احیای برجام، هر روز دشوارتر از دیروز

نزدیک به سه ماه است که مذاکرات احیای برجام متوقف شده است. توافقی که هرروز که می گذرد به نظر احیای آن دشوارتر ازقبل می شود.

اما باید گفت دلایل این توقف و دشواری بازگشت به آن، بستگی به اقدامات دو طرف اصلی این منازعه یعنی ایران وآمریکادارد.

دور جدید این مذاکرات با روی کار آمدن دولت اصولگرای ابراهیم رییسی آغاز شد، مذاکراتی که به گفته ی مقامات دولت سابق تقریبا به سرانجام رسیده بود.اما شاهد بودیم با روی کار آمدن دولت سیزدهم که در خط سیاسی مخالف با دولت قبل قرارداشت واین ادعا از طرف طرفدارانش که امکان دستیابی به توافقی جدید با شرایطی بهتر میسر است، مذاکرات جدید کلید خورد.ادعایی که در رقابت های انتخاباتی سال قبل از سوی حامیان دولت کنونی به کرات و بارها عنوان می شد وهمین تفکرسیاسی بارها و بارها روحانی و دولتش را در گذشته آماج حملات سنگین خود قرار داده بود.بارها شاهد بودیم که همین طرز فکر توسط عوامل خود از خجالت جواد ظریف در می آمدند ،در حدی که حتی پشت تریبون مجلس هم او را به شدت عصبانی می کردند.حالا با حاکم شدن همان طرز فکر شاهد سکونی نسبتا طولانی در مذاکرات احیای برجام و برداشته شدن تحریم های سخت کنونی هستیم. تحریم هایی که بر لزوم بر داشته شدنشان توسط مقامات ارشد نظام بارها تاکید شده، چه آنکه این تحریم ها فشار سنگینی برگرده ی نحیف اقتصاد کشور وارد می کند. اما پرسش مهم این است، چرا این مذاکرات متوقف شده و هرآن بیم آن می رود که شکست آن توسط طرفین اصلی مذاکرات اعلام شود؟پرسش دیگر هم این است که در صورت شکست این مذاکرات، برندگانش چه کسانی هستند؟ در جواب پرسش دوم باید گفت، از مهمترین حامیان داخلی شکست مذاکرات ذی نفعان تحریم در داخل که به کاسبان تحریم معروفند می توان نام برد. اما اینکه برخی از این افراد درپشت نقابی از تزویر و دورویی پنهان شده و به کارهای منفعت طلبانه شان دست می زنند، خود بحث مفصلیست. در خارج هم مهمترین مدافع شکست برجام اسرائیل است که به همراه لابی بسیار قدرتمندش در آمریکا در این مسیر تلاش زیادی می کند.اما در پاسخ به سوال اول و دلایل اصلی توقف مذاکرات، باید به چند دلیل عمده اشاره کرد: دلیل اول را باید نوعی بی انگیزگی برای جدی تر دنبال کردن مذاکرات از سوی دولت بایدن دانست، البته در زمان آغاز بکار دولت بایدن هم بسیاری از تحلیل گران به درستی اشاره کرده بودند، بازگشت آمریکا به برجام در دولت بایدن متفاوت اززمان اوباما خواهد بود و برجام مدنظر بایدن کمتر از دوران اوباما وزنه اش به سمت ایران سنگینی خواهد کرد،اما به هرحال راه حل بینابین مناسبیست و با همه ی کاستی هایش می تواند گشایش های قابل قبولی را ایجاد کند.علت بعدی نزدیکی بیش ازپیش زمان انتخابات کنگره در آمریکاست و چون جو حاکم فضای سیاسی آمریکا بیش از چهار دهه هست کاملا بر علیه جمهوری اسلامیست،هر گونه تلاش برای توافق با آن،هرچند با توجیهاتی چون جلوگیری از گسترش سلاح هسته ای باشد،خریدار زیادی ندارد ویا در خوشبینانه ترین حالت احتیاط زیادی را می طلبد، خصوصا آنکه دولت بایدن برای خود اینگونه استدلال می کند که با تحلیل شرایط داخلی ایران می توان امتیازات بالایی از ایران گرفت. اما در طرف مقابل، یعنی ایران هم باد چندان موافق برجام نمی وزد، از گفته های امیر عبداللهیان وزیر خارجه ی دولت رییسی که در گفته های معنادار اخیرش به مخالفان داخلی برجام خصوصا در مجلس انتقاد کرد که بگذریم ،دولت رییسی نمی داند چگونه طرفدارانش را در حالی که انتظار دستیابی به توافقی بهتر دارند، در صورت حصول به توافقی ضعیفتر از قبل را اقناع کند؟ در هر صورت، هر چه به پیش می رویم شرایط احیای برجام سخت تر وسخت تر می شود.