سفري کوتاه به سيرمند

صبح ساحل ، اجتماعی - هفته گذشته فرصت کوتاهي به دست آمد تا از «سيرمند» در حوزه شهرستان حاجي آباد ديدن کنم. سيرمند را اولين بار در سال 1342خورشيدي در جريان بازديد از دبستان هاي آن منطقه ديده بودم. آن سال، تونل کنوني تنگ زاغ هنوز به بهره برداري نرسيده بود و رفت وآمد به طرف حاجي آباد و سيرجان از راه قديم تنگ زاغ صورت مي گرفت.راه سيرمند هم از حاشيه همان تنگ زاغ و گداري به نام «گدار چرب» مي گذشت اما امروز براي رسيدن به «سيرمند» بايد از سرچاهان و «سياهک» گذشت. فاصله سيرمند از سرچاهان، 30 کيلومتر است. روستاي «باغان» که از مراکزمهم باغداري است در حاشيه همين راه اما اندکي، دور از راه اصلي سيرمند قرار دارد که متاسفانه فرصت ديدن آن بدست نيامد اما «سياهک» در مسير راه است و اندکي بعد، به سيرمند، ميرسيم در عبور از «سياهک» به ياد همکار گرامي، شادروان «محمد بيژني» افتادم که با سياهک و مردم آن حشر و نشر و ارتباط داشت.در سال 1342 که نخستين بار، سيرمند را مي ديدم داراي دبستاني 4 پايه بود که شامل حياطي وسيع با چندين اتاق درس بود. و آن را به نام رييس سراج کيوان اهدا کننده ساختمان دبستان کيوان نام گذاري کرده بودند.منطقه سيرمند در محاصره کوه هاي کوتاه و بلند و پستي و بلندي ها قرار گرفته و شامل چند آبادي بهم پيوسته به نام «مزرعه سيرمند»، «بناب و سردرسيرمند» و «رائيز» است. در سيرمند شهرک و چند خيابان و چندين سازمان اداري و آموزشي مانند خانه بهداشت – پست بانک – دبستان و دبيرستان ايجاد گرديده است. «مزرعه سيرمند» دروازه ورودي منطقه است که پلي بزرگ بر روي رودخانه اي عميق، آبادي ها را بهم وصل مي نمايد از اين رودخانه با وجود خشکسالي هاي اخير.هنوز اندکي آب جريان دارد که به سوي «تل مرا» روان است آب اين رودخانه در زمان هاي دور از تل مرا به «پرعابدين» و از آنجا به دشت سعادت آباد مي رسيد و زمين هاي کشاورزي و نخل هاي آن حدود را سيرآب مي ساخت.«پرعابدين» آن سوي تنگ زاغ قديم به طرف حاجي آباد قرار دارد سابقاً داراي «پاسگاه ژاندارمري » و قهوه خانه اي بود که مسافران و رانندگان خسته و کوفته ساعاتي در آنجا به استراحت مي پرداختند وخستگي و گردوخاک راه را با آب زلال و روان آن، دور مي کردند. از سال 1345 خورشيدي که تونل اول تنگ زاغ باز شد و راه آسفالته بندرعباس - کرمان به بهره برداري رسيد رفت و آمد آسان شد.

برگرديم به سيرمند و سفر کوتاه به آنجا و ذکر اين مطلب که اگر راه قديم سيرمند ساخته و پرداخته شود مسافرت مردم آن نواحي به بندرعباس و انتقال محصول خرما و مرکبات به بازارهاي مصرف آسان تر و با صرف زمان کمتر ممکن مي شود سيرمند و روستاهاي گوشه و کنار آن به سبب خشکسالي هاي طولاني، با کمبود آب روبرو هستند بسياري از نخل هاي بلندقامت از پا درآمده اند و باغ هاي مرکبات با پاره اي آفات مواجه شده اند و طراوت و شادابي پيشين را ندارند.

آقاي موسي سالاري از فرهنگيان و معتمدان آن منطقه که ساکن مزرعه سيرمند است مي گفت اگربر روي رودخانه هاي موجود در نقطه مناسبي سدي ايجاد گردد در بهبود وضعيت آب و آبياري مسلماً تاثير خواهد داشت، ايشان همچنين پيشنهاد مي کرد که براي سروسامان دادن به خرماي آنجا اگر کارخانه بسته بندي خرما تاسيس گردد، در عرضه خرما و جذب مشتري و ايجاد کار موثر خواهد بود – لازم به ذکر است که در منطقه سيرمند انواع خرماي مرغوب و مطبوع مانند: خاصتي – خنيزي و شاهاني به دست مي آيد که مشتريان بسياري را مي تواند به خود جلب نمايد.

در سيرمند در زمان هاي دور، نوعي برنج به نام «شلتوک» بدست مي آمد که علاوه بر مصرف محلي به نقاط ديگر نيز کم و بيش صادر مي شد. «شلتوک» داراي بويي خوش بود که هرجا پخته مي شد، فضاي منزل را معطر مي ساخت از شلتوک امروزه، جز نام چيزي به جا نمانده آنهم نه براي نسل هاي کنوني که اين جماعت شايد اصولاً ندانند که شلتوک چيست و به چه کار مي آيد؟

«رائيز» يکي ديگر از روستاهاي آن منطقه بود که فرصت ديدن آن نبود. مي گفتند در آنجا نوعي نارنگي بدست مي آيد که در مرغوبيت و طعم خوش، با نارنگي هاي ساير مناطق کوس برتري مي زند اما چون راه اين روستا هنوز آسفالت نشده انتقال سريع مرکبات به بازار مصرف دشوار است اميد است در آينده نزديک، راه آن از هر جهت ساخته و پرداخته و آماده استفاده به نحو مطلوب گردد.

در سفر کوتاه به سيرمند از همراهي دوست و همکار ارجمند آقاي سيدعلي موسوي حکمي و در مزرعه سيرمنداز مهمان نوازي و راهنمايي دوست و همکار گرامي آقاي موسي سالاري و خانواده محترمشان – در بناب از لطف آقاي عوض اميري ودر «سر درسيرمند» ازلطف و محبت آقاي سيدعلي موسوي سردري بهره مند شدم که از همه آن عزيزان صميمانه سپاس گذارم.

به اميد ديداري ديگر