اعتیاد در سینمای ایران از دیروز تا امروز

اعتیاد یکی از عمده مسائلی ست که در سینمای ایران به آن پرداخته می شود. موضوعی که در جامعه ما بسیار پرررنگ است و اصلی ترین معضل اجتماعی در ایران که عامل مشکلات دیگری ست. به همین خاطر است که در سینما هم نقش پرررنگی دارد به ویژه در سال های اخیر بیشتر به آن پرداخته شده است.

یکی از اصلی ترین و پیشروترین فیلم های سینمای ایران در حوزه اعتیاد خون بازی رخشان بنی اعتماد بود که با موفقیت بسیاری برای وی همراه بود. فیلمی که با انتخاب نامی درخشان زندگی یک دختر معتاد را روایت می کرد چیزی که تا پیش از آن کمتر به وضوح در سینما دیده بودیم و همین باعث استقبال و توجه مخاطبان و منتقدان از آن بود.

خون بازی ماحصل تحقیقات مفصل بنی‌اعتماد درخصوص اعتیاد است که از ‌سال ١٣٧٤ آغاز کرده بود. یازده‌ سال تحقیقات وسیع و مداوم به خوبی عصای دست بنی‌اعتماد و تیم فیلمنامه‌نویسش برای روایتی واقع‌گرایانه از مقوله اعتیاد شد.
دیگر فیلم تاثیرگذار و مهم در این زمینه علی سنتوری ست که داریوش مهرجویی آن را کارگردانی کرده و بهرام رادان یکی از بهترین نقش هایش را در آن ایفا کرده است.

سنتوری روایتگر داستان زندگی علی، نوازنده چیره دست سنتور و خواننده محبوب جوانان ناگهان در اوج شهرت و موفقیت افسار زندگی را از دست می دهد و به بیراهه می رود. او می گوید همه بدبختی ها از وقتی شروع شد که عشق بزرگ زندگی ام، هانیه مرا ترک کرد، اما هانیه زمانی می رود که علی مدت هاست در بند اعتیاد خانمان سوز خود گرفتار است...

اما در چند سال اخیر فیلم های درخشان دیگری در این زمینه به روی پرده ی نقره ای نقش بسته اند که دارکوب، ابد و یک روز و اخیرا هم که متری شش و نیم مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته اند و به نوعی دیگر به این موضوع پرداخته اند.
سعید روستایی که کارگردان جوانی ست توانست با فیلم ابد و یک روز خود را به عنوان یک جوانه آتیه دار در سینمای ایران معرفی کند. اولین فیلم بلندش آنچنان مورد توجه قرار گرفت که بسیاری از دیالوگ های آن ورد زبان مردم شد.

فیلم ابد و یک روز ساخته سعید روستایی در سال 94 است. ابد و یک روز با بازی نوید محمدزاده در نقش جوانی معتاد که اطرافیانش را درگیر این معضل کرده است ساخته شد. ابد و یک روز روایت خانواده ای است که درگیر مشکلات مختلفی همچون اعتیاد، تهی دستی، بیکاری و، از همه مهم تر، روابط عاطفی میان اعضای خانواده است. به دنبال رهایی از این مشکلات، داستان هایی در حین تدارک دیدن مراسم عروسیِ «سمیه» شکل می گیرد که منجر به اتفاقات و تغییراتی در رابطه افراد خانواده می شود. بهترین شخصیت پردازی فیلم متعلق به محسن ( با بازی نوید محمد زاده ) است. مرد جوان معتادی که اگرچه اعتیاد شدیدی به مواد مخدر دارد و فروشنده سابقه داری است .

به گفته ی بسیاری از مخاطبان تماشای این فیلم آنقدر برایشان دردناک بود که مشکلات کوچک زندگی خود را در خلال دیدنش فراموش کردند! ابد و یک روز به خوبی این معضل را بین خانواده ها نمایش می دهد و  پرده از آنچه که در زندگی شخصی معتادان می گذرد برمی دارد.
روستایی امسال نیز با فیلم متری شش و نیم توانست نظر مخاطبان را باز به خود جذب کند کما اینکه این فیلم از نوروز تا به امروز در برخی از سینماها در حال اکران است.

متری شیش و نیم به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی و تهیه‌کنندگی سید جمال ساداتیان و محصول سال ۱۳۹۷ ایران است. نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر به روی پرده رفت و موفق شد برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شود. بعد از ابد و یک روز، این فیلم دومین همکاری سعید روستایی با نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار و پیمان معادی است.

در این فیلم کارگردان از صدها معتاد واقعی استفاده کرد و صحنه های سیاهی از زندگی این افراد ر ا نشان می دهد تا مخاطب را شدید ا با آثار مخرب اعتیاد آشنا کند. در بزنگاه روزهای سخت، اعتیاد و مواد مخدر هم گریبان زندگی مردم این شهر را رها نمی کند. داستان «متری شش و نیم» داستان جستجوی پلیس مبارزه با مواد مخدر برای پیدا کردن فروشنده بزرگ شیشه در پایتخت است...

درست است که در متری شش و نیم اعتیاد ملامت می شود اما نگاه کارگردان به گونه ایست که مخاطب با قهرمان قصه که باز نوید محمدزاده است و فروشنده بزرگ مواد مخدر است همذات پنداری می کند چرا که گویی باز هم فقر مقصر تمام این اتفاقات است.
دارکوب از دیگر فیلم هایی ست در این زمینه خوش درخشده است. این فیلم نیز مانند خون بازی روایت گر زندگی زنی معتاد است اما قصه های آن ها زمین تا آسمان با یکدیگر متفاوت اند.

دارکوب فیلمی به کارگردانی بهروز شعیبی و به تهیه‌کنندگی سید محمود رضوی محصول سال ۱۳۹۶ است. این فیلم داستان اجتماعی روابط انسانی افراد جامعه را در رو در رویی با معضلات اجتماعی و اعتیاد روایت می‌کند. این فیلم نامزد ده سیمرغ بلورین از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر شده‌بود که موفق به دریافت دو سیمرغ شد.دارکوب داستان زنی معتاد (سارا بهرامی) است که همسرش (امین حیایی) او را رها کرده و مجدداً ازدواج کرده‌است. زن معتاد (مهسا) که به او دروغ گفته شده‌است که فرزندش (باران/گلی) مرده، متوجه می‌شود کودکش زنده است. پی‌گیری‌های زن برای پس‌گیری فرزندش مشکلاتی را برای پدر دختر و زن جدید (مهناز افشار) به وجود می‌آورد. سارا توکلی بازیگر نوظهوری بود که در دارکوب با گریمی جالب به خوبی ایفای نقش کرد و توانست سیمرغ دریافت کند.

با وجود اینکه در این سال ها در سینما بسیار به این موضوع پرداخته می شود اما باز هم کم است. البته معمولا مخاطبان دوست دارند ساعاتی خوش را در سینما بگذرانند و کمتر مایل به دیدن لایه های زیرین جامعه هستند بسیاری معتقدند این قبیل فیلم ها سیاه نمایی هستند اما با نگاهی به اطراف می توان دریافت تا چه اندازه جامعه درگیر این معضل است و هرچه قدر هم درباره اش فیلم بسازند کم است.