حلیم جم میراثی کهن محرم در فین بندرعباس

 پخت حلیم نذری در خمره های جم یکی از سنت های قدیمی و دیرین عاشقان حسینی بوده که هرساله در دهه محرم در منطقه فین بندرعباس انجام می شود.

به گزارش صبح ساحل به نقل از ایرنا این سنت دیرینه که به ثبت آثار  ملی کشور هم رسیده  اکنون بیش از ۳۰۰سال است که دوش بر دوش و نسل در نسل در حسینیه های (منبر) شاخص فین پخت می شود.
این حلیم در منبر شیخ غلام محمد حاج علی، خضر، قتال یا ولی‌الله، کل تراب یا پاقلعه و منبر کل خیری منسوب به خانواده جعفری‌ها بیشتر طبخ می‌شود.
فینی ها خمره‌های (ظرفی سفالی که در قدیم به عنوان ذخیره آب استفاده می شد) پخت حلیم را از لشتغان بندرخمیر که در گذشته این منطقه مرکز سفالگری استان هرمزگان بوده، خریداری و بدنه بیرونی آن را گل مالی می‌کنند و سپس در چاله‌هایی که از قبل تعبیه‌شده گل می‌گیرند تا خمره ثابت مانده و تکان نخورد.

جُم، خمره‌ ای به بلندی حدود یک متر و به شکل مخروط است که برای تهیه حلیم به ترتیبی خاص آن را گل اندود می‌کنند که گفته می شود این کار هنگام آتش روشن کردن برای بارگذاری این خوراکی، از ترکیدن خمره سفالی جلوگیری می کند. 
 تعداد خمره های پخت حلیم بین ۴ تا ۵ عدد است که  دوسوم آن را از آب پر کرده و بعد از این که آب ولرم شد یا به درجه جوش رسید حدود ۵ کیلوگرم بلغور گندم (بسته به حجم خمره) به آن می افزایند.
هیزمی هم که برای بار گذاشتن حلیم استفاده می شود از چوب( کنده) درخت نخل و یا تافال (نوعی چوب خشک) است که با فاصله در کنار خمره‌ها قرار می‌دهند.
طبخ حلیم در خمره‌های گِلی (جُم) از اول تا دهه محرم به سبکی خاص که منحصر به خطه فین است، در منبرهای این منطقه صورت می‌گیرد.

 سرآشپزان کار بلد این محل (فین) پخت حلیم را از بامداد (صبح زود) زیرنظر افراد باتجربه شروع می‌کنند که تا عصر ادامه می یابد و باتوجه به این که زمان زیادی برای پخت نیاز است به صبر  فراوانی احتیاج دارد.
چندین نفر از زمان بارگذازی تا آماده شدن حلیم آن را با کف گیر چوبی هم می زنند تا ته نگیرید و یا نسوزد که در اصطلاح محلی به این عمل (دار توی حلیم آوردن) می‌گویند. 

بسیاری از لغت شناسان نیز معتقدند که نام حلیم از واژه عربی حلیم ریشه حلم یعنی صبر و بردباری گرفته شده چرا که پخت این نوع خوراک به زمان زیادی نیاز دارد طرفداران بیشتری هم دارد. 

در زمان عصر که حلیم جا افتاد بیشتر آن بین اهالی محله فین و مناطق همجوار آن توزیع می شود و مابثی نیز به هیات های عزاداری و تعزیه خوان ها در حسینیه های یاد شده، تقسیم می شود.

مردم در زمان مقرر و یا عده ای چند ساعتی قبل از پخت در مکان مورد نظر که اقدام به پخت حلیم می شود جمع می شوند و با ملاقه و دیگ هایی که در دست دارند حلیم نذری گرفته وبرای تبرک به خانه می برندو در کنار خانواده می خورند.
برخی ها در هنگام خوردن به حلیم شکر می زنند و بعضی دیگر به آن دارچین و نمک و حتی روغن به آن اضافه می کنند.
مخلوط اصلی پخت حلیم سنتی از گوشت گاو یاگوسفندی و گندم یا بلغور گندم است که برای بهم زدن آن از چوب درخت خرما استفاده می کنند تا حلیم ته نگیرد و خوشمزه و خوش طعم شود و اشپزان نیز با صلوات و ذکر این حلیم را پخت می کنند.
بساط حلیم‌پزان درپایان دهه اول محرم برچیده می شود و خمره های جم از زمین بیرون کشیده، شسته و بع انبارهای حسینیه‌ و تکایای آن محل منتقل می کنند.

حلیم پزی میراثی ۳۰۰ ساله در فین  
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان گفت: حلیم پزی در خمره های گلی و جم میراثی فرهنگی ثبت شده ایام محرم در فین است که قدمتی بیش از ۳۰۰ ساله دارد.

عباس نوروزی افزود: جوانان هیاتی و سایر بزرگان فین از روز اول محرم با نوحه خوانی و ذکر مصیبت امام حسین (ع) خمره‌های سفالی جم را آغشته به گِل می‌کنند و حلیم را بار می‌گذارند.

وی بیان داشت: زنان و دختران نیز از قبل گندم ها را برای پخت حلیم پاک و خیس می کنند و معتقدند از این مراسم که همراه با ذکر مصیبت اهل بیت(ع) است، حاجت ها می گیرند.

معاون میراث فرهنگی هرمزگان اظهارداشت: حلیم با حرارت آتش( چوب) از صبح زود بار گذاشته و کم کم پخته می‌شود، برای هم زدن حلیم نیز از چوب درخت نخل(خرما) استفاده می‌شود.

نوروزی ادامه داد: مردان هیات نیز به همراه یک آشپز با تجربه بر نحوه پخت حلیم نظارت دارند و با برهم زدن حلیم مراقب هستند تا حلیم ته نگیرد ویا نسوزد.

وی یادآور شد: هر هیات و حسینیه بین پنج یا شش خمره دارد و بعد از پخت آماده شدن در زمان عصر هر روز با ذکر صلوات و مصیبت اهل بیت(ع) سر خمره‌ها برداشته و توزیع نذری آغاز می‌شود.

نوروزی ادامه داد: بخشی از حلیم عصر بین مردم و مابقی نیز هنگام شب در مراسم عزاداری اباعبدالله حسین (ع) در مساجد و حسینیه‌ها توزیع می شود.

این مسوول اظهارداشت: در پایان دهه محرم جُم‌ها از اجاق‌ها خارج و تمیز می‌شوند و به انبار حسینیه‌ها و تکایا برده می‌شوند تا سالی دیگر و محرمی دیگر فرا رسد.
منطقه فین در ۹۵ کیلومتری شمال بندرعباس واقع است.