مطابق با تعریف سازمان بهداشت جهانی (( WHO-1997 ؛ مهارت‌های زندگی توانایی‌هایی هستند که موجب رفتار مثبت و سازگاری فرد و نیز مقابله موثر او با چالش‌ها و نیازهای زندگی روزمره می‌شوند. از دیدگاه این سازمان، مهارت‌های زندگی همچون سواد خواندن و نوشتن از ضروریات زندگی امروزی است.

برخورداری از مهارت تصمیم گیری، مدیریت هیجانات، احساسات و حل مساله، تفکر خلاقانه و انتقادی، توانایی نه گفتن، جرات‌ورزی و سایر مهارت‌ها برای زندگی در این عصر از زندگی لازم و ضروری است. نکته بسیار مهمی که باید در مورد مهارت‌های زندگی به یاد داشته باشیم این است که مهارت با علم و دانش تفاوت زیادی دارد. همانطور که یک نفر با خواندن کتابِ شنا یا تیراندازی فقط علم این دو حرفه را می آموزد ولی در عمل هیچ تبحری پیدا نمی کند، دانستن مهارت به تنهایی نیز کافی نیست.

باید همواره به خاطر داشت با تمرین مستمر و به کارگیری این مهارت‌ها در زندگی واقعی می‌توان به نتایج  رضایت‌بخش و دلخواه دست پیدا کرد. فواید آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است . به عنوان مثال: مهارت حل مساله که از مهارت‌های مهم زندگی است، عبارت است از تعریف دقیق مشکلی که فرد با آن روبرو است. پس از آن باید به شناسایی  و بررسی راه‌حل‌های موجود و اجرای راه حل مناسب پرداخته شود . قدم بعدی ارزیابی فرآیند حل مساله است؛ به طوری که با انتخاب راه‌حلی مناسب با بیشترین منفعت و کمترین ضرر مالی و معنوی با مساله مورد نظر روبرو شود.  به عبارتی دقیق‌تر؛ در آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان، آموزش و تشخیصِ بهترین راه‌ حل، یکی از فاکتورهای اصلی است.

کودک باید به درجه‌ای از درک رسانیده شود تا بداند بین راه‌حل‌های موجود کدام گزینه برتری بیشتری دارد. در دوران کودکی، کشمکش‌های به دلیل عدم بلوغ روانی و جسمی آنچنان  خود را نشان نمی‌دهد اما با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری‌های ویژه سنین نوجوانی افزایش می‌یابد و اگر در این حین نوجوانان و جوانان  شیوه صحیح رفتارهای هیجانی و کسب مهارت‌های لازم را برای تطبیق خود با خانواده و جامعه نیاموخته باشد، با آسیب‌های جدی و متعددی روبرو خواهد شد. پس والدین باید مهارت فرزندپروری را جدی بگیرند و فرزندانشان را از همان کودکی با آموزش‌های مهارت زندگی روبرو کنند تا بتوانند فرزندانی با قدرت تشخیص بالا و توانا در حل مساله تربیت کنند.

زهرا عاشوری‌زاده/ مشاور و روانشناس بالینی کودکان و نوجوانان

روزنامه صبح ساحل