صبح ساحل ، اجتماعی -  صنعت استراتژیک فولاد یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین صنایع در هر کشوری برای رشد و توسعه ی صنعتی و اقتصادی است در همین خصوص  برآن شدیم تا از تجربیات مدیر فهیم و موفق این حوزه استفاده کنیم که گفتگوی ذیل حاصل آنست و تقدیمتان می گردد :
در ابتدا خود را معرفی کنید و سوابق مدیریتی خود را تشریح بفرمایید؟
بنده احمد دنیانور کارشناسی مهندسی صنایع و کارشنارس ارشد مدیریت بازرگانی هستم. در بدو شروع فعالیت حرفه ای خود به مدت 4 سال مدیر عامل شرکت سهامی وزنه بودم که این شرکت به عنوان اولین و بزرگترین سازنده نوار نقاله در ایران می باشد و متعلق به بانک ملت است. در طی سال های پرافتخار خدمت خود در این حوزه، تا حدودی توانستم در این راه گام بردارم و تجربه های خوبی دریافت کنم. در سایر دوره فعالیت حرفه ای خود عضو هیئت مدیره  شرکت پتروگاز و همین طور ریاست هیئت مدیره موسسه آموزش عالی سیاحان ، همچنین به عنوان مشاور ریس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی فعالیت داشتم و از سال 1384 نیز مدیریت مجموعه فولاد جنوب به بنده محول گردید.در کنار آن به عنوان مدرس، در رشته حقوق و تجارت افتخار همکاری با دانشگاه های کشور را داشته ام. من در فعالیت های شغلی ام، از میان دستاوردهای حرفه ای خود می توانم به بیش از 6 جلد کتاب هم در حوزه مدیریت و هم در حوزه جامعه شناسی و تاریخی اشاره کنم که یکی از کتاب ها به عنوان بیان صادق ، مورد تقدیر مقام معظم رهبری قرار گرفت.
صنعت فولاد از چه بخش هایی تشکیل شده است و تاریخچه ورود بخش خصوصی به این صنعت در ایران چگونه است  ؟
صنعت فولاد در دنیا از سه بخش تشکیل می شود احیا ، ذوب آهن و نورد. در احیا که سنگ آهن در معدن استخراج می شود و در یک فرآیندی به کنسانتره و گندله و سپس آهن خالص یا همان  آهن اسفنجی تبدیل می شود و بخش دوم که ذوب آهن می باشد آهن خالص یا آهن ضایعاتی را ذوب کرده و به شمش و تختال تبدیل می کند و قسمت سوم که نورد است شمش یا تختال را حرارت می دهد و بعد از تغییر شکل به مقاطع فولادی مثل نبشی ، تیرآهن ، میلگرد یا ورق تبدیل می کند.
صنعت فولاد در ایران از سال 1339 با ذوب آهن اصفهان شکل گرفت و در سال 1376 بخش خصوصی وارد قسمت نورد شد. در سال 84 هم سه شرکت در استان های مرکزی ، یزد و همچنین در فولاد جنوب استان هرمزگان همزمان وارد بخش ذوب شدند و در حال حاضر به عنوان اولین های ذوب آهن بخش خصوصی کشور فعالیت می کنند.
و فولاد جنوب ؟
مجموعه فولاد جنوب در سال 84 با مشارکت صنعتگران شیعه هندی در بندرعباس کار خود را آغاز کرد و همزمان به شکل پیمانکاری EPC مجموعه فولاد یاسوج ،  فولاد ابهر و فولاد انزلی را هم کلنگ زنی کردیم که در سال 87 این مجموعه ها با فاصله هر کدام  20 روز به بهره برداری رسیدند. فولاد جنوب  با بیش از 276 نفر پرسنل در حال حاضر هم به عنوان اولین کارخانه فولاد در استان هرمزگان وتنها کارخانه بخش خصوصی استان فعالیت می کند. و از ذوب قراضه یا آهن خالص یا همان آهن اسفنجی، شمش تولید می کنیم و به سرتاسر نقاط مختلف کشور ارسال می نماییم.
ویژگی های  مدیریت در بخش خصوصی چگونه است ؟
برای واژه مدیریت تعریف های بسیار گوناگونی ارائه شده است. هر صاحب نظری در مبحث مدیریت، تعریف ویژه خود را از مدیریت دارد. برخی مدیریت را استفاده موثر از منابع و بکارگیری نیروی انسانی جهت رسیدن به هدفی خاص تعریف کرده اند و برخی نیز هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران را مدیریت نامیده اند. مدیریت به کارگیری علم و هنر در هماهنگی و هدایت منابع مالی یا انسانی و یا هردو ، در رسیدن به هدف با حداکثر کارایی است. در مقوله مدیریت به اعتقاد من سازمان ها به دو شکل دراختیار مدیران قرار میگیرند. سازمانهایی که شکل گرفته و بعد شخصی به عنوان مدیر انتخاب می شود و سازمان را مدیریت می کند جایی که مدیر انتصابی باشد منافع مدیر و سازمان بهم گره نخورده است و از حاشیه امن بیشتری برخوردار است و محافظه کار حرکت می کنند و سازمانهایی که مالک مدیر هستند یعنی با ایجاد سازمان توسط خود فرد مدیریت و سرپرستی این سیستم را بر عهده میگیرد منافع مدیر و سازمان در گرو هم قرار دارد و ریسک پذیری در مالک و مدیر عموما بیشتر و پرخطر می باشد .  این دو گروه در دو فضای کاملا متفاوت فکری مدیریت می شوند و قابل قیاس با یکدیگر نیستند . با نگاه اجمالی ما به این موضوع می توانیم دریابیم ، مدیری که دارای ایده و فکر جدید است با ابداع روشهاي نوين ، رشد و فراگيري به تحول و دگرگوني اساسي در اقتصاد ملي منجر می شود به این موضوع  کار آفرینی گفته می شود وكارآفريني موتور تحول و توسعه اقتصاد، فرهنگ و جامعه است. با ارائه ايده و فكر جديد ايجاد كسب و كار با قبول مخاطره و تحمل ريسك، محصول و خدمت جديد را ارائه ميكند.
وضعیت صنعت فولاد را در ایران و استان هرمزگان تشریح نمائید؟
امروزه صنعت فولاد یکی از صنایع پایه و استراتژیک جهان به شمار می رود تا آنجا که سرانه مصرف فولاد در کشورها به عنوان معیاری برای توسعه یافتگی به کاربرده می شود. بنابراین میزان مصرف و تولید این محصول ارتباط تنگاتنگی با ميزان توسعه یافتگی کشورها دارد.صنعت فولاد علاوه بر اینکه یک صنعت سرمایه بر باشد ایجاد آن زمان بر است. صنعت فولاد يكي از صنايعي است كه در آن حجم بالايي از مواد اوليه و محصول جابجا مي گردد. بنابراين يكي از عوامل تاثيرگذار بر هزينه هاي توليد و قيمت تمام شده محصول،  دسترسي آسان به بازارهاي مواد اوليه و فروش محصول است. کشور ما درسال  84 حدود  10 میلیون تن فولاد تولید کرده بود  و16 میلیون تن مصرف فولاد داشتیم که این روند در سال 89  به حدود 16 میلیون تن  تولید فولاد رسید و 22 میلیون تن مصرف فولاد را در پی داشت. از 8 طرحی که  در سال 85 دولت در دستور کار خود قرار  داده بود طی دو سال گذشته حدود 65 درصد این پروژه ها به بخش خصوصی و نیمه خصوصی و نیمه دولتی واگذار شد این پروژهها در 8 نقطه کشور قرار دارند با این تفاسیر تا سال آینده 8 میلیون تن فولاد وارد مدار خواهد شد . دولت جدید بیش از 10 میلیون تن فولاد در استان های هرمزگان وسیستان و بلوچستان که شامل فولاد چابهار و قشم و فولادهای مختلف در غرب وشرق هرمزگان می باشد تعریف کرده است . بااین منوال نزدیک به 10 میلیون تن فولاد در کل جنوب کشور به بهره برداری خواهد رسید. این روند اگر به همین صورت ادامه داشته باشد تقریبا در 2سال آینده این رقم به 30 میلیون تن خواهد رسید. در افق چشم اندازی که تعريف شده براي فولاد كشور بر اساس برنامه ريزي هاي صورت گرفته و مجوزهاي صادر شده جهت توليد فولاد پيش بيني مي شود اين ظرفيت تا سال 1404 به 54 میلیون تن محقق گردد.
براساس رکود به وجود آمده ، مصرف فولاد در بازار طی سال های اخیر کاهش پیدا کرده است. اما براساس افق چشم انداز 20ساله باید به  30 میلیون تن مصرف فولاد برسیم و 24 میلیون باقی مانده را برای کشورهای عراق و افغانستان برنامه ریزی کرده ایم. افغانستان با این که دارای مخازن غنی سنگ آهن زیادی می باشد اما فاقد انرژی است و در کنار آن کشور عراق انرژی بسیاری را در دسترس دارد  ولی از سنگ آهن محروم است. این دلایل باعث می شود این کشورها نتوانند با تولید فولاد همراه باشند از این سو ما به راحتی می توانیم بازارهای آنها را در اختیار بگیریم ، به خصوص بخاطر پراکندگی کارخانجات فولادی که در سراسر کشور داریم می توانیم به راحتی صادرات به شرق و غرب داشته باشیم. در ایران چشم انداز صنعت فولاد در آینده بسیار چشمگیر خواهد بود. در دنیا مصرف فولاد رو به کاهش است و در ایران رو به رشد است . دورانی که ما در تحریم بودیم و رکود داشتیم . ولی الان گشایشی اتفاق افتاده  و طرح های عمرانی آغاز شده  و ما چند سال پیش رو را برای صنعت فولاد ایران وضعیت خوب و مساعدی پیش بینی میکنیم. فقط یک نکته خطرناک در این بین وجود دارد آن هم وجود کشور چین است چون  چین بازار ها را به راحتی هدف قرار می دهد ، چینی ها خود از 1400میلیون تن تولید فولاد در دنیا 480 میلیون تن فولاد را  یک تنه تولید می کنند  که 100 میلیون را برای خاورمیانه دیده بودند. این دامپینگ اینقدر خطرناک است که در کنگره امریکا برای واردات فولاد تعرفه های بسیار بالا قرار داده اند . کشور هندوستان به عنوان یک تولید کننده بزرگ فولادی جلوی واردات فولاد را از چین گرفت. اگر دولت ما هم تدبیر کنند با بینش درست جلوی واردات تولید فولاد را از چین بگیریم این امر منجر می شود که صنعت فولاد کشور ما آسیب نبیند و ما به افق چشم اندازی که پیش بینی کرده ایم دست پیدا می کنیم.
ما تفاهم نامه هایی ازاین بین با اروپایی ها داشته ایم آیا این دلیل بر این می شود بتوانیم بازار اروپا را هم در دست بگیریم؟
خیر این امر تا الان امکان پذیر نبوده . فولاد یک محصول سنگین است و قیمت تمام شده ماهم خیلی پایین نیست لذا نمی توانیم صادرات زیادی داشته باشیم . ما در سال گذشته 800هزار تن ورق به اروپا صادر کردیم ولی این امر در حد چشم گیری نبود زیرا تفاهم نامه ای که با اروپا داریم عمدتا تفاهم نامه تجهیزاتی است از آنجا هم که تجهیزات ما  قدیمی شده است، عموما برای طرح توسعه کارخانه ها ، باید مسائل زیست محیطی را در کارخانه ها افزایش دهیم و مقررات زیست محیطی و بهره وری و کاهش مصرف انرژی را رعایت کنیم. اروپایی ها  به مرور در مجموعه کل قاره ، در حال محدود کردن صنعت فولاد هستند زیرا این محصول از  آلاینده هایی برخوردار است. ولی ما توانستیم از این سو صنعت فولاد را در کشور افزایش دهیم و می توانیم بازار منطقه که به آن دسترسی داریم را به طور کامل احاطه کنیم. در کشور ما نیز صنعت فولاد عمری بیش از 4 دهه دارد اما نتوانسته از جایگاه شایسته ای در جهان برخوردار باشد. به عبارت ديگر هر چند همواره بیان می گردد که صنعت فولاد در ایران دارای مزیت نسبت به سایر صنایع است اما جایگاه صنعت فولاد ایران در جهان مؤكد اين نكته است که سیاستگذاران و برنامه ریزان اقتصادی نتوانسته اند این صنعت را به جایگاه مطلوبی در جهان برسانند. در مدیریت فولاد چیزی که بسیار حائز اهمیت است موضوع قیمت تمام شده می باشد و واحدهای صنعتی دنبال روهه این هستند که به کاهش قیمت تمام شده و بالابردن بهره وری و کاهش مصرف انرژی و آلایندههای زیست محیطی دست پیدا کنند. طی ده سال گذشته ما در این مسائل با بحران مواجه شدیم ولی با تمرکز عمیق به این حوزه ها تا حدودی در پی حل مشکلات هستیم.
برنامه ریزی را در حوزه خود چقدر مهم تلقی می کنید؟
نکته ای که بسیار ضرورت دارد و تاثیر چشمگیری در مدیریت کلان استان هرمزگان دارد موضوع برنامه ریزی است. اصولا مدیریت بدون برنامه ریزی معنی پیدا نمی کند و کاربردی ندارد ، متاسفانه از این حیث در مقاطع مختلف همه صنعتگران هم بخش خصوصی هم بخش دولتی تصمیماتی اتخاذ شد که این تصمیمات آسیب بسیاری به اقتصاد کشور وارد کرد. در حوزه ما ظرفیت اولیه که در دسترس داشتیم به 800 هزار تن می رسید به دلیل بروز تحریم متاسفانه نتوانستیم وارداتی انجام دهیم، زیرا خرید ما با خط اعتباری خارجی صورت گرفته بود . این امر باعث شد یک سری عوامل بیرونی ما را محدود کنند و تاثیری در تصمیمات ما داشته باشند واین امر آسیب به اقتصاد ما وارد کرد . در سرمایه گذاری صنایع فولادی هزاران میلیارد تومان سرمایه گذاری صورت میگیرد ولی وجود یک سری عوامل بیرونی باعث شده که برنامه ریزی هایی که پیش بینی کرده ایم درست و دقیق پیش نرود . نگاهي اجمالي به رشد و توسعه صنعت فولاد در چند دهه گذشته نشان مي دهد كه بر خلاف برنامه هاي تعيين شده براي اين صنعت، رشد و توسعه واقعي آن بسيار كمتر از برنامه بوده است.
در استان هرمزگان 3 میلیون تولید داریم وتا سال آینده هم 3 میلیون تن واردمدار شده  با 5 میلیون تن گندله سازی که قرا است تولید شود و 5 میلیون تن هم دولت تعریف کرده که جمعا می شود 16 میلیون تن . حال ما اگر ظرفیت هر تریلی را 20 تن بگیریم می شود 800 هزارتریلی که اگر به  365 روز تقسیم شود بایستی روزانه 1800 تریلی جابجایی داشته باشیم . آیا با وضعیت امروزه ما شامل تردد 3000 تریلی ظرفیت جاده های ما پوشش می دهد ؟ اگر با نیروگاه برق آن تامین شود و با آب شیرین کن هم آب آن را تامین کنیم ولی آیا ظرفیت جابجایی نیروی انسانی آن را هم دیده ایم ؟ و اینجا است که این موضوع مطرح می شود که  برنامه ریزی از سرمایه گذاری مهمتر است . برای مثال یکی از تصمیماتی  اثربخشی مطلوبی در پی نداشت این بودکه با توسعه اسکله فولاد که نتیجه آن این بود به دوتا خط تخلیه بار برسیم این روند را  نیمه کاره رها کردیم و خط قدیمی را به سر خط جدید اتصال دادیم اجرای کردن این برنامه ناقص باقی ماند و هزینه هایی برای ما در پی داشت  اینجا است که امر  برنامه ریزی ضرورت پیدا می کند. به نظر من به دلیل خلا مدیریتی که احساس شده DBA تعریف شد. اینجاست که دوره مدیریت DBA در دنیا تعریف شده که دکترای حرفه ای است .  در حاکمیت ما تجربه ها متصل نیست و در حال تغییر است. موضوعی که حاکمیت باید به آن توجه کند این است که در مدیریت نظام ما دوتا مشکل احساس می شود . اول عدم ارتباط طولی در مدیریت یعنی اینکه مدیریت ها به صورت مقطعی هستند و این تجربه ها متصل نیستد که منجر به قطع شدن تجربیات می شود  دوم اینکه مشکل عدم توجه به فعالین اقتصادی وجود دارد . هیچ فعال اقتصادی در کمیسیون های استان و کمسیون های ملی وجود ندارند . اقتصاد فقط در کتاب نیست. اقتصاددان به فعالان کسب و کار کمک می کنند در همه جای دنیا اینها مکمل هم هستند.DBA باید یک فرهنگ را ترویج دهد و علاوه بر پرورش مدیر ، زمینه احترام به کسب و کارها را فراهم کند . مدیران دولتی  باید در سیاستهای حمایتی  سهم صنایع را ببینند . ولی شعار داده می شود که بانکها به تولید کننده کمک نمی کنند. در هیچ جای جهان بانک کمکی به تولید نمی کند چون بانک یک بنگاه اقتصادی است . این وظیفه دولت است که منابع در اختیار بانک قرار دهد تا به تولید کننده کمک کند . تمام این خلاء ها به علت نداشتن برنامه ریزی در مدیریت های ماست و دوم عدم بدون  استفاده و حضور دست اندرکاران و فعالان اقتصادی برای آنان تصمیم می گیریم .
چه شاخص هایی در ایجاد صنعت فولاد وجود دارد و به چه میزان این موضوع رعایت گردیده است ؟
صنعت فولاد در كنار نياز به مواد اوليه نياز به انرژي فراواني نيز دارد كه عمدتا آب و برق و گاز مي باشد. در كشور هزينه تامين برق واحدهاي فولادي بسيار زياد بوده كه اين امر باعث بالا رفتن سرمايه گذاري لازم براي ايجاد واحدهاي فولادي مي گردد و مي تواند توجيه پذيري اين طرحها را با ترديد جدي مواجه گرداند. در همه جای دنیا فولاد در کنار آب وجود دارد و دولت جدید ما هم این تدبیر را به خرج داد طبق برنامه ریزی های صورت گرفته فولاد را در استان هرمزگان قراردارد ولی متاسفانه در سیاست های غلط گذشته صنعت فولاد را در شهرهای بی آبی نظیر سبزوار و یزد و قائن می بینید . علت حجم بالای سرمایه گذاری در استانهای جنوبی کشور هم به همین علت است ، چرا که این مناطق کم آب در آینده دچار مشکل می شود . در دورانی که همه به دنبال قیمت تمام شده هستند این تصمیمات بسیار اشتباه است . ایجاد 30 کارخانه فولاد بدلیل نزدیکی به سنگ آهن آیا توجیه پذیر است؟ و بعد به دنبال بردن آب از خلیج فارس تا یزد هستند .  براي توليد يك محصول مي بايد كليه مواد اوليه و امكانات مورد نياز براي توليد كالا فراهم آيد. فرایند تولید فولاد در کشور در قالب یک زنجیره از نقطه ابتدایی تا حلقه آخر تولید محصول، همه بخش ها به هم مرتبطند و این مهم به حجم عظیمی از سرمایه نیازمند است که از عهده بخش خصوصی به تنهایی برنمی آید و سرمایه ای بالغ بر چند صد میلیارد تومان نیازمند است که تأمین این رقم برای بخش خصوصی اغلب به تنهایی امکان پذیر نیست. سرمایه گذاری صورت گرفته در صنعت فولاد نیز باید در یک حد استاندارد باشد، تا اقتصادی به صرفه قلمداد شود، برنامه ریزی منسجم و جامعی در حوزه فولاد زیاد وجود نداشته، همواره در طول سال های گذشته دست انداز و مسائل بیشماری در مسیر پیش روی فولادسازان وجود داشته است. به این ترتیب عدم وجود یک نظام مشخص و ثابت که روی تمام مراحل زنجیره شکل گیری صنعت فولاد نظارت کند، نوعی درهم ریختگی و بعضا تناقض و تعارض های آشکاری را در بخش های مختلف ایجاد کرده است. در دنیایی که سنگ آهن را ژاپنی ها از استرالیا یا خاورمیانه خریداری می کنند و  در کشتی که سنگ آهن در مسیر ژاپن قرار دارد فرآیندی را در کشتی انجام می دهند که آماده تولید شود وقتی به  بندر توکیو یا کاوازاکی رسیدند فقط نیاز است سر لوله را وصل کند عملیات مکش صورت گیرد تا راحت سنگ آهن به خط تولید برسد . این باعث می شود که  قیمت تمام شده با این روند پایین بیاید و فرآیند تغییر و تحولات سنگ آهن را در کشتی انجام می دهد.
موفقیت های سازمان خود که به آن دست یافته اید را شرح دهید؟
مجموعه شرکت فولاد جنوب به عنوان اولین مجموعه فولادی استان یکی از موفقیت های اساسی و قابل توجه  ای که کسب کرده است پرورش نیروی انسانی می باشد. این را یک موفقیت میدانیم که  به عنوان اولین کارخانه استان، نیرو انسانی آموزش دادیم و درسایر کارخانجات دولتی وخصوصی  هم نیروهای ما مشغول فعالیت هستند. از رده مدیران تولید گرفته تا مدیرهای قسمت های مختلف در کارخانجات هم در استان هرمزگان هم در استانهای یزد و کرمان از نیروهای ما وجود دارند. نکته ای جالب که یکی از مدیران فولاد استان کرمان به شوخی می گفت : باید لهجه بندری یاد بگیرم از بس که در بی سیم ها همکاران از این لهجه استفاده می کنند .استان هرمزگان در گذشته فقط به عنوان مصرف کننده بود ولیکن در حال حاضر حدود 3 میلیون تن فولاد در استان تولید می شود و امید است این رقم در سال آینده به 6 میلیون تن برسد. ما باید از شاخه های علوم انسانی به  سمت فنی سوق پیدا کنیم. دومین موفقیتی که ما در فولاد جنوب کسب کردیم این بود که به عنوان اولین واحد وارد ذوب شدیم با اینکه نیاز به ریسک زیادی داشت اما توانستیم این را اجرایی کنیم و به این موفقیت برسیم که این امر اولین بار در استان بود .  البته  بعد از ما  22و23 واحد دیگر در ذوب شروع به فعالیت کردند. سومین موفقیت ما این است که به نیروی های آموزش دیده خود اتکا داریم و بدون کمک و متکی بودن به جای دولتی یا شبه دولتی مسیر خود را طی می کند و امید است به اهداف و برنامه هایی که در دستور کار داریم دست پیدا کنیم.
حرف پایانی؟آرزو میکنم برای همه افراد جامعه الخصوص مردم شریف استان هرمزگان که برنامه ریزی را سرلوحه امور زندگی و فعالیت کاری خود قرار دهند .زیرا هر کسی که در این امور فاصله بگیرد به موفقیت نخواهد رسید و هرکسی که این امر بسیار مهم را رعایت کند به موفقیت خواهد رسید.
نظر درباره صبح ساحل؟
صبح ساحل از روزی که به هرمزگان آمدم به عنوان دوست عزیز و یار وفادار و قدیمی من است . موفقیت صبح ساحل به اعتقاد من به وجود عناصر آن است . در مجموعه ای که با خلوص نیت و متکی به تخصص قدم بردارند باعث می شود که به عنوان روزنامه ای موفق در استان و حتی در عرصه ملی تبدیل شود. و از سازمان مدیریت صنعتی که زمینه ارتباط مدیران با این روزنامه اول استان را فراهم آورده تشکر و قدر دانی می کنم .