ایران یکی از
کشورهای صادرکننده نفت است، بنابراین قیمت نفت نقش قابل توجهی در بودجه دولت به عنوان منبع اصلی درآمد ارزی آن دارد. از سویی دیگر، وابستگی شدید نرخ ارز به درامد حاصل از نفت باعث رشد سریع قیمتها در ایران می شود و متاسفانه شوک حاصل از نوسانات قیمت نفت بر اقتصاد ایران، روز به روز در حال افزایش است و به همین علت، مردم با قیمت نفت به عنوان یک شاخص اقتصادی بسیار مهم آشنا هستند، زیرا رابطه بین قیمت نفت و زندگی روزمره مردم به دنبال تغییرات در قیمت محصولات نفتی مانند بنزین یا گاز برای آنها کاملا مشهود است. در دهه ۱۳۹۰، میانگین سهم نفت در تولید ناخالص داخلی ایران ۱۲.۶ درصد بوده و با شروع تحریمهای ظالمانه از سال ۱۳۹۷ سهم نفت کم شد تا اینکه در بهار 1400 به 5.8 درصد رسید. متاسفانه در سالهای اخیر علاوه بر این که سهم نفت در تولید ناخالص داخلی ایران کاهش پیدا کرده است؛ اندازه اقتصاد ایران نیز کوچک شده است و همین دو عامل برای اینکه دولت را در تامین بودجه سالیانه خود دچار مشکل کند؛ کافی است. حال با این شرایط سختی که بر اقتصاد کشور حاکم است؛ به تازگی خبری درباره تصمیم اوپکپلاس برای کاهش ۱.۶ میلیون بشکهای تولید نفت منتشر شده است و چون بازار نفت ایران بیشتر محدود به چین بوده و بخش کوچکی نیز به هند و کره اختصاص دارد؛ شوک احتمالی کاهش
صادرات نفت ایران را باید بر روی همین چند کشور بررسی کرد چراکه کشورهای دیگر چندان روی خوشی به ایران نشان نمیدهند و باید بپذیریم که باتوجه به تحریم و حجم تولید، ایران چندان در بازار نفت تاثیرگذار نیست و کشورهایی مثل عربستان و روسیه و حتی عراق براحتی در تولید نفت جانشین ایران شدهاند و در بازار نفت موثر هستند. در خصوص صادرات نفت به چین هم که بیشترین حجم صادرات نفتی کشور را شامل میشود؛ باید گفت که رقابت با روسیه بر سر بازار چین سنگین و بسیار تنگاتنگ است. چراکه روسیه اخیرا در یک تنگنای اقتصادی قرار دارد و امکان صادرات به اروپا از این کشور سلب شده است و در نتیجه نفت خود را با تخفیفهای بالا به چین میفروشد و کار را برای ایران سخت کرده است. اما خوشبختانه بهدلیل اینکه سطح تولید کمتر از میزان توافق شده است؛ شامل تصمیم اوپک برای کاهش عرضه نمیشود و سهم فروش نفت ایران چندان دستخوش تغییر نمیشود و حتی ممکن است از
افزایش قیمت نفت نیز تا حدی منتفع شود.
واکنش کشورهای صادرکننده نفت به کاهش عرضه
عربستان، بزرگترین تولیدکننده اوپک، اعلام کرد که بهطور داوطلبانه تولید خود را ۵۰۰هزار بشکه در روز کاهش میدهد و هدف از این اقدام را حمایت از ثبات بازار نفت اعلام کرد. معاون نخستوزیر روسیه هم گفت که کشورش کاهش تولید روزانه ۵۰۰ هزار بشکهای را تا پایان ۲۰۲۳ تمدید میکند. علاوه بر عربستان و روسیه، کشورهای کویت، عمان، عراق و امارات هم از تصمیم خود برای کاهش داوطلبانه نفت خود خبر دادند. الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه در بیانیهای اعلام کرد: فدراسیون روسیه بهعنوان یک مشارکتکننده مسئول در بازار نفت و انجام اقدامی پیشگیرانه در برابر نوسانهای بیشتر بازارهای جهانی، کاهش داوطلبانه روزانه ۵۰۰هزار بشکهایماه فوریه را تا پایان سال۲۰۲۳ تمدید خواهد کرد.
تنها 3کشور ایران، لیبی و ونزوئلا مشمول تصمیم کاهش داوطلبانه
تولید نفت اوپک پلاس نمیشوند چراکه این کشورها تولیدی کمتر از سطح توافق شده را دارند.
کاهش عرضه نفت تا کجا ادامه دارد؟
پیشبینی تحلیلگران در خصوص میزان عرضه نفت کاهشی است به طوری که احتمال میرود اعضای اوپک بهصورت داوطلبانه دست به کاهش عرضه نفت بیش از ارقامی که اعلامشده است؛ بزنند. بر همین اساس، «گلدمن ساکس» در واکنش به تصمیم اخیر اوپک پلاس، پیش بینی خود از تولید این گروه در پایان سال ۲۰۲۳ را به میزان ۱.۱ میلیون بشکه در روز کاهش داد و پیشبینی خود برای قیمت نفت برنت را به ۹۵ دلار در هر بشکه تا پایان سال ۲۰۲۳ و به ۱۰۰ دلار برای سال ۲۰۲۴ افزایش داد.
این بانک برآورد کرده است که کاهش تولید اوپک پلاس، میتواند قیمت نفت را هفت درصد تقویت کند و درآمد عربستان و سایر اعضای اوپک پلاس را بالاتر ببرد. در نتیجه واضح است که افزایش قیمت نفت به بودجهملی عربستان کمک میکند. از طرفی این کشور برای رسیدن به اهداف جاهطلبانه اقتصادی در منطقه و حفظ ثبات سیاسی در داخل به پول نفت نیاز دارد. پس بهنظر میرسد تصمیم عربستان بیش از آنکه یک تصمیم سیاسی باشد یک اقدام اقتصادی است.