با اینکه فصل تابستان برای افراد زیادی از محبوبیت بالایی برخوردار است ولی دردسرهایی هم می‌تواند داشته باشد. یکی از این دردسرها گرمازدگی است که در صورت عدم آشنایی به اقدامات ضروری در زمان بروز آن، سلامت افراد را به خطر می‌اندازد. گرمازدگی تهدیدی برای همه به حساب می‌آید اما احتمال بروز خطرات ناشی از آن در بیماران، کودکان و افراد سالمند بیشتر است. برای آگاهی از اقدامات ضروری در زمان گرمازدگی، پیشنهاد می‌شود صحبت‌های «امیر حسین خسروی»، مدرس امداد و نجات هلال احمر را به دقت بخوانید. 

  

بروز گرمای شدید اجتناب‌ناپذیر است در نتیجه در چنین شرایطی باید آمادگی‌های لازم را داشت تا بتوان از بروز گرمازدگی تا حد زیادی جلوگیری کرد. مناسب‌سازی محل کار یا زندگی یکی از مواردی است که می‌تواند به پیشگیری از گرمازدگی کمک کند. برای این منظور نصب تهویه هوا و عایق‌کاری آن مفید است. نصب صفحات منعکس کننده نور (مانند ورق‌های آلومینیوم) روی پنجره نیز تا حدی می‌تواند در این رابطه مفید باشد. در شرایطی که امکان انجام این کار وجود نداشته باشد، نصب سایه‌بان جایگزین خوبی به نظر می‌رسد. چنانچه افراد بتوانند از درها و پنجره‌های عایق استفاده کنند، انجام این کار به خنک شدن هوای داخل کمک می‌کند. با وجود تمامی موارد یاد شده، باز هم احتمال بروز گرمازدگی چه در داخل محیط بسته و چه در بیرون وجود دارد البته بدیهی است که در محیط بیرون این احتمال بسیار بیشتر خواهد شد. 

  

چنانچه دمای هوا بالا گزارش شود، تا جای ممکن از تردد در بیرون از خانه باید پرهیز کرد به ویژه در شرایطی که افراد بیمار، سالمند یا کودک باشند. همچنین خانم‌های باردار و شیرده نیز در برابر گرمازدگی آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند. تا جای ممکن باید از بیرون رفتن بین ساعات 11 تا 3 بعد از ظهر پرهیز کرد. علاوه بر این، والدین از گذاشتن فرزند خود در داخل ماشین باید بپرهیزند چون در چنین شرایطی احتمال بروز گرمازدگی شدیدتر است. اگر افراد برای بیرون رفتن اجبار دارند، باید در قسمت‌هایی که سایه است تردد کنند. رفتن به مراکز تجاری و عمومی تا زمان کاهش نسبی هوا می‌تواند مانع از گرمازدگی شود. لباس‌های غیر تنگ و آزاد که رنگ روشن دارند، از بروز گرمازدگی پیشگیری خواهند کرد. هر چه سطح پوست بدن کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرد، احتمال گرمازدگی نیز کمتر خواهد شد. استفاده از کلاه آفتاب‌گیر و عینک، به پیشگیری از مشکلات ناشی از تابش مستقیم آفتاب کمک می‌کند. آن دسته از افرادی که به اجبار در هوای گرم کار می‌کنند باید در حین کار استراحت داشته باشند تا دچار گرمازدگی نشوند. کارفرمایان بهتر است در گرمای شدید، کارها را به شکل شیفتی و به بازه‌های زمانی کوتاه تقسیم کنند تا کارکنان دچار گرمازدگی و مشکلات ناشی از آن نشوند. انتقال زمان کار به صبح زود یا عصر (پس از غروب آفتاب)، می‌تواند در کاهش احتمال گرمازدگی موثر باشد. 

 

داشتن یک برنامه غذایی سالم که در آن میوه‌ها و سبزی‌های تازه گنجانده شود، تا حدود زیادی از بروز گرمازدگی جلوگیری خواهد کرد. افراد در فصل گرم تا جای ممکن باید از مصرف غذاها و خوراکی‌هایی که باعث بروز عطش و کم آبی در بدن می‌شوند، بپرهیزند. مصرف غذاهای پر نمک به ویژه غذاهای فست فود، احتمال گرمازدگی را افزایش می‌دهد. نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی، از بروز گرمازدگی جلوگیری می‌کند. البته آن دسته از افرادی که به بیماری‌های کلیوی، کبد یا بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا هستند، باید در رابطه با افزایش مصرف مایعات با پزشک خود مشورت کنند تا دچار مشکل نشوند.

 

به غیر از کودکان، سالمندان، خانم‌های باردار یا شیرده، بیماران نیز در گروه آسیب‌پذیر نسبت به گرما قرار دارند. برای مثال، بدن افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی ممکن است در تنظیم گرما با مشکل مواجه شود. علاوه بر این، آن دسته از افرادی که به اختلالات ریه یا بیماری‌های تنفسی مبتلا هستند، در زمان بروز گرمای شدید دچار مشکل خواهند شد. مشکلات این دسته از افراد در شرایطی که آلودگی هوا همراه با گرما باشد، شدت می‌یابد. مصرف برخی داروها ممکن است بدن را در رابطه با تنظیم دما با مشکل مواجه کند و تعریق طبیعی بدن را کاهش دهد. علاوه بر این، برخی داروها روی قلب، کلیه یا فشار خون تاثیر می‌گذارند که همین مسئله فرد را با مشکل گرمازدگی مواجه می‌کند. آن دسته از افرادی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند در زمان بروز گرمای شدید باید با پزشک خود مشورت کنند تا دچار گرمازدگی نشوند.

 

گرمای شدید می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلف شود. یکی از این مشکلات، آفتاب سوختگی است. در چنین شرایطی پوست به حالت قرمز و دردناک در خواهد آمد. علاوه بر این، احتمال بروز تاول، تورم، سردرد یا تب نیز در چنین شرایطی وجود دارد. اگر فردی دچار آفتاب سوختگی شود، می‌توان با استفاده از یک پارچه تمیز و مرطوب، ناحیه مورد نظر را خنک کرد. استفاده از کرم‌های مرطوب کننده یا کرم‌های ترمیم کننده‌ای که نیاز به تجویز پزشک ندارند نیز ممکن است تا حدی به بهبود کمک کند. چنانچه شدت آفتاب سوختگی زیاد باشد و التهاب و تاول به وجود بیاید، در چنین شرایطی مراجعه به پزشک ضروری است و نباید خود درمانی انجام داد.

 

  

گرمازدگی ممکن است باعث گرفتگی عضلانی شود در چنین شرایطی عضلات دچار انقباض دردناک خواهند شد. عضلاتی که بیشتر درگیر این مسئله می‌شوند معمولا در ساق پا یا ناحیه شکم قرار دارند. یکی دیگر از مواردی که احتمال بروز آن وجود دارد، تعریق شدید است. چنانچه فردی دچار این علائم شود، باید او را سریعا به یک مکان خنک منتقل کرد. ماساژ دادن عضلات به آرامی می‌تواند در کاهش گرفتگی موثر باشد. برای کاهش مشکلات ناشی از این مسئله، نوشیدن محلول او.آر.اس (ORS) مفید است در صورت عدم دسترسی می‌توان این محلول را درست کرد. برای این منظور باید 2 قاشق شکر به همراه یک قاشق نمک را در 4 لیوان آب حل کرد. نوشیدن مایعاتی که در آن‌ها کافئین وجود دارد در چنین شرایطی وضعیت مصدوم را بدتر خواهد کرد.

 

 

شدت گرمازدگی ممکن است از موارد یاد شده بیشتر باشد و خستگی گرمایی ایجاد شود. در چنین شرایطی باید انتظار تعریق شدید را داشت ضمن اینکه احتمال بروز رنگ پریدگی یا برافروختگی پوست وجود دارد. علاوه بر این، پوست فرد ممکن است سرد شود. در چنین شرایطی نبض ضعیف خواهد شد و درجه حرارت بدن بر خلاف شرایط معمول، ممکن است بالا برود. موارد دیگری چون تهوع، استفراغ، ضعف و گیجی نیز می‌تواند ایجاد شود. سردرد، خستگی، سرگیجه و...، نیز ممکن است در فرد ایجاد شود. در مواجهه با فرد گرمازده که علائم یاد شده را دارد، باید او را به جایی خنک منتقل کرد. پس از انتقال به محل خنک، مصدوم باید به پشت دراز بکشد. در آوردن لباس‌های اضافه در چنین شرایطی ضروری است. چنانچه مصدوم هوشیار باشد، نوشیدن مقداری آب منعی ندارد. در صورتی که آب به بهبود حال فرد کمک چندانی نکرد باید مقداری محلول او.آر.اس (ORS) به او داد. مرطوب کردن پوست فرد گرمازده با آب خنک به بهبود حال او کمک خواهد کرد. چنانچه با وجود انجام این اقدامات تغییری در وضعیت فرد ایجاد نشد یا حتی بدتر شد باید او را به مراکز درمانی انتقال داد.

  

گرمازدگی می‌تواند شدیدتر از موارد قبل که به آن اشاره شد بروز کند که به این حالت حمله گرمایی گفته می‌شود. در شرایطی که فرد دچار حمله گرمایی شود، درجه حرارت بدن از 39 درجه سانتی‌گراد بالاتر خواهد رفت. علائم دیگری چون پوست داغ، قرمز و خشک نیز ممکن است ایجاد شود. در چنین شرایطی نبض تند و ضعیف خواهد شد و بروز تنفس سطحی و سریع نیز به دور از انتظار نیست. معمولا در چنین شرایطی تعریق وجود ندارد مگر اینکه قبل از گرمازدگی به علت فعالیت فیزیکی شدید دچار تعریق شده باشد. در حمله گرمایی، احتمال اینکه فرد هوشیاری خود را از دست بدهد وجود دارد. در صورت مشاهده علائم یاد شده باید پیش از هر اقدامی با اورژانس تماس گرفت تا فرد به بیمارستان منتقل شود. در حمله گرمایی، تاخیر در انتقال فرد به بیمارستان ممکن است جان او را به خطر بیندازد و باعث مرگ شود. تا زمان رسیدن نیروهای امدادی باید فرد را به محلی خنک منتقل کرد و لباس‌های او را درآورد. با کمک یک پارچه تمیز مرطوب باید به کاهش درجه حرارت بدن فرد اقدام کرد. سیستم‌های خنک کننده در چنین شرایطی مفید هستند. تا زمان آمدن نیروهای امدادی، بررسی وضعیت تنفسی فرد از اهمیت زیادی برخوردار است. علاوه بر این، از دادن خوارکی یا آشامیدنی تا آمدن نیروهای امدادی باید خودداری کرد چون احتمال از دست رفتن هوشیاری وجود دارد.