زن! الهه ی آسمانی یا برده ی خانگی؟

صبح ساحل ، اجتماعی - صدف محمودی:تقریبا  همه ی با با واژه ی خشونت آشنا هستیم، چه زنان که مورد خشونت قرار می گیرند چه مردان که مسببش هستند، از خشونت های خانگی تا خیابانی و در محل کار و هرجای دیگری.

تقریبا هیچ زنی نیست که تجربه ای از این موضوع نداشته باشد. در هفته ای که گذشت روز جهانی رفع خشونت علیه زنان را داشتیم که مصادف است با 25 نوامبر. این روز یادآور مبارزه همگانی برای رفع انواع خشونت علیه زنان است.

به گفته جونی سیگر پژوهشگر  حوزه زنان، برای میلیون ها نفر از زنان  در سراسر دنیا محیط خانه می تواند خطرناک ترین مکان باشد، چرا که به جای تامین امنیت می تواند جایی برای اعمال خشونت علیه آنان باشد. زنان در خانه هایشان هر روزه از سوی تمامی اعضای خانواده مورد خشونت قرار می گیرند.

تعداد قابل توجهی از آنان به شکل روزمره در معرض گرسنگی، تروریسم، شکنجه، تحقیر، ضرب و شتم شدید و حتی قتل قرار می گیرند، آن هم صرفا به این دلیل که مونث هستند. چنین جنایاتی اگر علیه هر گروه دیگری رخ می داد به عنون وضعیت فوق العاده مدنی و سیاسی شناخته می شد.

مطالعات درباره خشونت علیه زنان در خانواده نشان می دهد سن زنان از عوامل مهم مرتبط است، در واقع با افزایش سن زنان بر شیوع خشونت نسبت به آن ها افزوده می شود، که بیان گر آن است که خشونت خانگی طولانی و تکرار شونده است.
همچنین با افزایش تحصیلات زن در مقایسه با مرد تا سطح تحصیلات دانشگاهی، از شیوع خشونت خانگی علیه زنان کاسته می شود، زنان خانه دار بیشتر از زنان شاغل در معرض خشونت قرار دارند.

به علاوه بیکاری مردان از عوامل مهم زمینه ساز خشونت علیه زنان است. در دیگر پژوهش ها نقش وضعیت اقتصادی خانواده و اعتیاد به عنوان عوامل مهم و زمینه ساز خشونت خانگی تایید شده اند.

نکته حائز اهمیت این است که در زمان وقوع خشونت، زنان تمایل به ارجاع آن به مراجع قانونی ندارند و اعمال خشونت از سوی مردان را امری خصوصی قلمداد می کنند. به این ترتیب علاوه بر مردان زنان نیز کمتر مایل اند موضوع در محاکم قضایی مطرح یا توسط مراجع ذیربط بررسی و برای کنترل و کاهش آن مداخله صورت گیرد. ( مواد1105 و 1120 قانون مدنی )

هرمزگان نیز از این قاعده مستثنی نیست و مسلما به دلیل آمار بالای فقر، اعتیاد، بیماری ایدز و خودکشی خشونت علیه زنان در رتبه بالایی قرار دارد.

طبق بررسی هایی که روی 500 زن مراجعه کننده بیمارستان شهید محمدی انجام شده 460 نفر از آن ها یعنی 92 درصد مورد خشونت خانگی قرار گرفته اند.

شایع ترین خشونت علیه زنان خشونت روانی (54%)، خشونت کلامی، فیزیکی و جسمی به ترتیب با مقادیر 31%، 24/8% و 6/8% در رتبه های بعدی قرار دارند.که دو عامل اثر گذار بر آن سطح سواد و اعتیاد در خانواده بود.

 انواع خشونت علیه زنان

در سراسر جهان خشونت علیه زنان به شیوه های مختلفی اعمال می شود که در ادامه به شرح برخی از آن ها می پردازیم.
1.خشونت و سو استفاده در دوران ازدواج:
این نوع خشونت زمانی رخ می دهد که  مرد در جریان رابطه به زن آسیب  بزند، این آسیب می تواند فیزیکی، جنسی، کلامی و یا احساسی باشد.

سو استفاده کلامی می تواند به شکل فریاد زدن، قلدری کردن، نام زن را با تحقیر صدا زدن، توهین به زن در مقابل دوستان یا خانواده و گفتن اینکه او سزاوار آزار است باشد.

گاه نیز پس از ارتکاب این آزارها مرد سعی می کند با دادن هدایای مختلف  تخلف خود را حل و فصل کرده و وعده تغییر دهد. از جمله سو استفاده های فیزیکی نیز می توان به زدن،  هل دادن، لگد زدن، گاز گرفتن، پرت کردن اشیا، خفه کردن یا هرنوع رفتار تهاجمی دیگری اشاره کرد.  

2.خشونت علیه زنان سالمند
خشونت علیه زنان سالند زمانی رخ می دهد که افرادی که از آن ها مراقبت می کنند آگاهانه به آن ها آسیب فیزیکی، کلامی، احساسی و یا مالی بزند،  نادیده گرفتن نیازهای سالمندان مانند محروم کردن آن ها از غذا یا مراقبت های بهداشتی تا جایی که به آن ها آسیب وارد شود نیز خشونت علیه زنان محسوب می شود. آزار زنان سالمند و سو استفاده از آن ها بسیار بیشتر از مردان سالمند است. این آزار و اذیت ها می تواند در خانه، در مرکز مراقبت از آنها یا در مکان های عمومی باشد.
3.سو استفاده احساسی و کلامی
برخی فکر می کند اگر از نظر جسمی به زن آسیب وارد نشود خشونتی روی نداده است. در حالی که خشونت های احساسی و کلامی می تواند هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت برای زنان پیامدهای جدی و منفی همراه داشته باشد. برخی از این خشونت ها عبارتند از: توهین کردن، ترساندن، منزوی کردن، تلاش برای کنترل کردن، تکرار رفتارهای حسادت آمیز، محروم کردن زن از دیدن دوستان و اعضای خانواده خود، تلاش برای محروم کردن زن از ادامه کار یا تحصیل، تهدید کردن و تصمیم گرفتن به جای زن.
4.سو استفاده مالی از نان
سو استفاده مالی از زنان زمانی اتفاق می افتد که فرد قصد دارد با کنترل امور مالی زن او را کنترل کند و بر زن برتری یابد. معمولا سو استفاده مالی در پی سو استفاده فیزیکی رخ می دهد.

5.قاچاق زنان

قاچاق زنان شکلی از بردگی ست، در این حالت زنان مجبور می شوند یا با فریب در شرایطی قرار می گیرند تا در محیطی خطرناک و غیر قانونی کار کنند.

قاچاقچیان زنان برده را مجبور به مصرف مواد مخدر می کنند، آن ها محبوس می کنند، مورد ضرب و شتم قرار می دهند و یا گرسنه نگه می دارند تا بتوانند روی آن ها کنترل داشته باشند.

 راه هایی برای کاهش خشونت علیه زنان
1.افزایش آگاهی های خانواده ها به ویژه در جوامع کمتر توسعه یافته

افزایش آگاهی خانواده ها به ویژه در جوامع روستایی و شهرهای کوچک درباره چگونگی رفتار با زنان و دختران و محافظت از آن ها و دادن اطلاعات حیاتی به آن ها درباره خطراتی که زنان و دختران را تهدید می کند از اهمیت بالایی برخوردار است. باید با آگاهی سازی مردان را متقاعد کرد که شیوه رفتارشان را با زنان تغییر دهند.

2.مبارزه با خشونت علیه دختران در مدارس

دختران بسیاری در سراسر جهان در مسیر مدرسه یا داخل مدرسه مورد آزار و اذیت قرار می گیرند. برگزاری نشست های پیوسته و جلسات مشاوره در مدارس برای کمک به دانش آموزان و شنیدن مشکلات آن ها و افزایش اعتماد به نفس آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

3.کمک به زنان و دختران برای گزارش دادن خشونت های خانگی

باید این اطمینان به زنان و دختران داده شود که در صورتی که داخل خانه با خشونت و سو استفاده دست به گریبان هستند آن را تحمل نکرده و به پلیس و یا دیگر مراکز مسئول گزارش دهند.

در ایران، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از مردم خواسته است تا خشونت های خانگی به ویژه کودک آزاری و همسرآزاری را با مرکز اورژانس اجتماعی یا شماره 123 درمیان بگذارند.

سازمان بهزیستی از سال 1393 خانه های امن را برای زنان و دخترانی که در معرض خشونت های خانگی قرار دارند راه اندازی کرده است.

در خانه های امن علاوه بر اسکان افراد، به آن ها خدمات دیگری مانند  خدمات روان شناختی و مشاوره، خدمات مددکاری، خدمات حقوقی و خدمات بهداشتی  و درمانی ارائه می شود.

به امید روزی  که هیچ زنی در جهان مورد خشونت قرار نگیرد!