شعر، ترانه و
موسیقی جزء جدانشدنی از هرمزگانیها و بخشی از فرهنگ این مردمان همسایه خلیج فارس است. ترانههای بومی هرمزگان از چندین نسل قبل تا به امروز دهان به دهان منتقل شدهاست. بسیاری خاطره ساخته و با خود به همراه آوردهاست. آمیختن بخشی از فرهنگ هرمزگان و این خاطرات با خط کوفی، طرحی نو است که به همت «محمد آتشین ماه» رقم خوردهاست. او با خط زیبای کوفی بخشهایی از ترانههای «مجید ذاکری» را به رشته تحریر درآوردهاست. نمایشگاه آثار این هنرمند هرمزگانی تحت عنوان «دوات عِشقِن» از تاریخ 19 الی 20 اردیبهشتماه (بهمناسبت روز ملی ثبت اسناد و آثار مکتوب) در محل نگارخانه کوروش گرمساری (فرهنگسرای طوبی) برگزار شد. به همین بهانه گفتوگویی با محمد آتشینماه داشتهام که از نظر میگذرد.
خودتان را معرفی کنید و بگویید که چه زمانی نوشتن به خط کوفی را آغاز کردید.
«محمد آتشینماه هستم. تخصص اصلی من معماری و شهرسازی است و معماری من را به این سمت هدایت کرد. رویکرد من در معماری، زمینهگرا یا بومی بودهاست. یکی از اثرهایی که طراحی کردم، مسجدی در ایسین است که تمام معماری و حتی رنگ و طاق آن بومی است. سال 94 این مسجد را طراحی کردم اما در آن یک خلأ میدیدم. بسیار جستوجو کردم و متوجه شدم که در این اثر خلأ یک فونت و خط را احساس میکنم، پس از آن با خط کوفی آشنا شدم. در هیچ جای هرمزگان کسی در این زمینه تخصصی نداشت و بنابراین با جستوجو در اینترنت و کلاسهای آنلاین مقداری در این زمینه اطلاعات به دست آوردم؛ اما هنوز نمیتوانستم آنقدرها خوب بنویسم.
بنابراین برای یادگیری تخصصی این خط به اصفهان رفتم و به صورت حضوری آموزش دیدم. این مسیری بود که من با خط کوفی آشنا شدم و حالا من تنها کسی هستم که در هرمزگان چنین نمایشگاهی را برگزار کردهام».
در مورد این نمایشگاه توضیح دهید و بگویید که هدفتان از نوشتن ترانههای بومی هرمزگان به خط کوفی چه بود.
«این نمایشگاه، سومین نمایشگاه من است. پیش از این در آذرماه سال 1400 اولین نمایشگاه من به مدت 8روز در بندر تاریخی کنگ برگزار شد. پس از آن در دیماه همان سال در مرکز اسناد تاریخی بندرعباس نمایشگاهی به مدت 3روز برقرار شد. نمایشگاه امسال هم به مدت 2 روز دایر بود و 33اثر در آن به نمایش گذاشتهشد.
یکی از اهداف من از برگزاری این نمایشگاه این است که یک خط را به نمایش بگذارم و دیگری توجه به یک فرهنگ _شعر و گویش هرمزگان_ است؛ به همین دلیل از اشعار مجید ذاکری استفاده کردم. خوب است بدانید که خط کوفی اولین بار در کتیبههایی در سوریه یافت شدهاست. مردم در آن زمان میتوانستند این خط را بخوانند و بنویسند. این خط هیچ نقطه و اعرابی نداشتهاست. پس از آن که قرآن نازل شد و میخواستند آن را با اقوام دیگر جهان به اشتراک بگذارند، اعراب و نقطه را هم به آن اضافه کردند».
چرا ترانههای مجید ذاکری را برای این نمایشگاه انتخاب کردید؟
«چون خیلی از مردم با این اشعار زندگی کرده و عاشق شدهاند. «هادی آرمین» هم تعدادی از این ترانهها را خواندهاست و خود من با آنها خیلی خاطره دارم.
من هرمزگان را در این اشعار میدیدم. مثلا «بیبی تلنگ مودی تا ملنگ ایبافتن»، یا «دادا زیر سایه جم شکو وددو نبافتن» و سایر ترانهها از گویش و فرهنگ هرمزگان برگرفته شدهاست».
انتخاب این بخش از ترانهها برای نوشتن، برعهده شما بود یا آقای ذاکری؟
«انتخاب ترانهها مشترک بود. ترانههای
مجید ذاکری خیلی تصویرسازی دارد و وقتی آنها را می شنوید یک تصویر از آن در ذهن شما ایجاد میشود. این موضوع برای من بسیار جذاب است. در این ترانهها سراسر نشانههایی از هرمزگان نهفته است».
پس از آن گفتوگویی با مجید ذاکری داشتم که در ادامه میخوانید.
چرا در این نمایشگاه با محمد آتشینماه همکاری کردید؟
«از آنجاییکه دو کتاب «کشتی نوح» و «عزیر قد بلندم» که من چاپ کردهام، با استقبال مواجه شد؛ آقای آتشینماه پیشنهاد داد از این ترانههای چاپشده که برای مردم آشناست استفاده کنیم و آنها را به کاری نمایشگاهی تبدیل کنیم. و من ازآن استقبال کردم».
بهنظر شما چنین نمایشگاههایی ادامهدار خواهد بود؟
«بله؛ چراکه از این نمایشگاه هم بسیار استقبال شد. خیلی از ترانهها برای مردم آشناست و مورد اقبال قرار میگیرد از طرفی خط کوفی به این شکل، چیزی تازه و برای مردم جالب است. تکنیکهای خط کوفی که با خاطرات مردم ترکیب شده موجب اقبال عمومی مردم شدهاست».
معیار شما در انتخاب ترانهها برای نوشتن به خط کوفی چه بود؟
«بخشی از آن خاطرهانگیز بودن آن ترانههاست و بخش دیگر بسته به آن است که ترانه انتخابشده در نوشتار خوب از آب دربیاید. از طرف دیگر بخشهایی از یک ترانه، بخش طلایی آن است و بیشتر به چشم میآید؛ مثل «اگه بش تودی سلامی برسون»، «عزیز قد بلندوم» يا «وقتی که رفتی امگو که رودم خدا به همرات». اینها شاید بخشهای برجستهتر و پررنگتری در هر ترانه بودهاند».
حرف آخر؟
«در چندسال گذشته از فضای هنری دور افتاده بودیم و این نمایشگاه برای من آشتی دوبارهای با هنر بود. فکر میکنم برگزاری چنین نمایشگاههایی در آینده قطعا با استقبال رو به رو خواهد شد».