ امام‌جمعه اهل سنت محله سورو «شیخ محمد صدیق فهیمی»، رفتم. شیخ صدیق فهیمی نیز تائید می‌کند که آرامش و آسایش نه‌فقط از مردم محله سورو بلکه از تمام مردمی که از این ساحل استفاده می‌کنند سلب شده است. «من از طرف اهالی سورو خواهان این هستم که اقدام عاجلی برای این موضوع صورت بگیرد. دو پارکینگ برای استقرار خودروها در نظر گرفته‌ایم. شهرداری می‌تواند از این طریق برای خود درآمدزایی و اشتغالی هم برای جوانان محله سورو ایجاد کند». امام‌جمعه اهل سنت سورو می‌گوید که چندین پرنده مهاجر اخیراً زیر چرخ خودروها تلف‌شده‌اند. «از همه‌ی موجودات زنده سلب آسایش شده است. این دغدغه همگانی است حتی برای کسانی که به‌عنوان گردشگر می‌آیند. آن‌ها ابراز تأسف می‌کنند. می‌گویند یعنی مسئولی نیست برای این ساحل کاری انجام دهد و آن را از این وضعیت نجات دهد». او معتقد است که باید به تنها ساحل بکر بندرعباس توجه ویژه‌ای شود و این موضوع نباید فقط برای ایام نوروز باشد. «اگر الان نیروی انتظامی به ما اجازه دهد و امنیت ما را تأمین کند که مشکلی برای مردم ایجاد نشود؛ فردی شاکی نشود به کلانتری که جلوی ما را گرفته‌اند، ما به‌عنوان همیار پلیس پای‌کار هستیم. اهالی سورو خودجوش ورود می‌کنند. خواسته ما این است که برای همیشه ساحل بسته شود». شیخ صدیق یکی از راه‌حل‌های اصلی را فرهنگ‌سازی می‌داند، اینکه مردم خودشان تصمیم بگیرند و به این آگاهی برسند که با خودرو به ساحل ورود نکنند. امام‌جمعه اهل سنت سورو درباره‌ی ساماندهی قایق‌های گردشگری نیز می‌گوید: «در ارتباط با قایق‌ها اگر دریابانی مجوز دهد اسکله‌های سیار سه متری را با هماهنگی صیادها تعبیه کرده‌ایم که می‌تواند جذاب و ایمن باشد. ایام نوروز که گردشگران می‌آیند برای تفریح روی دریا باید از شناوری استفاده کنند که ضریب امنیتشان بالا است».

  

«احمد کناری نژاد»، رئیس کمیسیون خدمات شهری، محیط‌زیست و بهداشت شورای شهر بندرعباس می‌گوید در رابطه با ساحل سورو بحث امنیت آن منطقه مطرح است و تنها شهرداری تصمیم‌گیرنده نیست. «نیروی انتظامی، راهنمایی رانندگی و شورای تأمین باید پای‌کار بیایند. ما هم پای‌کار هستیم. یکی دو بار شهرداری منطقه چهار اقدام به بستن ساحل کرده اما نیاز است دستگاه‌های انتظامی و راهنمایی رانندگی هم کمک دهند تا این مهم رقم بخورد». کناری نژاد از برگزاری جلسه هم‌اندیشی تا ده روز آینده بین شورا، شهرداری و سایر دستگاه‌های مرتبط خبر داد. «جلسه‌ای در این خصوص با شهردار منطقه چهار و با حضور راهنمایی رانندگی در محله سورو داشتیم اما به دلیل منابع مالی شهرداری که باید نیرو بگیرد، مشکلات و ناهماهنگی‌هایی به وجود آمد که دوباره متأسفانه ساحل باز شد. اینکه چه ارگانی مکلف شود این کار را انجام دهد و چه ساعت‌هایی ساحل بسته شود ناهماهنگی‌هایی وجود دارد که تا ده روز آینده تلاش می‌کنیم به جمع‌بندی برسیم. با توجه به اینکه جان مردم و محیط‌زیست درخطر است باید راه‌حلی مطرح شود که ساحل برای همیشه بسته شود». عضو شورای شهر بندرعباس بر این باور است که در چندین برهه زمانی تصمیمات مقطعی گرفته شد اما باید تعیین تکلیف شود که مشارکت مردم سورو را نیز می‌طلبد. «از دید شورا این اتفاق مشکلی ندارد و پیگیر این هستیم که ساحل بسته شود. در

جلسه‌ی آینده نظرات کارشناسی گرفته می‌شود و امیدواریم این اتفاق رقم بخورد».

  

  

  

شهرداری به‌عنوان متولی اصلی ساماندهی ساحل سورو از عدم همکاری اهالی برای بستن ساحل می‌گوید. به گفته‌ی «علی پاسلار زاده»، شهردار منطقه چهار در چند مرحله اقدام به بستن ساحل شده، پلیس‌راهور را هم پای‌کار آمده، اما متأسفانه اقداماتی صورت گرفته که منجر به نتیجه نشده است. «ما پیگیر بسته شدن ساحل هستیم اما باید دستگاه‌های انتظامی و دریابانی هم پای‌کار باشند. راه را که می‌بندیم صیادان راه را باز می‌کنند که قایق‌هایشان را ببرند متأسفانه این معضل راداریم. {سال گذشته} با فرماندار در مسجد جامع جلسه‌ای گرفته شد که اهالی به‌عنوان همیار پلیس مشارکت داشته باشند و راه را ببندیم». او عدم همکاری اهالی و درگیری‌های به وجود آمده بین اهالی و نیروهای شهرداری برای تردد قایق‌ها را معضل جدی عدم تحقق این مهم می‌داند. «در ظاهر همه موافق هستند. اگر مردم بخواهند ما هیچ مشکلی با این قضیه نداریم و استقبال می‌کنیم. صیادان می‌گویند موافق هستیم اما به اجرا که می‌رسد همه یک داستانی دارند. شهرداری نمی‌تواند راه را ببندد. ما می‌توانیم زنجیر وصل کنیم و کلید را دست اهالی بدهیم، این کار را چندین بار انجام داده‌ایم». پاسلار زاده از تهیه لباس فرم یکدست برای محلی‌ها خبر داد. «اگر مردم موافق هستند چرا نیوجرسی که داده‌ایم را با لودر بلند می‌کنند؟ چرا زنجیر را پاره می‌کنند؟ شهرداری که نیرویی ندارد آنجا بگذارد. صیادان و قایق دارها مگر نمی‌گویند ما موافق هستیم بیایند ما زنجیر می‌اندازیم کلید را دست خودشان می‌دهیم».

  

پلیس‌راهنمایی و رانندگی یکی از ارگان‌هایی است که در ماجرای ساحل سورو از آن نام‌برده می‌شود اما به گفته‌ی «سرهنگ نقی حیدری»، فرمانده راهنمایی و رانندگی شهرستان بندرعباس مسیر تردد خودروها در ساحل سورو «راه» محسوب نمی‌شود، بنابراین در حیطه کاری آن‌ها نیست. «در آیین‌نامه راه عبارت است از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه‌ی معابری که برای عبور و مرور اختصاص داده می‌شوند. ساحل سورو برای عبور و مرور نیست، بخشی از دریا محسوب می‌شود که با جزر و مد دریا عقب‌نشینی می‌کند یا جلو می‌آید؛ یعنی اگر تصادفی در این منطقه اتفاق بیفتد به‌عنوان کارشناس هیچ استناد قانونی برای اینکه تعیین کنیم چه کسی مقصر است وجود ندارد. ازنظر ما ساحل سورو، راه محسوب نمی‌شود. پس ورود هرگونه وسیله نقلیه از موتور، خودرو و دوچرخه به آن مکان ممنوع است. خانواده مردم برای استراحت به ساحل می‌روند و ماشین‌ها آنجا تیکاف می‌زنند. این موضوع به معضل تبدیل‌شده و روزبه‌روز هم خطرناک‌تر می‌شود». سرهنگ حیدری می‌گوید شهرداری باید کوچه‌های منتهی به ساحل را مسدود کند تا تنها عابر بتواند به ساحل تردد کند. «اگر گفته می‌شود آن محل راه است، شهرداری باید زیرساخت‌هایش را درست کند. آسفالت شود، حریم راه مشخص کند. علائم رانندگی نصب کند. برای ما تعیین کند که راه هست یا نیست. آنجا جاده نیست، بنابراین جز وظایف قانونی پلیس‌راه محسوب نمی‌شود که برخورد کند. بارها گفته‌ایم و نوشته‌ایم یا از محلی‌ها استفاده کرده‌ایم که آنجا را ببندیم اما موقت بوده است». سرهنگ حیدری نیز تأکید می‎کند که نیروی انتظامی بندرعباس یکی از تصمیم‌گیرندگان در این زمینه است. «نیروی انتظامی دلایل خودشان رادارند و می‌گویند اگر ساحل بسته شود فضا برای قاچاقچیان امن می‌شود که بنده در این زمینه نمی‌توانم نظری بدهم. تنها ازنظر ترافیکی می‌توانم بگویم ورود هرگونه وسیله نقلیه {نه‌فقط خودرو} به ساحل سورو ممنوع است».

  

بندرعباس روزبه‌روز بی‌هویت‌تر می‌شود؛ این نظر رسمی کارشناسان شهرسازی است. ساماندهی و حفظ ساحل سورو گام تأثیرگذاری در حفظ هویت و اصالت شهر بندرعباس است. علی‌رغم تلاش‌های فراوان برای کسب نظر و موضع رسمی نیروی انتظامی بندرعباس، موفق به مصاحبه با هیچ‌کدام از کارشناسان این ارگان نشدیم. به گفته فرمانده راهنمایی و رانندگی بندرعباس دغدغه نیروی انتظامی ناامن‌سازی فضا برای قاچاقچیان بوده است. نهاد انتظامی برای حفاظت از امنیت و آرامش مردم در محلات و مکان‌های عمومی همواره گروه‌های گشت زنی دارد که این موضوع به‌خودی‌خود می‌تواند فضا را برای سودجویان ناامن کند. از طرفی از دیدِ افکار عمومی، ممنوعیت ورود خودرو سبب خلوت شدن آن منطقه می‌شود که به نظر می‌رسد فضا برای شناسایی متخلفان راحت‌‌تر می‌شود. اگر چنین نیست و نیروی انتظامی بندرعباس دیدگاه و دلایل دیگری دارد، روزنامه صبح ساحل این آمادگی را دارد که در این زمینه گفت‌وگو کند.