نان بُری از قاچاقچیان

«نان گران نخواهدشد» کلیدواژه‌ای که این روزها دائما از سوی مسئولان کشوری و استانی تکرار می‌شود. با این حال اما نگرانی‌ها درمورد افزایش قیمت این ماده غذایی با گذشت چندین روز از زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی نان و آرد ادامه دارد و به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مردم تبدیل شده‌است. در تاکسی، در سوپرمارکت‌ها، صف نانوایی و هرجای دیگر بحث بر سر قیمت نان است. نانی که خبر گرانی ده برابری آن چنان شوکی به جامعه وارد کرد که گرانی اقلام دیگر به حاشیه رفت. اقلامی مثل ماکارونی که با افزایش قیمتی دو الی سه برابری شرایط را برای احتکار این اقلام و سودجویی برخی افراد فراهم آوردند. در این گزارش قصد داریم از سویی نگاهی به واکنش‌های مسئولان در مورد گرانی نان در چند روز اخیر بیندازیم و از سوی دیگر نظر مردم را در این باره جویا شویم. 

   

نان برکت سفره خانواده های ایرانی است؛ آن قدر مهم است که بسیاری حتی حاضرند برای گرفتن نان تازه صبح زود یا آخر شب ساعت‌ها در صف بایستند. در روزهای تعطیلات عید فطر بود که خبر گرانی اعلام شد.  12 اردیبهشت‌ماه بود که رئیس انجمن آردسازان ایران با بیان اینکه «وزارت کشاورزی قیمت گندم مربوط به صنعت را تقریبا پنج برابر کرده است» گفت: «پیش‌بینی من این است که قیمت هر کیلو ماکارونی به ۳۲ تا ۳۶ هزار تومان برسد». همین گفته کافی بود که اخبار مختلف درخصوص گرانی نان و ماکارونی تمام فضای مجازی را فرابگیرد و اظهارنظرهای مختلف را درپی داشته‌باشد. دولت هم در روزهای اول هیچ واکنشی نسبت به این موضوع نشان نداد و مصادف شدن این اتفاق با تعطیلات عید فطرباعث شد تا شکاف اطلاع رسانی در این زمینه به وضوح احساس شود. دو روز بعد هم ابلاغیه اتحادیه صنف نان‌های حجیم و نیمه حجیم تهران در خبرگزاری‌ها منتشر شد که براساس آن هر قرص نان باگت معمولی ۱۰ هزار تومان، نان باگت فرانسوی ۱۵ هزار تومان و نان همبرگری ۷ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت گذاری شده بود. سرانجام بعد از گذشت چند روز که تبعات اقتصادی و اجتماعی چنین تصمیمی با واکنش‌های مردم مواجه شد، اظهارنظرهای متناقض مسئولین را در پی داشت. رئیس اتحادیه نان فانتزی که پیش از این گفته‌بود قیمت آرد واحدهای نان فانتزی یکباره در هر کیسه نزدیک به ۱۰ برابر افزایش یافته است، این افزایش را در توضیح دلیل قیمت ۱۰هزار تومانی نان باگت ارائه کرده و اظهار کرد که نرخنامه‌ای که در فضای مجازی دست به دست می شود، واقعی نیست. پس از این اتفاقات بود که زمزمه‌هایی مبنی بر صدور کارت یارانه نان در فضای مجازی منتشر شد که بر این نگرانی‌ها افزود. 

   

پس از اعلام تصمیم دولت درخصوص آزاد‌سازی قیمت آرد و شایعات فضای مجازی، «علی بهادری جهرمی»، سخنگوی دولت به شبكه خبر رفت تا توضیحاتی را در این خصوص ارائه دهد. سخنگوی دولت تاكید كرد كه به هیچ‌وجه قیمت نان برای مردم تا پایان سال تغییر نمی‌كند و رییس‌جمهور اجازه گران شدن نان را نمی‌دهد. به نظر می‌رسد دولت سیزدهم با هدف اصلاحات اقتصادی درنظر دارد طرح آزادسازی قیمت‌ها و پرداخت مستقیم یارانه نان به مردم را کلید بزند. طرحی که به گفته مسئولان دولت، حذف سود برای دلالان این حوزه را به دنبال دارد. در همین راستا مخبر، معاون اول رئیس جمهور هم گرانی یارانه نان و دارو را تکذیب کرد و گفت: «برای نان سنتی یارانه ای در نظر گرفته شده که طبق مصوبه مجلس باید به صورت کالابرگ الکترونیکی پرداخت شود. برای کالاهای اساسی دیگر نیز مبلغی ماهانه در نظر گرفته شده تا افزایش قیمت‌ها جبران شود. اقشار با درآمد بالاتر بخشی از هزینه تامین این کالاها را پرداخت می کنند اما اقشار نیازمند و کم درآمد جامعه به طور کامل از این کمک هزینه ها بهره می برند و پولی که به آن ها تعلق می گیرد، آرامش آن ها را تامین می کند». به گفته مخبر این کمک هزینه‌ها قبل از آزادسازی قیمت‌ها به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد. وزارت کشور هم‌چنین در اطلاعیه‌ای اعلام کرد صدور کارت یارانه نان، شایعه‌پراکنی رسانه های معاند و از اساس کذب است.

    

زمزمه‌های افزایش قیمت نان از اواخر سال گذشته آغاز شد اما تایید نشد. تا اینکه کمی بعد در تعطیلات نوروز و در فروردین‌ماه سال 1401 مصوبه افزایش قیمت‌ها ابتدا در استان هرمزگان و سپس در زنجان اعلام شد.  12فرودین‌ماه نرخ جدید نان در بندرعباس اعلام شد که براساس آن قیمت نان تا 30 درصد افزایش یافته بود. افزایش دوباره قیمت نان در کشور آن هم در شرایطی که مردم استان‌هایی همچون هرمزگان یک‌بار با این افزایش قیمت مواجه شده‌بودند باعث شد تا مسئولان استانی هم به این موضوع واکنش نشان دهند. «علی فیروزی»، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری هرمزگان در نشست خبری خود چندین بار تاکید کرد که «نان گران نخواهدشد و با همان قیمت قبل به دست مردم خواهدرسید». این اظهارنظر بارها توسط مسئولان کشوری نیز تکرار شده‌بود و موضوع جدیدی نبود. با این حال گزارشات میدانی در شهر بندرعباس حاکی از این است که پخت نان فانتزی در بسیاری از نانوایی‌ها به بهانه اینکه منتظر اعلام قیمت‌های جدید هستند متوقف شده‌است. یکی از این نانواها به «صبح ساحل» می‌گوید: «منتظر هستیم که ابلاغیه جدید درخصوص چگونگی توزیع نان و یارانه نان باوجود حذف ارز 4200 تومانی و افزایش قیمت آرد مشخص شود». در برخی سوپرمارکت‌ها هم نان فانتزی با قیمت 5 هزارتومان و 10 هزارتومان به فروش می‌رسد و ابدا خبری از نرخ‌های قبلی نیست. ناگفته نماند که نان‌های سنتی اما فعلا با نرخ قبل هم‌چنان درحال توزیع است. یکی از شهروندان در این باره می‌گوید: «با اینکه مسئولان دائما اعلام می‌کنند که قیمت نان افزایشی نداشته است اما همین دیروز قیمت نان فانتزی را از سوپرمارکت پرسیدم و شوکه شدم که به قیمت 10 هزارتومان به فروش می‌رسد». با این حال به گفته «خلیل قاسمی»، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان مردم می‌توانند این افزایش قیمت‌ها را به سازمان صمت اطلاع دهند تا در قالب گشت مشترک تعزیرات، سازمان صمت و ستاد تنظیم بازار به این موضوع رسیدگی کنند. در نهایت آن‌طور که «مهدی دسینه»، مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان هرمزگا ن می‌گوید «دو میلیون تن گندم سالانه یا به صورت ضایعات یا بصورت قاچاق در کشور وجود دارد که برای کشور زیبنده و جالب نیست و یک دلیل اساسی برای اجرایی کردن طرح حذف ارز ترجیحی آرد می‌باشد». با اینکه مسئولان استان هرمزگان به مردم این اطمینان را دادند که یارانه آرد حذف نخواهد شد و تنها از ابتدای زنجیره به انتهای آن منتقل می‌شود. بنابراین قیمت نان افزایش نخواهد یافت اما باید دید در روزهای آینده اجرای این طرح چه پیامدهای اقتصادی برای مردم خواهدداشت.