ساعت 12 و 40 دقیقه دوشنبه دوم خردادماه . برج‌های دوقلوی 10 طبقه در خیابان امیر کبیر آبادان مانند همیشه محل تردد افراد و اقشار مختلفی بود که با امید و آرزو برای انجام کاری به آنجا مراجعه کرده بودند. عده‌ای برای آزمایش به آزمایشگاه رفته بودند منتظر نوبت و یا جواب نمونه‌گیری بودند، عده‌ای مغازه‌های را تعطیل می‌کردند که برای استراحت کوتاهی راهی خانه شوند و کودکان هم در حال بازیگوشی در مجتمع بودند  ، افرادی نیز در مغازه بستنی فروشی که تازه افتتاح شده بود حضور داشتند مشغول سفارش بودند که ناگهان همه‌جا پر از گردوخاک شد و در چشم برهم‌زدنی،  متروپل بر روی سرشان فروریخت وچند ثانیه بعد صدای انفجار ناشی از آوار همه را بهت زده کرد.ساختمانی پزشکی، اداری، تفریحی، تجاری و پارکینگ طبقاتی که در سال 98 در منطقه ته لنجی امیری شهرستان آبادان به بهره‌برداری رسیده بود که پس از 3 سال به علت طمع صاحب آن، دوام نیاورد و براثر شکست سازه‌ای به قتلگاه بدل شد. یک‌هفته‌ای است که شبکه‌های اجتماعی پرشده از تصاویر و فیلم‌های مربوط به حادثه متروپل آبادان و در این میان عکس‌ها و فیلم هایی از قربانیان حادثه دیده که زیر آوار مدفون شدند دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد. آن‌ها همراه با هزاران رؤیا و با بدرقه انبوه جمعیت به خاک سپرده می‌شوند. حرف‌وحدیث‌های زیادی در خصوص علت حادثه مطرح است، حادثه ای  که خانواده‌های زیادی داغدار شدند و یا چشم‌انتظار سرنخی از پیکرهای جگر گوشه شان در زیر آوار سنگین بتن و آهن هستند. گروه‌های امدادی با تمام تلاش در حال آواربرداری هستند تا بتوانند هر چه سریع‌تر به محبوسین دست یابند .... یک هفته است که خوزستان یکپارچه عزا و ماتم شده است. هنوز یادمان نرفته است که 6 سال پیش شاهد فروریزی برج پلاسکو براثر آتش‌سوزی در تهران بودیم که در آن حادثه غمبار چند تن از هم‌وطنانمان جان سپردند. آتش سوزی، پلاسکورا  به زمین زد و تخلف در ساخت و ساز مترو پل  را. رانت‌خواری، پول‌شویی، فساد برکسی پوشیده نیست، درد اغلب ساختمانها به خصوص  آسمان خراش ها ، درد رشوه ، زد و بند و رابطه به‌جای ضابطه است، درد سوءاستفاده و کم‌کاری برخی از سازندگان ناظران و متولیان و مسئولان ساخت‌وساز است که به‌راحتی باجان مردم بازی می‌کنند.

برج های زیادی مانند متروپل در کشور بناشده که نظام‌مهندسی و ارگان‌های ایمنی به وضعیت ایمنی و ریزش قریب‌الوقوع آن هشدار داده‌اند بخشی از ساختمان‌ها کلنگی و بخشی دیگر هرچند به‌تازگی ساحته شده اند اما از دوام، قوام و استحکام چندانی برخوردار نیستند که باید تخریب و تعطیل و یا مرمت و بازسازی شوند. به گفته منابع خبری در شهر بندرعباس حدود 400 ساختمان پرخطر وجود دارد، این ساختمان‌ها از سازمان آتش‌نشانی اخطارنامه گرفته‌اند. موضوع ساختمان‌های ناایمن شهر سال‌هاست که مطرح‌شده است. در سال 97 به نقل از فرجام دانش رئیس وقت سازمان آتش‌نشانی بندرعباس حدود 300 ساختمان ناایمن شناسایی‌شده بود که این ارقام در امسال به بیش از 400 مورد می‌رسد. 400 موردی که هشدارداده‌شده وهر لحظه ممکن است حادثه پلاسکوی دیگری رقم بخورد. البته به گفته لیاقت سرپرست آتش نشانی بندرعباس اکثر این اخطارها مربوط ساختمان های قدیمی که عمری از آن‌ها گذشته صدق می‌کند که درگذشته احداث‌شده‌اند و اکنون نیز افرادی در آن‌ها ساکن هستند. بسیاری از ساختمان‌هایی که امروزه ما در آن زندگی می‌کنیم، فاقد امنیت و ایمنی کافی هستند؛ درنتیجه بسیاری از مردم به‌طور مداوم احساس ناامنی در خانه را تجربه می‌کنند و به‌اجبار تن به زندگی پرتنش و ناآرامی داده‌اند. مسئولین مربوط بایستی علاوه بر استانداردسازی و ایمن‌سازی ساختمان‌های قدیمی، فکر عاجلی برای نظارت کامل برساخت و ساز برج‌ها و ساختمان‌های جدید نیز داشته باشند.

اماکن را تعطیل خواهم کرد

ورود دادستانی به موضوع ساختمان‌های ناایمن شهر می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکلات را برطرف کند. دادستان بندرعباس بابیان اینکه اخطارهای ساختمان‌های ناایمن توسط معاون پیشگیری بررسی می‌شود و گفت: درزمانی که در سمت معاون پیشگیری بودم دستور پیگیری خیلی از اخطارنامه‌ها را صادر کردم که در مهلت قانونی در رفع نواقص بکوشند. احمدی منش از خلع قانونی در اجرای تعطیلی ساختمان‌های ناایمن گفت و ادامه داد: ساختمان‌هایی در شهر وجود دارند که در شرایط نامناسب ایمنی قرار دارند، در این مورد به چند مورد خودم شخصاً ورود کردم و پس از اخطار و مهلت تعیین‌شده، اگر در رفع آن برنیایند در آینده نزدیک به‌ناچار دستور تعطیل آن اماکن را خواهم داد. وی افزود: ساکنان ساختمان و مجتمع ناایمن می‌توانند علیه مالک دادخواست دهند ولی متأسفانه خیلی از افراد این کار را انجام نمی‌دهند چراکه با تعطیلی ساختمان و مجتمع تا زمان رفع نواقص، اشتغال عده‌ای نیز تعطیل می‌شود.

آتش‌نشانی فقط می‌تواند به ساختمان‌های ناایمن اخطار دهد

مسئولین استان معتقد هستند که چالش‌های جدی بندرعباس، وجود ساختمان‌های بلندمرتبه بدون در نظر گرفتن استانداردها، ساخت‌وسازهای غیراصولی و رعایت نشدن مقررات ملی ساختمان و کمبود وسایل و تجهیزات آتش‌نشانی در ساختمان‌های مسکونی واداری است.

محمدامین لیاقت سرپرست آتش‌نشانی بندرعباس در این رابطه بابیان اینکه پس از بازدیدهای مکرر آتش‌نشانان از ساختمان شهر و شناسایی ساختمان‌های پرخطر نامه‌نگاری‌ برای برطرف کردن معایب و مشکلات صورت می‌گیرد و در موارد خاصی هم این نامه‌ها به مدعی‌العموم ارسال می‌شود ،از عدم پایان کار 99 درصد ساختمان‌های اداری و تجاری بندرعباس سخن گفت و افزود: اکثر ساختمان‌ها تجهیزات ایمنی ندارند، ایمنی ساختمان همیشه مهم‌ترین بخش ساخت‌وسازها بوده و استفاده از بهترین تجهیزات و بالاترین سطح دانش در این زمینه می‌تواند جان هزاران و حتی میلیون‌ها نفر را نجات دهد. لیاقت در خصوص حادثه مترو پل گفت: این ساختمان مشکل سازه‌ای داشت که بارها ناظر ساختمان در این خصوص هشدار داده بود این موضوع به شهرداری و نظام‌مهندسی برمی‌گردد و ما در سازه دخالتی نداریم بلکه در خصوص تجهیزات آتش‌نشانی و مسائل ایمنی نظیر آسانسورها، عدم محدودیت ورود خودروهای آتش‌نشانی به منطقه ساخت‌وسازها و... ورود می‌کنیم.سرپرست آتش‌نشانی بندرعباس به ساختمان‌های قدیمی و بافت‌های فرسوده گریزی داشت و گفت: یکی از مشکلات مهم به بافت و ساختمان‌های های قدیمی  قبل از سال 1390 برمی‌گردد که سیستم اعلان حریق، پله‌های فرار و راه خروج از ساختمان‌ها در نقش‌ها پیش‌بینی‌نشده بود و این ساختمان‌ها از ایمنی کمتری برخوردار هستند. وی ادامه داد: ساختمانها قبل از اینکه به پایان کار برسد، باید از مرحله تأییدیه نقشه و اقداماتی که روی نقشه دستورات ایمنی خورده گذر کند و صاحب و مالک ساختمان بعد از گرفتن پایان کار مجدد به تیم پیشگیری مراجعه می کنند و ساختمان های ناایمن در سیستم شهرداری مشخص می‌شود.لیاقت ادامه داد:باید تمام اماکنی که اصول و ایمنی را رعایت نکرده‌اند شناسایی شوند و به آن‌ها اخطار داده شود تا نقایص را برطرف سازند و تذکرهای لازم نیز به مدیران اماکن داده می‌شود. وی  از خلع قانونی در اجرا سخن گفت و بابیان اینکه آتش‌نشانی فقط می‌تواند به ساختمان‌های ناایمن اخطار دهد گفت: تعدادی ساختمان ناایمن در شهر وجود دارد که مدیران شهری اقدام به شناسایی آن‌ها کرده و البته فقط اخطار داده‌اند چراکه ازنظر قانونی شهرداری فقط می‌توانند اخطار دهد و قدرت اجرایی ندارد وبر اساس اخطارنامه‌ها در وقوع حوادث مسئولیت‌ها به گردن مدیر و صاحب ساختمان است البته اکثر اخطارها به نتیجه نمی‌رسد، ساختمان‌ها بدون رفع نواقص و عدم گرفتن پایان كار از شهرداری، مورداستفاده و سكونت قرار می‌گیرند. لیاقت از عدم پایان کار مسکن مهر در مجتمع پیامبر اعظم گفت:95 درصد از مسکن مهر و حتی ساختمان‌های اداری و دولتی در شهر بندرعباس پایان کار ندارند به خاطر اینکه از نظارت  آتش‌نشانی رد نشده ازنظر ما ناایمن است. لیاقت مسکن مهر بندرعباس در حال حاضر را به چالشی بزرگ‌تر و مهم‌تر از محله‌ای با بافت فرسوده و حاشیه‌نشینی دانست که طراحی فضای اطراف ساختمان به‌گونه‌ای است که خودرو آتش‌نشان نمی‌تواند خود را به دور آن رسانده و عملیات انجام دهد.

عدم تحقق تعطیلی مجتمع‌های در حال فعالیت

"ساختمان‌های ناایمن به دو گروه تقسیم می‌شوند بخش سازه‌های ناایمن که به شهرداری و نظام‌مهندسی برمی‌گردد و بخش ناایمن که مربوط به ضوابط آتش‌نشانی است".

اصغرحسینی پور معاون معماری و شهرسازی شهرداری بندرعباس این مطلب را بیان کرد و گفت: اخطارهای سازه‌های ناایمن بر اساس مشاهدات مردمی و یا کارشناس صورت می‌گیرد و نامه‌نگاری در خصوص ساختمان‌های دارای وضعیت حاد به قوه قضاییه ارسال و دستور تخلیه و... صادر می‌شود. وی افزود: تصمیم سازمان آتش‌نشانی در چند سال گذشته تعطیلی چند مجتمع تجاری ناایمن در حال فعالیت بندرعباس بود اما به دلایلی این امر محقق نشد. حسینی پوردر خصوص مجتمع پیامبر اعظم گفت: در زمان ساخت مسکن مهر به خاطر اینکه مشکل وام سازندگان حل شود مصوب شد شهرداری به ساختمان‌های با 80 درصد پیشرفت کاری، پایان کار موقت صادر کند و پس‌ازآن افراد به دنبال پایان کار دائمی باشند اما با صدور این مجوز موقت، آب و برق وصل شد ساکنان در آنجا سکونت گزیدند و دیگر پی گیر مجوز دائمی نشدند. وی افزود: دراین‌ارتباط فهرستی به دادستانی، مسکن و شهرسازی و استانداری ارائه دادیم ولی شکایتی از جانب ساکنان مجتمع‌ها تا به امروز به دستمان نرسیده است. معاون معماری و شهرسازی شهرداری بندرعباس با تأکید بر اینکه باید فکر اساسی در خصوص مجتمع‌های ناایمن و عدم پایان کار صورت گیرد اظهار داشت: این ساختمان‌ها هریک به نسبت‌های متفاوت و به دلایل مختلف دارای سطحی از ناایمنی هستند و لازم است که برای حل مشکلات آن‌ها مداخله جدی صورت بگیرد.   به گفته علی اکبر اسلامی شهردار ناحیه یک منطقه چهار بندرعباس،  شهرک پیامبر اعظم دارای 78 واحد مجتمع مسکونی با 22 هزار منزل ،  23 واحد مسکونی شخصی سازی، 37 مجتمع تجاری، 5 مجتمع اماکن تجاری ومسکونی ، 23 مجتمع خدماتی، اداری و انتظامی ،بالغ بر 11 اماکن آموزشی و 5 مجتمع درمانی است که در سال 1400 در حیطه  شهرداری قرار گرفت قبلش تحویل مسکن و شهرسازی بود. این مقام مسوول در پاسخ به اینکه سازمان نظام مهندسی نامه ای در سال 1400 بربحث  ایمنی و غیر ایمنی این مجتمع ها  به ناحیه ابلاغ  کرده است یا نه ؟گفت: نظام مهندسی به واحد معماری و شهرسازی منطقه شهرداری نامه ارسال می کند و اگر نامه ای صادر شده بود حتما رونوشت به این ناحیه ابلاغ می شد. 

از طریق دادستانی و واحد حقوقی به ساختمان‌های ناایمن ورود کردیم

عباس بهمن زاده شهردار منطقه سه شهرداری بندرعباس در گفتگو با صبح ساحل با اشاره به اینکه مصالح نامرغوب و غیراستاندارد، نیروی کار غیرحرفه‌ای، عدم نظارت صحیح قاطع و اصولی و همچنین اضافه بنا ازجمله مهم‌ترین عوامل ساخت بناهای ناایمن، حادثه‌ساز و خطرآفرین در کشور هست گفت: از طریق دادستانی و واحد حقوقی به ساختمان‌های ناایمن در مر کز شهر ورود کردیم وتک تک ساختمان‌ها را لیست گرفتیم اگر ناظر ایمنی سازه‌ها را تائید کند هر اتفاقی که بیفتد به گردن آن ناظر است. ازنظر ضوابط ایمنی نامه آتش‌نشانی، بحث پایان کار مطرح است. وی افزود: اتحادیه بدون پایان کار به خیلی از اماکن مجوز کسب صادر کرده است و در این رابطه برای تعطیلی با مشکل روبرو هستیم.

نباید به اخطار کفایت کرد و باید فراتر رفت ....

در پایان این گزارش می‌توان این‌گونه جمع‌بندی کرد که نظارت‌های صوری مهندسان و عدم پیگیری تخلفات ساختمانی، عدم رفع مشکل ساختمان‌های ناایمن و خلأهای قانونی و  درواقع بی‌توجهی عمومی به موضوع ایمنی باعث می‌شود که پلاسکوها و متروپل ها تکرار و ضجه‌هایی از گوشه گوشه خاک این سرزمین بلند شود. باید  قوانین مربوط به ایمنی در مجلس بازنگری  ومسئله  جدی گرفته شود .مسوولان مربوطه نگذارند دوباره فاجعه‌ای تکرار شود. نباید فقط به اخطار کفایت کرد و باید فراتر رفت ...