اختلال شخصیت، نوعی اختلال حوزه سلامت روان است که شامل الگوی پایدار و ناسالم فکری، عملکردی و رفتاری می‌شود. فرد مبتلا به اختلال شخصیت برای درک موقعیت، همدلی با دیگران و  ارتباط اجتماعی با مشکلات عمده‌یی مواجه است که منجر به محدودیت و مشکلات جدی در زندگی شخصی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی خواهد شد. افراد دارای اختلال شخصیت، گاهی ممکن است درک نکنند که دچار اختلال شخصیت هستند چرا که درکی از اختلال خود و مشکلی که برای اطرافیان به وجود می‌آورند، ندارند و نحوه‌ی تفکر و رفتار خود را شیوه‌یی درست و عاری از خطا درنظر گرفته و به خاطر چالش‌ها و مشکلات پیش‌ آمده دیگران را سرزنش می‌کنند. معمولا علائم اختلالات شخصیت که انواع مختلفی دارد، در دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی و اغلب قبل از 30 سالگی شروع می‌شود و تشخیص و درمان آن مسیر زمان‌بری است. اختلال شخصیت وابسته یک اختلال شخصیت خوشه سی است  و در یک نگاه کلی می تواند باعث شود فرد برای نیازهای جسمی و عاطفی خود بیش از حد به افراد دیگر وابسته شود.  افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته اغلب در تصمیم‌گیری برای خود مشکل دارند و زمانی که تنها هستند احساس درماندگی می‌کنند زیرا باور کرده‌اند که در مراقبت از خود ناتوان هستند و تمایل شدیدی دارند که شخص دیگری از آن‌ها مراقبت کند. انجمن روانپزشکی آمریکا اشاره می‌کند که این وضعیت به جای رفتارهای مستقل یا خودکفا، با الگوی رفتار نیازمند، چسبیده و مطیع مشخص می‌شود. 

  

به گفته ایمی داراموس، روانشناس بالینی تشخیص اختلال شخصیت وابسته کار ساده‌یی نیست و افراد غیر متخصص نمی‌توانند به راحتی از این برچسب استفاده کنند، اما برخی از علائم اختلال شخصیت وابسته شامل موارد مذکور است:  احساس ناراحتی و اضطراب هنگام تنهایی، داشتن ترس عمده از رها شدن، احساس ناتوانی در انجام مسئولیت، نیاز به مشاوره، اطمینان و حمایت عاطفی زیاد و شدید، مشکل در تصمیم‌گیری‌های معمولی و پیش‌پاافتاده‌ی زندگی  مانند اینکه چه بخورند یا چه بپوشند، احساس راحتی از واگذار کردن مسئولیت زندگی خود به دیگران، حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد یا عدم تایید، ناتوانی در مخالفت با کسی از ترس از دست دادن تایید آن‌ها، احساس درماندگی و ناامیدی هنگامی که روابط به پایان می رسد، عدم تمایل به امتحان هر چیز جدید یا چالش برانگیزی و عدم اعتماد به نفس و داشتن دیدگاه بدبینانه. ممکن است است فردی که دچار اختلال شخصیت وابسته است، تمام این علائم را تجربه نکند یا حتی علائم بیشتر و گسترده‌تری را متحمل شود، بنابراین چنانچه بیش از چهار مورد از این علائم را به صورت پیوسته و شدید تجربه می‌کنید، بهتر است با یک متخصص حیطه‌ی سلامت روان در این مورد مشورت کنید. 

  

علل دقیق اختلال شخصیت وابسته ناشناخته است. با این حال، عوامل خاصی می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد. برای مثال روابط توهین آمیز و مخرب، ریسک ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهند. افرادی که در روابط خشونت آمیز بوده‌اند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال شخصیت وابسته باشند. پژوهش بنوچ و مارتین در سال 2017 اشاره نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این اختلال ممکن است روابط ناسالم که شامل آزار فیزیکی و خیانت به شریک زندگی می شود، را بیشتر تجربه کرده‌ باشند. از طرفی تجارب دوران کودکی عامل موثری در این اختلال به حساب می‌آید. تجربه یک بیماری تهدیدکننده در دوران کودکی، نادیده گرفته شدن و تجربه‌ی غفلت در کودکی، یا تجربه کودک آزاری – چه فیزیکی، چه جنسی، چه عاطفی – می تواند در بالا بردن خطر ابتلا به اختلال شخصیت وابسته نقش داشته باشد.  عوامل ژنتیکی عامل دیگری در ابتلا به این اختلال است، چنان‌چه یکی از اعضای خانواده مبتلا به اختلال شخصیت وابسته یا اختلال اضطرابی باشد، شانس شما برای ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. دکتر داراموس می‌گوید ویژگی‌های شخصیتی که این وضعیت را مشخص می‌کنند، مانند سازگاری و تحمل کم خطر، اغلب ارثی هستند. از طرفی برخی از اعمال اجتماعی، مذهبی و فرهنگی بر اطاعت و تکیه بر قدرت تأکید دارند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که رعایت بیش از حد ادب یا انفعال به تنهایی از علائم اختلال شخصیت وابسته نیست. تشخیص اختلال شخصیت وابسته عمدتا توسط روانپزشک یا روانشناس و با انجام تست‌های روانسنجی و برگزاری جلساتی برای بررسی سابقه و شرح‌حال صورت می‌گیرد. اگر مشکوک هستید که شما یا یکی از عزیزانتان ممکن است این عارضه را داشته باشید، با یک متخصص مراقبت های روانی در این مورد مشورت کنید.  

  

دکتر داراموس برخی از گزینه‌های درمانی اختلال شخصیت وابسته را برای آشنایی بیشتر و بهتر عموم اینطور بیان می‌کند: گزینه‌های روان‌درمانی مانند رفتار درمانی دیالکتیکی  یا رفتار درمانی شناختی می‌توانند بسیار مؤثر باشند و به شما کمک کنند الگوهای فکری مشکل‌ساز را با الگوهای سالم‌تر جایگزین کنید و به این صورت تشویق‌تان کنند که مستقل و متکی به خود باشید. شرکت در گروه درمانی نیز می‌تواند مفید باشد، زیرا الگوهای افراد در یک محیط گروهی آشکارتر شده و شناسایی و کار روی آن‌ها را آسان‌تر می کند. همه افراد گروه می‌توانند از تجربیات، بحث‌ها و آموخته‌های مشترک بهره‌مند شوند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب را تجویز کند، در صورتی که افسردگی یا اضطراب نیز برای شما تشخیص داده شده باشد.  به یاد داشته باشید که هدف درمان اختلالات شخصیت این نیست که کسی را به یک فرد کاملاً متفاوت تبدیل کند، بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا نسخه‌ای سالم‌تر و معتدل‌تر از آنچه که هستند، را تجربه کنند. اگر با اختلال شخصیت وابسته زندگی می‌کنید، دکتر داراموس راهبردهایی را به اشتراک می‌گذارد که می‌تواند به شما در مقابله با آن کمک کند: انجام کارها را به تنهایی شروع کنید و به آرامی خود را به چالش بکشید تا کارها را به تنهایی انجام دهید، از چالش‌‎های ساده‌تر شروع کنید و به سمت چالش‌های دشوار بروید. به عنوان مثال، شما می‌توانید با تنها رفتن به فروشگاه برای خرید مواد غذایی شروع کنید و به خوردن یک وعده غذایی در یک رستوران به تنهایی ادامه دهید. کمی فعالیت بدنی داشته باشید، شروع ورزش و تعهد  به خود برای انجام هر روز کمی فعالیت  می‌تواند در گذر زمان تاثیر مفیدی بگذارد. یادگیری و مواجهه با این مساله که می‌توانید محدودیت‌های جسمی و ذهنی خود را پشت سر بگذارید،  به شما کمک می‌کند تا احساس توانایی بیشتری داشته باشید. روی مستقل شدن کار کنید، روابط خود را با عزیزانتان بررسی کنید و مسائلی را که در آن به دیگران وابسته هستید شناسایی کنید. شروع به یادگیری استقلال و خودمختاری بدون حمایت اطرافیان، یک قدم  مهم به حساب می‌آید. سعی کنید هر هفته یا هر ماه یک وظیفه‌ی جدید را در حوزه‌ی خودکفایی به عهده بگیرید که در حال حاضر شخص دیگری آن را برای شما انجام می‌دهد. یاد بگیرید که به خود اعتماد کنید، شروع گوش دادن به افکار، احساسات و غرایز خود یک گام اساسی است، برای نیل به این هدف قبل از اینکه در هنگام تصمیم‌گیری نظرات دیگران را جویا شوید، در مورد آن‌ها فکر کرده و به احساس خود توجه کنید.  

اختلال شخصیت وابسته می‌تواند باعث شود که به خاطر تصمیم‌گیری یا تنهایی، اضطراب را تجربه کنید و زندگی با این هیجانات می‌تواند دشوار و ناراحت‌کننده باشد. با این حال، درمان به شما کمک می‌کند تا اعتماد به نفس و اتکای بیشتری نسبت به خود داشته باشید، که به نوبه خود می‌تواند به شما کمک کند مستقل‌تر و خودکفاتر شوید. اختلالات شخصیت به طور کلی دارای طیف هستند، یعنی از رفتارهای کوچک روزمره که مشکلی ایجاد نمی‌کنند تا رفتارهایی که آنقدر شدید می‌شوند که در زندگی فردی و اجتماعی اختلال ایجاد می‌کنند، گسترده هستند، ممکن است برخی از افراد، تجربیات متعددی از اتکا به دیگران و ترس از تنهایی داشته باشند، اما همیشه چنین موقعیتی در رسته‌ی اختلال شخصیت طبقه بندی نمی‌شود. 

روزنامه صبح ساحل